5 ülke daha başkentini taşımayı planlıyor

Çeşitli sebeplerden ötürü başkentlerini taşıma kararı alan ülkeler ortasına 5 ülke daha katıldı.

Yakın geçmişte ise Kazakistan, Pakistan, Brezilya, Malezya, Nijerya ve Myanmar üzere birçok ülke siyasi gelişmelerin akabinde başkentlerini değiştirmişti.

Hayalet başşehirler

Endonezya, Mısır ve Güney Kore üzere Ekvator Ginesi ve ada ülkesi Montserrat da başkentlerini taşıma kararı aldı. Lakin bu iki ülkenin ortak özelliği ya planlanan başşehrin ya da şu anki başşehrin hayalet kent olmasından kaynaklanıyor.

Montserrat’ın başşehri Plymouth, adanın yarısıyla birlikte 1995 ve 1997’de patlayan Soufriere Hills Yanardağı’nın lavları, külleri ve çamurları altında kaldı. Kentte yaşayan 4 bin kişi ile birlikte 7 bin kişi evsiz kalırken bunların değerli bir kısmı başka Karayip adaları ile İngiltere’ye göç etti.

Bugün 17. yüzyıldan kalma koloni periyodu yapıtlarının de küller altında kaldığı Plymouth hala Montserrat’ın resmi başşehri olsa da fiili başşehir adanın kuzeyindeki 1000 nüfuslu Brades kenti.

Lakin ülke, daha büyük gemilerin yanaşabileceği ve daha nizamlı bir başşehre sahip olma isteğiyle adanın kuzeyindeki Little Bay’de yeni bir başşehir kurma kararı aldı. Kararın akabinde 2013’te yeni başşehri kurma süreçleri başlarken, 2019’da da liman inşası başladı.

Kentin koronavirüs salgınına kadar 2022’de bitmesi planlanırken salgın çalışmaların uzamasına neden oldu.

Ekvator Ginesi’nin ise yeni başşehri bir hayalet kent görünümünde. Ekip adalardan ve ana karadan oluşan ülkenin başşehri Malobo, ülke nüfusunun yüzde 72’sinin yaşadığı ana karada değil, Kamerun’a daha yakın olan Bioko adasında yer alıyor.

İklimi, güvenliği, büyük nüfusun ulaşımı ve güç kaynaklarına yakınlığı nedeniyle tercih edilen yeni başşehir Ciudad de la Paz ise ana karanın doğusunda yer alıyor. İnşasına 2015’te başlanan kentin 2020’de bitmesi planlanıyordu.

Lakin kentte bugün birkaç hükümet binası, birkaç villa, otel, kilise dışında inşaatlar bitmemiş durumda. Bunun sebebi olarak ise Afrika’nın petrol bakımından en güçlü ülkelerinden olan Ekvator Ginesi’ndeki maddi imkansızlıklar gösteriliyor.

Kahire’nin artan nüfusu karşısında başşehir taşınıyor

Dünyanın da en kalabalık kentleri ortasında yer alan Mısır’ın başşehri Kahire, Afrika ve Müslüman dünyası için değerli kentler ortasında bulunmanın yanında binlerce yıllık tarihiyle dünyanın önde gelen kentlerinden biri.

Antik dünyanın 7 mükemmelinden olan Piramitlere de konut sahipliği yapan kentin metropoliten alan nüfusu 20 milyonu aşarken ülkenin bakanlık, meclis ve başkanlık sarayı üzere kıymetli binaları, kentin merkezindeki Tahrir Meydanı ve etrafında yer alıyor.

Bu binaların güvenliği, yabancı heyet ziyaretleri ve VIP konvoyları nedeniyle sık sık yolların kapatıldığı, trafiğin kesintiye uğradığı Kahire’nin merkezi 24 saate yayılan bir kaos yaşıyor.

Kentin 2050’ye gelindiğinde 40 milyonluk bir nüfusa ulaşacağı iddia edilirken 2015’te tüm bu kaosu ortadan kaldırmak, hükümet binalarını birbirine yakınlaştırmak ve Kahire’nin yükünü azaltmak için üst seviye kamu yapılarının, büyükelçiliklerin ve değerli finansal kurumların bir ortada bulunduğu yeni başşehir inşasına başlandı.

