1959 öncesi şampiyonluk başvurusunu kim değerlendirecek?

Günümüzün en çok tartışılan hususlarından biri; Fenerbahçe Kulübünün 1959 yılı öncesinde kazanmış olduğu 9 şampiyonluğun, Üstün Lig şampiyonluğu olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği ve Muhteşem Lig şampiyonluk sayısına dahil edilip edilmeyeceğidir.

Geçtiğimiz günlerde Fenerbahçe Kulübü, kelam konusu 9 şampiyonluğun Harika Lig şampiyonluğu statüsünde kabul edilmesi, ilgili şampiyonlukların mevcut sayıya dahil edilerek, Muhteşem Lig şampiyonluk sayısının 28 olarak tescil edilmesi için Türkiye Futbol Federasyonuna (TFF) müracaatta bulundu. Fenerbahçe Kulübü bu başvuruyu gerçekleştirirken; o zamanki tüzük, devlet dokümanları, TFF resmi sitesinin açıklamaları ile kayıtlarını ve Galatasaray Kulübü tarafından ortaya konulan birtakım evrakları kanıt niteliğinde sundu.

Fenerbahçe Kulübünün dışında halihazırda TFF’ye müracaatta bulunan öbür kulüpler ise Ankara Demirspor ve Ankaragücü kulüpleridir. Gençlerbirliği ve Eskişehir Demirspor kulüplerinin de 1959 öncesi elde ettikleri şampiyonlukların Harika Lig şampiyonluğu olarak tescil edilmesi için müracaatta bulunacağı bilinmektedir. Her bir müracaat TFF tarafından kendi içerisinde, her bir şampiyonluğun mevcut kurallarına nazaran değerlendirilecektir.

Müracaat kim tarafından pahalandırılacak?

TFF Talimatlarına nazaran; Fenerbahçe Kulübünün başvurusunu birinci olarak kıymetlendirecek olan TFF İdare Konseyidir. TFF Tahkim Heyeti Talimatı’nın 2/a unsuruna nazaran ise TFF İdare Şurası kararlarına karşı temyiz mercii TFF Tahkim Konseyidir. Bu nedenle, sonuncu kararın TFF Tahkim Konseyi tarafından verilmesi mümkündür.

Evvelden müracaat yapıldı mı?

Gündemde bulunan tartışma mevzularında birisi, Fenerbahçe Kulübünün mevcut başvurusu öncesinde TFF’ye bu konuda bir öteki müracaatta bulunup bulunmadığıdır.

Fenerbahçe Kulübünün resmi kaynaklarına nazaran; şu anki müracaat öncesinde kulüp tarafından TFF’ye yapılan bir müracaat bulunmamaktadır. Evvelce şahıslar üzerinden birtakım ferdi müracaatlar yapılmıştır. Kelam konusu müracaatların 2014 yılında Bedri Baykam ve Ferruh Tanay tarafından yapıldığı belirtilmektedir. Lakin, kelam konusu müracaatlar TFF tarafından ferdî nitelikte olması ve kelam konusu bireylerin futbolun paydaşı olmamaları sebebiyle reddedildiği söylenmektedir. Bu bahiste net olan tek durum ise evvelce kişisel olarak değil Fenerbahçe Kulübü tarafından bir müracaat yapılmış olması durumunda, şu anki müracaatın TFF tarafından incelenmeksizin reddedilecek olmasıdır. Fenerbahçe Kulübü tarafından evvelce müracaat yapılıp yapılmadığını inceleyecek olan Türkiye Futbol Federasyonudur. Şayet evvelki müracaatlar Fenerbahçe Kulübünü temsil etmeksizin kişisel olarak yapılmışsa, TFF, Fenerbahçe Kulübünün başvurusunu dikkate alacak ve inceleyecektir. Aksi takdirde, müracaat incelenmeksizin reddedilecektir.

Birebir mevzuda verilen TBMM soru önergesinin içeriği nedir?

Fenerbahçe Kulübünün müracaatına mevzu olacak bir TBMM Soru Önergesi mevcuttur. Bu soru önergesi meclis tarafından cevaplandırılmıştır. Verilen karşılıkta TFF’nin internet sitesindeki şampiyonluklara ait açıklamaya bir nevi atıfta bulunulmuş ve Türkiye 1. Ligi’nin başlangıç tarihinin 1959 olduğundan ve ayrıyeten bu tarih öncesi elde edilen şampiyonlukların lokal seviyede kaldığından bahsedilmiştir. Soru önergesi niteliği taşıması sebebiyle her ne kadar tartışmalara bahis edilse de Fenerbahçe Kulübünün müracaatında aksi istikamette emsal oluşturabilecek bir karar niteliği taşımamaktadır.

Beşiktaş Kulübüne 1959 öncesi 2 şampiyonluğunun verilmesinin nedeni nedir?

Beşiktaş Kulübü 1959 öncesinde 1956-57 ve 1957-58 dönemlerinde şampiyonluğa ulaştı ve UEFA Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası’na katılmaya hak kazandı.

