400 Milyon Yıllık Fosil Bitki Köklerinin Nasıl Oluştuğunu Ortaya Çıkardı

Independent Tükrçe’nin eLife mecmuasındaki araştırmaya dayandırdığı haberine nazaran, ilk bitki köklerinin evrimi gezegenimizi ve atmosferimizi çarpıcı biçimde etkileyerek dönüştürücü özellikte ekolojik ve iklimsel değişikliğe neden oldu.

Çalışmada, Oxford Üniversitesi’nden bir grubun de ortalarında bulunduğu bilim insanları, yalnızca fosil kanıtlarına dayanarak 400 milyon yıl evvelki Devoniyen Devir’den Asteroxylon mackiei bitkisini üç boyutlu olarak tekrar inşa etti.

Araştırmacılar, İskoçya’nın Aberdeenshire bölgesindeki Rhynie köyü yakınlarında bir çeşit çakmaktaşı içinde korunan fosilin, bölgedeki yapısal açıdan en karmaşık eski bitkiyi temsil ettiğini; kökler ve köklerin çıktığı öbür filiz çeşitlerini geliştirdiğini belirtti. 

Bitkinin yine inşası, bitkinin gövde planında birbirinden büsbütün farklı üç çeşit (yapraklı budak filizleri, kök taşıyan filizler ve köklenme filizleri) filizlenme biçimi olduğunu ortaya koydu.

Bilim insanları üç boyutlu tekrar inşada bu gizemli fosilin hem anatomik hem de gelişimsel özelliklerini inceledi ve bu bitkilerde köklerin çağdaş bitkilerdekinden büsbütün farklı bir biçimde geliştiğini keşfetti. 

Gregor Mendel Enstitüsü’nden çalışmanın başyazarı Liam Dolan, yapılan açıklamada, “Bunlar, çağdaş köklere benzeyen bilinen en eski yapılar ve artık nasıl oluştuklarını biliyoruz. Budak gibisi bir filizin bir ucu budak kimliğini koruyan, ikincisiyse kök kimliği geliştiren bir çatal oluşturmasıyla ortaya çıktı” dedi. 

Dr. Dolan “Canlı bitkilerde kök bu halde gelişmez, bu da kelam konusu kök oluşum sisteminin artık yok olduğunu gösteriyor” diye ekledi.

Araştırmacılar A mackiei’nin yapısını ve evrimini anlamanın, bitkilerin kıtaların kuru yüzeylerini kolonize etmesinin ve karaya yayılmaya başlamasının çabucak akabinde meydana gelen, Dünya tarihinin değerli bir vaktindeki olaylara dair içgörü sağlayabileceğini söyledi.

Edinburgh Üniversitesi’nden çalışmanın ortak muharriri Alexander J. Hetherington, yapılan açıklamada, “Onların evrimi, radyasyonu ve tüm kıtalara yayılması Dünya sistemi üzerinde çarpıcı bir tesire sahipti. Bitki kökleri atmosferdeki karbondioksit düzeylerini düşürdü, toprakta istikrar kurdu ve kıtaların yüzeylerindeki su sirkülasyonunda ihtilal yarattı” dedi. 

Dr. Hetherington “Dijital 3D teknikleri kullanarak, A mackiei’nin karmaşık gövde planını görselleştirmek birinci kere mümkün oldu ve bu da bu gizemli bitkilerin nasıl geliştiğini keşfetmemizi sağlıyor. Daha evvel zımnî kalan ayrıntıları nihayet görmek şahane bir şeydi” diye ekledi.