14 Yılın En Düşük Seviyesi: Asgari Ücretli Her Ay 10 Dolar Fakirleşiyor

Cumhuriyet’ten Şehriban Kıraç’ın haberine nazaran TL’nin dolar karşısında yılbaşından bu yana yaklaşık yüzde 30 kıymet kaybetmesiyle, taban fiyatla çalışan 10 milyon işçi her ay ortalama 10 dolar yoksullaştı.

Yılbaşında dolar kuru 7.37 TL iken, bu yıl için belirlenen 2 bin 825 liralık minimum fiyatın dolar karşılığı 383 dolara denk geliyordu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın faizle ilgili konuşmasından sonra taban fiyatın dolar karşısında erimesi tepe yaptı. Bu konuşma sonrası dolar 8.81 liraya kadar çıkarken, minimum fiyatın dolar karşılığı 320 dolara kadar düştü ve 6 aylık erimenin 63 dolara ulaştığını gösterdi.

Hala 2 bin 825 TL olan taban ücretlinin maaşı, dolar kurunu 8.74 TL alırsak bugün yalnızca 323 dolar ediyor. Bu ölçü, dolar bazında son 14 yılın en düşük düzeyi olarak kayıtlara geçti. 2008’deki ekonomik krizde dolar kuru 1.17 TL iken 503 liralık taban fiyat 429 dolara denk geliyordu. Ortadan geçen vakitte minimum fiyatlı 106 dolarını kaybetti. Taban fiyat 2019’da 369 dolar, 2018’de ise 426 dolar ediyordu.

Türkiye’de taban fiyatlı olarak 10 milyon civarında kişi çalışıyor. Koronavirüs nedeniyle fakirleşen, işini kaybeden milyonlarca yurttaşı daha da güç günler bekliyor. Mayıs ayında dört kişilik ailenin açlık sonu 2 bin 830 liraya çıkarak minimum fiyatı de solladı. DİSK-AR bilgilerine nazaran, 3.3 milyon emekçi (bütün fiyatlı çalışanların yüzde 17’si) taban fiyatın altında bir fiyatla çalışıyor.

Minimum fiyatın yarısından daha az fiyatla çalışan personel sayısı da 1 milyona yakın. Taban fiyat ve altında fiyatla hayatını sürdürmek zorunda olan çalışanlar fiyatlı çalışanların yüzde 38’ini oluşturuyor. 

Covid-19 salgınıyla birlikte taban fiyat altında gelir elde edenlerin sayısı da arttı. 1500 TL ödenekle zarurî fiyatsız müsaadeye çıkarılanlar taban fiyatın yarısı kadar bir gelirle yaşamaya zorlanıyor. Kısa çalışma ödeneği ve fiyatsız müsaade ödeneğiyle minimum fiyatın altına mahkûm edilenler ile işini kaybeden kayıtsız personeller göz önüne alındığında, taban fiyatın altında gelirle yaşamak zorunda olanların sayısının daha da arttığını söylemek mümkün. Bugün 16.8 milyonu aşkın kişi ise toplumsal yardımlarla ayakta durabiliyor.Bugün dolaylı ya da dolaysız vergi ve kesintileri dikkate aldığımızda yürürlükteki brüt minimum fiyatın yüzde 33.4’ü vergi ve kesintilere gidiyor. Çalışanın eline ise minimum geçim indirimi (AGİ) dahil brüt minimum fiyatın yalnızca yüzde 66.6’sı net harcanabilir gelir olarak geçiyor. Bu açıdan hesaplandığında taban fiyat alan bir personel 365 günün 122 günü vergi ve kesintiler için çalışıyor.