143 yıllık tarihi saat: Tepsi Minare

Saltuklu hükümdarlarından Muzaffer Gazi tarafından 1124-1132 tarihlerinde Yakutiye ilçesindeki Erzurum Kalesi surları içine inşa edilen 21 metre uzunluğundaki Tepsi Minare’de yer alan 143 yıllık saatin çarkları dönmeye devam ediyor. 

“Saat Kulesi” olarak da isimlendirilen minareye 1881 yılında takılan saatin bakım ve tamiratını, 5 yıl evvel Vilayet Kültür ve Turizm Müdürlüğünün teklifi üzerine baba mesleğini Tebrizkapı semtindeki iş yerinde sürdüren 62 yaşındaki Halit Soner Özyurt üstlendi. 

Dar merdivenlerinden çıktığı minarede yer alan saatin bakım ve tamirini 3-4 aylık dönemlerle gönüllülük temeliyle yapan Özyurt, baba mesleğini çocuklarına da öğretip saatçiliği gelecek nesillere aktarmak istiyor. 

Saat tamircisi Özyurt, 5 yıl evvel Vilayet Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nden Tepsi Minare’deki saatle ilgili bakım teklifinin geldiğini söyledi. 

Saatin bakımını uzun yıllar evvel babasının yaptığını anlatan Özyurt, “Bu saati 1970’li yıllarda babam tamir etmişti, bize de nasip oldu. 2020’de tamirine bakmıştık, 3-4 ayda bir bakımını, yağlamasını yapıyoruz. Ayarlarını yapıyor, çark sitemine bakıyoruz. Çark sistemi vakitle kendini aşındırıyor denetim ediyoruz” dedi. 

“Saate kentin bir pahası olarak baktığımız için bakım ve tamirinden fiyat almıyoruz. Babam da fiyat almıyordu” diyen Özyurt, tarihi saatin bakımını kendisinden sonra oğlunun yapacağını kaydetti. 

Özyurt, saatin kendi yüküyle mekanik sistemle çalıştığını aktararak, “Saatin mekanik kısmı içeriden çalışıyor, dışarıdan yüz kısmında göstergeleri var. Babam 75 yıllık saatçiydi, 1973’te merhum oldu. Saat bir müddet bakımsız kaldıktan sonra bize teklif geldi ve o vakitten beri bakımını sürdürüyoruz.” tabirlerini kullandı. 

“93 Harbi’nde Ruslar tarafından saat sökülerek götürülüyor” 

Erzurum Müze Müdürü Hüsnü Genç de Erzurum Kalesi surlarındaki Tepsi Minare’nin, tarihte gözetleme ve iç kaledeki mescit için yaptırıldığını anlattı. 

Gelişen teknolojiyle saatin kentlerde mecburî hale geldiğini hatırlatan Genç, “Tarihi kaynaklar buraya birinci saatin 1841 yılında takıldığını gösteriyor, daha sonra 93 Harbi’nde Ruslar tarafından saat sökülerek götürülüyor. Bu bağlamda burada bulunan saat İngilizler tarafından ikram ediliyor ve 1881 yılında buraya monte edilerek vakti göstermeye başlıyor” diye konuştu. 

Genç, Özyurt’a vefa göstergesi olarak “Teşekkür Belgesi” verdiklerine işaret ederek, şöyle dedi: 

“Bu saat, saatlerin birinci örneklerinden ve bunu yapacak, tekniğinden anlayacak usta çabucak hemen yok denecek kadar az. Halit bey de babasından bu saatin imalini, tamirini bildiği için daima kendisiyle bağlantıdayız. Saatin rutin bakımını fiyatsız yapmakta. Antika olduğundan mekanik saati herkes yapamıyor. Vaktinde Konya, İstanbul ve Ankara’dan usta getirmiştik lakin Halit abi üzere usta bulmak güç, saatin hekimi, her şeyiyle saate hakim.”