2001’deki vurgunda başroldeydi: Dolar vurgununu iyi bilirsiniz

Son günlerde Merkez Bankası’nın rezervleri üzerinden yürüttüğü algı operasyonuyla palavra telaffuzunda ısrar eden CHP, parti sözcüsü Faik Öztrak’ın 2001 krizindeki rolünü unutmuş üzere davranıyor. 

2001 büyük iktisat krizini tetikleyen ucuz döviz vurgununda büyük rolü olan Faik Öztrak, 30 Ağustos 2000 tarihinde atandığı Bankacılık ve Denetleme Kurumu (BDDK) Lider Yardımcılığı misyonunu yürütüyordu.

HORTUMLAMA KİTAPÇIK FIRLATMASIYLA BAŞLADI

Bankalararası piyasada gecelik faiz oranı %1000’in üzerine fırladığı kriz günlerinde, kamu bankaları büyük ziyana uğratılıp temerrüde düşürülürken, bir yandan da yandaş özel bankalara bir gecede milyar dolarlar kazandırıldı. Bir aylık müddette yaşanan çalkantılı vurgun sürecinin fitilini; 19 Şubat 2001 tarihli Ulusal Güvenlik Heyeti toplantısında dönenim Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in Başbakan Ecevit’e Anayasa kitapçığı fırlatması ateşledi.

KAMU BANKALARINI BATIRIP EŞ DOSTU ABAD ETTİLER

Bu devlet krizinin akabinde ekonomik kriz, yıkıma dönüştü. Birebir gün 7 milyar doların üzerinde döviz talebi ortaya çıktı. 20-21 Şubat 2001 tarihlerinde Merkez Bankası, piyasaya TL vermeyi durdurdu. Bu karar, piyasaya katrilyonlarca lira borcu olan kamu bankalarının sonunu getirdi. Kamu bankaları, özel bankalara olan borçlarını ödeyemedi ve temerrüde düştü. Birkaç gün içinde kamu bankalarına yaklaşık 1 katrilyon liralık ek faiz faturası çıkarıldı. 21 Şubat 2001 günü Hazine, 3,9 milyar lira ile Cumhuriyet tarihinin en büyük ödemesini yapmak zorunda kaldı. Hazineden parayı alanlar dövize atak etti.

DALGALI KUR HABERİNİ FAİK ÖZTRAK SIZDIRDI

Devrin BDDK Lider Yardımcısı olan Faik Öztrak, kendisine yakın olan bir gazeteciye Türkiye’nin dalgalı kura geçeceği bilgisini sızdırdı. 21 Şubat 2001 akşam saatlerinde, Öztrak’tan sufleyi gazeteci, çalıştığı kümenin televizyonu olan CNN Türk’te Türkiye’nin dalgalı kura geçtiğini duyurdu. Resmi açıklama ise ilgili televizyon yayınından saatler sonra gece 02:30’da yapıldı. Karar öncesi 684 bin TL olan dolar kuru ‘dalgalı kura’ geçilmesiyle birlikte saatler içerisinde 1,2 milyon liraya yükseldi.

5,4 MİLYAR DOLARLIK DÖVİZ YARI FİYATINA SATILDI

Dalgalı kura resmi geçişin çabucak öncesinde Merkez Bankası kasasından 21 bankaya düşük fiyattan 5,4 milyar dolarlık döviz satıldı. Bu bankalardan 9’u, siyasilere olan eş-dost yakınlığı sayesinde 4,1 milyar dolar alarak krizde harika kar etti. Türkiye’de yerleşik holding ve bankalarında büyük ölçüde döviz aldığı kriz gecesinde; 5,4 milyar dolarlık dövizden en yüksek fiyatı iki yabancı banka olan Citibank ve Deutsche Bank satın aldı.

KEMAL DERVİŞ, FAİK ÖZTRAK’I MÜSTEŞAR YAPTI

TL’nin pahasını bir gecede yarı yarıya düşüren finansal krizin akabinde 13 Mart 2001’de Dünya Bankası’nda çalışan Kemal Derviş, “krizin üstesinden gelmesi için” Ecevit Hükümeti’nde İktisattan sorumlu Devlet Bakanı yapıldı. Bu adım, Türkiye’nin iktisadına yurt dışından kayyum atanması olarak yorumlandı. Derviş, Türkiye’de bakan olarak vazifeye geldikten üç gün sonra yani 16 Mart 2001 tarihinde Faik Öztrak’ı Hazine Müsteşarı yaptı.

IMF’NİN ÇANTACISI ÜZERE DAVRANDI

Derviş’in bakanlığı periyodunda IMF ve Dünya Bankası’yla yapılan görüşmeleri yürüten heyette Faik Öztrak daima yer aldı. IMF, bu süreçte Türkiye’ye borç para vermek için Türkiye iktisadını dışa bağımlı kılan maddeleri dayattı. Nitekim Kemal Derviş, Ağustos 2002’de bakanlıktan ayrılırken yerine Faik Öztrak’ı önerdi.

TÜRKİYE’YE BÜYÜK FATURA ÖDETTİLER

Kemal Derviş’in İktisat Bakanı, Faik Öztrak’ın ise Hazine Müsteşarı olarak birlikte misyon yaptığı 1,5 yıllık devrin Türkiye’ye faturası çok ağır oldu. Şu anda yüzde 19 olan siyaset faizleri %190’ları gördü. 13 banka batırıldı ve el konuldu. Sırf 2001’de 40 bin kişi işsiz kaldı. 28 Şubat darbesi ile 2001 krizinin Türkiye’ye direkt ve ötürü maliyetlerinin toplamı 400 milyar dolar oldu Zenginlerin servetine servet kattığı bu devirde hem devletin kasası boşaltıldı hem, Türkiye büyük bir borç yükünün altına sokuldu. Geniş halk kitlesi fakirleşti.