10 bin yıllık Ağaçbaşı Turba Bataklığı’nda büyük tehlike!

Köprübaşı ve Sürmene ilçeleri hududunda, asidik torf toprağı ile ölmüş bitkilerden oluşan, Türkiye’nin en büyük yüksek rakımlı sulak alanı olan 600 hektarlık Ağaçbaşı Turba Bataklığı’nın müdafaa altına alınması için 2009 yılında çalışma başlatıldı. Roma devrinden kaldığı düşünülen taş döşeli Antik Kervan Yolu, Harmantepe Şehitliği ile tarihi hanların da yer aldığı bölgede Trabzon Tabiat Varlıklarını Muhafaza Bölge Heyeti uzmanlarınca araştırma yapıldı. Deniz düzeyinden 2 bin metre yükseklikteki Ağaçbaşı Yaylası’nda 10 bin yıllık geçmişe sahip olduğu belirlenen ekolojik hazine özelliği taşıyan bataklıkta, endemik bitki ve hayvanların hayat kaynakları ile farklı hayat cinsleriyle birlikte bitki ve hayvan fosilleri bulundu. 9 yıl süren incelemelerin akabinde bölge ‘Nitelikli müdafaa ve sürdürülebilir kullanım alanı’ olarak tescillendi.

‘HASSAS ALAN’ İLAN EDİLDİ

Ağaçbaşı Turba Bataklığı’nda 50 hektarlık alanın ‘doğal sit’ alanı ve ‘kesin korunacak hassas alan’ olarak tescillenmesi için de ayrıyeten Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’na müracaat yapıldı. Bakanlığın değerlendirmesi ve Cumhurbaşkanlığı’nın onayıyla birlikte, 2019 yılında bu alan, ‘doğal sit’ ve ‘kesin korunacak hassas alan’ olarak tescillendi.

3 YILDA 3 KERE YANDI

Tescil süreci sonrası bataklık, son 3 yılda 3 sefer, kimliği meçhul kişi ya da bireylerce yakıldı. Bataklığın 15 gün evvel yine ateşe verilmesinin akabinde jandarma grupları inceleme başlattı. Yaklaşık 25 hektar alanda ziyana yol açan yangınla ilgili şüphelilere dair rastgele bir ize rastlanılamadı. Bilimsel hazine olarak nitelenen ve endemik çeşitlerin barındığı bataklıkta semender, köstebek ve kuş yuvaları ile çok sayıda canlı tipi ziyan gördü.

KURAKLIK TEHDİDİ

Bataklığın içinde ve bitişiğinde betonarme yapılar yükselmeye başladı. Kaçak yapıların sayısının arttığı yaylada imaj kirliliği oluştu. Çöplerin yüzeysel atıldığı semenderlerin hayat alanı sulak arazi ve derelerde ise kirliliğin arttığı gözlendi. Mevsimsel yağışların azalmasına bağlı olarak, turba bataklığında sulak alanlarda kuraklık oluştu.

‘SU ORTAMLARI AZALDI’

Alanda incelemelerde bulunan KTÜ Fen Bilimleri Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ufuk Bülbül, “Üreme gayesiyle suya gelen ‘Karadeniz şeritli semenderinin erkek ve dişi bireylerini gördüm, yalnız sayıları biraz azdı. Yağmurun bu sene fazla yağmadığını söylediler. Dingin su ortamları biraz az. Yangın sırasında ne kadar etkilendiler, o esnada kaç tane birey öldüğünü burada çalışma yapılamadığı için şu an söylemek güç lakin kesinlikle olumsuz bir tesiri olmuştur. O periyot karadan suya geçiş devirleriydi ve o yangından etkilenmişlerdir” dedi.

‘KİRLİLİK DOĞAL ORTAMI BOZUYOR’

Bataklıktaki bitki örtüsünde ve suda kirlilik gördüğünü söyleyen Prof. Dr. Bülbül, “İki meyyit semenderler gördüğüm suda kirlilik oluşmuş. Bunun tahlilinin yapılması gerekiyor. Bu canlıların yok olmaması ismine uzun soluklu çalışmalara gereksinim var. İnsan tesiri bu hayvanlar için gerilim kaynağı. İnsanın burada yapacağı kirlilik ne ölçüde olursa o kadar etkilenecektir. Buradaki kirliliğin suya karışması buradaki doğal ortamı bozacaktır. Bu hayvanlar savunmasız, insanın muhafazasına muhtaç durumdalar. Onları korumak için çalışmayı bırakın, ziyan verilmemesi bile hayvanlar için kâfi. Onlar bir biçimde kendilerini tolere edecektir. Temmuz’da ne olacağına gelip bakacağız. Semenderler buraya yumurtlayacaklar lakin sular kurursa yumurtalar ve larvalar ölecek” diye konuştu.