TMMOB: Enerji faturaları asgari ücretin yüzde 15’ini geçti

TMMOB, “Türkiye Güçte Nereye Gidiyor?” başlıklı raporunu açıkladı. Raporda, “Enerji idaresi ve bütün iktidar etraflarının uğraşı, toplumda yapay bir ‘ülke kalkınması’ algısı oluşturmak, derinleşen siyasal, ekonomik, toplumsal krizi unutturmak ve yandaşlarını tahkim etmeye yöneliktir” denildi.

Sözcü’nün haberine nazaran odanın, Güç Çalışma Kümesi tarafından hazırlanan raporda güçte gölgelenmeye çalışılan problemler ve gizlenmeye çalışılan gerçekliklerin lisana getirildiği kaydedildi. Raporda özetle şu tespitlere yer verildi:

‘Fosil yakıtlara ve ithalata bağımlılık sürüyor’

“Enerji arzı içinde fosil kaynakların hissesi yüzde 83,5, yenilenebilir güç kaynaklarının hissesi yüzde 16,5, ithal kaynakların hissesi yüzde 69, yerli kaynakların hissesi ise yüzde 31’dir. Güç dalını özel monopollerin kâr egemenliğinden çıkarıp kamusal bir düzleme aktarma, enerjiyi azami ölçüde verimli kullanarak demokratik bir denetimi/programı gerçekleştirme muhtaçlığı vardır.”

‘Arz fazlası var, yatırım devam ediyor’

“Elektrik kesiminde abartılı talep kestirimleri ve plansız yatırımlarla muhtaçlığın çok üzerinde şurası güç ve üretim kapasitesi tesis edilmiştir. Türkiye’nin yıllık elektrik tüketimi 300 milyar kWh civarında gerçekleşmektedir. 2020’de puant bedel 49.556 MW olmuştur. 2020 Ekim sonu prestijiyle Türkiye şurası gücü ise 93.918,8 MW’dır. Yani, 44.362,8 MW ani yedek güç mevcuttur. Heyeti gücün puant güçten makul ölçüde fazla olması olağandır, lakin yüzde 89,5 oranında fazla oluşu, arz kapasitesinin fazlalığının altını çizmektedir.”

‘Enerji harcaması taban fiyatın yüzde 15’ini geçti’

“Toplam istihdamın yüzde 34,64’ünün toplumsal güvenlik sistemi dışında sigortasız ve yüzde 60’ından fazlasının taban fiyatın altında fiyatla çalıştığı günümüz Türkiye’sinde, arka arda gelen artırımlarla aileler her ay fiyatı daha fazla artan güç, su vd. faturalarını ödemekte zorlanmakta ve ödeyemedikleri için elektriği, gazı, suyu kesilen konut sayısı milyonlarla tabir edilmektedir. Ekim 2020 prestijiyle, hane halkı aylık ortalama elektrik ve doğal gaz harcamaları toplamı, minimum fiyatın İstanbul’da 15,10’u; Ankara’da yüzde 16,30’u kadar olmuştur.”

‘Enflasyon yüzde 21.5, güce artırım yüzde 39.7’

“Ocak 2019-Ekim 2020 periyodunda TÜİK’in resmi enflasyon artışı yüzde 21,5 olurken, konutlarda elektrik fiyatları yüzde 39,7; doğal gaz fiyatları yüzde 34,7-39,7 oranlarında artmıştır. Kayıp/kaçak oranlarının kabul edilebilir düzeye düşürülmesi yükümlülüklerini yerine getirmeyen şirketler tarafından kaçak kullanılan elektrik bedelleri, abone faturalarına eklenmekte ve faturalar yükseltilmektedir.”

‘İlave ödemeler 59 milyar TL’yi buldu’

“Yenilenebilir güç kaynaklarından üretilen elektriğe ABD doları bazında; yerli kömürden elektrik üreten santralların üretimlerinin bir kısmına TL bazında (dönemsel olarak güncellenen) sabit fiyat ile alım garantisi verilmesi; birtakım elektrik üreticilerinin piyasa ortalama satış fiyatından daha yüksek fiyatlarla elektrik satmalarını sağlamakta; ayrıyeten birtakım santrallara üretimden bağımsız olarak Kapasite Sistemi ismi altında ödeme yapılmaktadır. Birtakım varsayımlarla, bu ek ödemelerin 2018-2019 yılları ve Ocak-Eylül 2020 periyodu toplamının yaklaşık 59 milyar TL olduğu söylenebilir. 2010 yılında uygulamaya konulan YEKDEM düzeneği sonrasında, Doğu Karadeniz’de akarsular üzerine HES yapma furyası hızlanarak devam etmiştir. Doğu Karadeniz’in bağrına sokulan birinci hançer olan kıyı yolunun akabinde ikinci hançer tabiat ve toplum düşmanı, kâr hırsı ile tekniğe ve ahlaka muhalif olarak inşa edilen HES’ler olmuştur.” “Cumhurbaşkanlığı “veto”suna ve yürürlükteki etraf mevzuatının gerekliliklerini yerine getirmemiş olmalarına karşın, yerli kömür yakıtlı santrallardan bir kısmına 2020 yılbaşında çabucak çalışma müsaadesi yahut süreksiz faaliyet müsaadesi verilmiştir. Çok geçmeden Haziran başında kapatılan santralların kıymetli bir kısmına da (geçici faaliyet dokümanı ile) müsaade verilmiştir. Lakin yasal hudut bedelleri sağlayacak yatırımların tamamlanıp tamamlanmadığı ve şayet tamamlanmamış ise çalıştırılmalarına hangi yasal destek ile devam edildiği tarafında kamuoyuna rastgele bir bilgi verilmemiştir.”