Beşiktaş Kulübü de Fenerbahçe Kulübü üzere TFF’ye müracaatta bulundu. Bu bahiste Tahkim Şurasının 2002 yılında vermiş olduğu bir karar var. Bu karara nazaran, Beşiktaş’ın 1959 öncesi 2 şampiyonluğu Üstün Lig şampiyonluğu kategorisinde tescil edildi ve TFF yıldız kriterlerine dahil edildi. Tahkim Konseyinin kararıyla Beşiktaş, 1956-57 ve 1957-58 yıllarında Türkiye Ligi şampiyonu ilan edildi. Bu kararda neden olarak; her iki senede oynanan lig formatının şu anki Üstün Lig formatından farklı olmadığı, ligin lokal lig değil, Ulusal Lig statüsüne haiz olduğu ve Beşiktaş’ın liglerin sonunda UEFA Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası’na katılmaya hak kazandığından bahsedildi. Fenerbahçe Kulübünün müracaatında da bu kriterlerin kıymetlendirilmesi ve Fenerbahçe Kulübünün şampiyon olduğu 9 yılın her birinin farklı başka incelenerek, Ulusal Lig statüsüne haiz olup olmadıklarının belirlenmesi gereklidir.

Fenerbahçe Kulübünün başvurusu incelenirken; hem türel, hem de tarihi açıdan kıymetlendirilmesi gerekmektedir. Tarihi açıdan yapılacak değerlendirmede, 1923’te itibaren günümüze ülkemizde oynanan futbol ligleri ayrıntılı incelenmelidir.

1924 yılından itibaren, bölgesel liglerde oynayan ve liglerini şampiyon olarak tamamlayan kadroların eleme yordamına nazaran Türkiye Şampiyonu olarak nitelendirilmesine karar verildi. 1937 yılında ise birinci deplasmanlı lig olan Ulusal Küme Ligi kuruldu ve bu lig 1950 yılına kadar devam etti. 1956 yılından itibaren ise Avrupa kupalarına atılacak grubu belirlemek için Ulusal Şampiyona düzenlendi. Harika Lig ile muadil kabul edilebilecek profesyonel Ulusal Lig ise birinci kere 1959 yılında kuruldu.

Avrupa futbolunda durum nasıl?

Almanya’da senelerce şampiyon eleme adabıyla belirlenmiş. Sistemin deplasmanlı lige dönmesi ise 1963 tarihine denk geliyor ki bu tarihte Bundesliga kuruldu. Bu tarihin öncesindeki ligler, bölgesel lig kadrolarının eleme yolu karşılaştığı bir turnuva. Yıldız hesaplamasında Bundesliga’nın kuruluş yılı 1963 dikkate alınıyor. Şampiyonluk hesaplamasında ise öncesi de dikkate alınıyor. Örneğin, Bayern Münih’in birinci şampiyonluğu 1932’de.

İtalya’da ise deplasmanlı lig 1929 yılında başlamış. Lakin İtalya’nın birinci şampiyonu 1898 yılında Genoa Kulübü olmuş. Hatta oynanan tunuvada yalnızca dört kulüp yer almış.

İspanya’da ise futbol liginin 1928’de başladığı görülüyor. Katılan ekipler çoğunlukla Bask ve Madrid bölgelerinden. Bu devrin öncesi oynanan karşılaşmalar ve kazanılan şampiyonluklar ise Kral Kupası’nın devamı niteliğinde kabul edilmiş.

Kelam konusu örnekler çoğaltılabilir. Fakat, farklı ülkelerin farklı uygulamalar uyguladığını görüyoruz. Örneğin, Üstün Lig düzeyinde ligin kurulmasından evvel elde edilen şampiyonlukların; İtalya’da kabul edildiği, Almanya’da kabul edildiği lakin yıldız sayısında dikkate alınmadığı, İspanya’da ise lig şampiyonluğu olarak değil, İspanya Kupası şampiyonluğu olarak nitelendirildiği görülmektedir.

Bu nedenle, Avrupa liglerinde uygulanan sistemlerin örtüşmediği, farklı uygulamaların olduğu göze çarpıyor.

Sonuç

Fenerbahçe Kulübünün başvurusu TFF İdare Heyeti tarafından değerlendirilip bir karar verilecek.

İlgili karara nazaran de üst mahkeme olan Tahkim Şurasının kesin kararı vermesi beklenen. Yapılan müracaatta dikkate alınacak kıymetli noktalar; evvelden yapılan bir müracaatın bulunup bulunmadığı, şampiyonluk elde edilen yıllardaki liglerin Harika Lig statüsüne misal nitelikte olup olmadığı, Türkiye ligi niteliği taşıyıp taşımadığıdır. Yapılan müracaatın sonucunda; ya müracaat bir daha konuşulmamak üzere reddedilecek, ya kısmi olarak kabul edilip birtakım şampiyonluklar tescil edilecek, ya da tümden kabul edilip Fenerbahçe Kulübünün şampiyonluk sayısı 28 olarak kabul edilecektir.