Projenin bitişiyle ilgili tam bir tarih verilmese de başşehrin taşınmasının 6-7 yılı bulacağı öngörülüyor. Proje içinde yaklaşık 6 milyon nüfusun yaşayacağı meskenler, oteller, mescitler, kiliseler, parklar, üniversiteler, araştırma merkezleri ve yeni bir milletlerarası havalimanı da yer alacak.

Yeni kente ise şimdilik Yeni İdari Başşehir ismi verildi.

Cakarta selden ve batmaktan kaçıyor

AA’nın haberine nazaran, dünyanın en kalabalık ülkelerinden Endonezya’nın başşehri Cakarta da, taşınma çalışmalarına başlayan kentlerden birisi.

Nüfusu 30 milyonu aşan kentin taşınmasıyla ilgili çalışmalara 2019’da başlansa da Kovid-19 nedeniyle çalışmalar ertelendi.

Başşehrin 2024’te ülkenin Borneo adasındaki Nusantara ismi verilen yeni kente taşınması planlanırken, bu seçime giden karar hem artan nüfusla hem de doğal sebeplerle verildi.

Yaklaşık 275 milyon nüfusluk ülkenin en büyük kenti olan Cava adasındaki Cakarta, her yıl başta sel olmak üzere çeşitli afetlerle karşı karşıya kalıyor. Üstelik kentin kuzeyi de batma tehlikesi yaşıyor.

Kentin yaklaşık yüzde 25’inin 2050’de deniz düzeyine ya da daha altına ineceği varsayım edilirken, bunun sebebi olarak ise ağır nüfusun kullandığı yer altı suları ile yükselen deniz suları gösteriliyor.

Bunun yanında ülkedeki ekonomik faaliyetlerin yüzde 50’sinin yürütüldüğü, nüfusun ise yüzde 60’ının yaşadığı Cava adasındaki yükün ülkenin öbür bölgelerine de dağıtılması planlanıyor.

Başşehrin taşınmasının akabinde Cakarta, ticari ve finansal bir merkez olma pozisyonunu sürdürecek, yaklaşık 2 bin kilometre uzaktaki Nusantara ise hükümet binalarına mesken sahipliği yaparak idari başşehir olacak.

Güney Kore, nüfusu ve Kuzey Kore’ye yakınlığı nedeniyle Seul’ü taşıyor

Başşehrini taşıma kararı alan ülkelerden bir başkası de Güney Kore. Başşehir Seul’den taşınma planları 2003’te ortaya atıldı ve 2007’de Sejong kenti Seul’un yaklaşık 120 kilometre güneyinde kurulmaya başlandı.

Bugün 5 bakanlık, Cumhurbaşkanlığı Sarayı ve Ulusal Meclis dışındaki tüm bakanlık ve hükümet ofislerinin taşındığı Sejong’a tam taşınma süreçlerinin 2030’da tamamlanması ve kentin bugün 350 binlerde olan nüfusunun 500 bine çıkması planlanıyor.

Güney Kore’nin başşehrini Seul’den taşıma sebepleri ortasında da, Endonezya ve Mısır’da olduğu üzere artan nüfus yer alıyor. Metropoliten alanıyla birlikte yaklaşık 25 milyon insanın yaşadığı Seul’un Kuzey Kore hududuna yaklaşık 30 kilometre uzakta olması ise güvenlikle ilgili sorunlar doğuruyor.

Seul’den Sejong’a taşınma nedenlerinden bir başkası ise Endonezya’da olduğu üzere ekonomik faaliyetleri ülkenin orta bölgelerine de dağıtmak olarak gösteriliyor.

Daha evvel başşehrini taşıyanlar

Pakistan, 1960’ta başşehrini Karaçi’den yeni inşa ettiği ve Karaçi’ye nazaran daha korunaklı olan İslamabad’a, Myanmar’daki askeri cunta, Yangon’dan denetimi daha kolay olan Nepido’ya taşıdı.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla bağımsızlığını kazanan Kazakistan ise başşehrini kentleşmeye uygun coğrafyası, iklimi ve stratejik kaynaklara yakınlığı nedeniyle sonradan Işık Sultan ve Astana ismini alan Akmola’ya taşıdı.

Fakat son 50 yıla bakıldığında başşehir değişimlerinin altında siyasi sebeplerden çok tabiat olayları, iklim, ekonomik nedenler ve nüfus artışı yatıyor.