Bakliyatta artan üretim fiyatı koruyacak

Dünyada tüm bölümlerin sağlıklı beslenmesine temel oluşturan kuru bakliyatlar, besin güvenliği için de ülkelerin elini güçlendiriyor. Kuru bakliyatlar, pek çok besin kaynağı ile uygun fiyata erişim sağlaması açısından da insanların temel besin kaynakları ortasında yer alıyor. Türkiye, mercimek ve nohut üretiminde dünyanın önde gelen ülkeleri ortasında yer alırken bakliyat üretiminin artırılması için çalışmaya devam ediyor.

Bugün tekrar rafları dolaşırken tıpkı zincir marketlerde, tıpkı markaların Mart 2020 ve Temmuz 2020’de çektiğimiz fiyat etiketi fotoğrafları ile mevcut devri karşılaştırdık. Buna nazaran fiyatların 2020 içinde aşikâr bir istikrarda kaldığı görülüyor. Uzmanlar da bakliyatta üretimdeki artış devam ettikçe yurt içi fiyat istikrarının korunacağını belirtiyor. Yeni yıl prestijiyle fiyatlarda cinslere ve markalara nazaran kilogram başına 1 ila 5 lira ortasında artışlar görülüyor. Kırmızı ve yeşil mercimek ile pirinç çeşitlerinde fiyat artışı 3-5 lira ortasında değişirken, bulgur ve nohutta 2 lira artış var. Kuru fasulyede ise bombay çeşidinde fiyat tıpkı kalırken, dermason çeşidinde 4 lira yükseliş var.

% 5.4 üretim artışı

Birleşmiş Milletlere bağlı Besin ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından 10 Şubat Dünya Bakliyat Günü olarak ilan edilirken, 2019’dan bu yana her yıl 10 Şubat’ta dünya genelinde çeşitli etkinliklerle kutlanıyor. Koronavirüs pandemisi hudutların kapandığı, üretim zincirinde aksamalar oluşan bu periyotta tüm ülkelere besin güvenliğinin kıymetini tekrar hatırlatırken, ülkeler çeşitli besin eserlerini stoklamaya yöneldi. Bu nedenle dünyadaki besin fiyatlarındaki artış da beraberinde yaşanmaya devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, kuru baklagiller üretim ölçüsü evvelki yıla nazaran yüzde 5.4 artışla 1 milyon 297 bin ton olacağı öngörüldü.

Üreticide fiyat değişmedi

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) tarafından evvelki gün açıklanan bilgilere nazaran, ocak ayında üreticide kuru fasulye, nohut, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pirinç fiyatında bir değişim meydana gelmediği belirtildi.

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından son olarak kasımda yayınlanan ‘Ürün Masaları’ bültenlerine nazaran ise bakliyatta şu datalar paylaşıldı: “Kırmızı mercimek üretimi, destekleme ve proje uygulamaları ile artış gösteriyor lakin şimdi istenilen düzeylerde değildir. TÜİK 2018/2019 pazarlama yılı datalarına nazaran yeterlilik oranı kırmızı mercimek için yüzde 75, yeşil mercimek için yüzde 87’dir. Destekleme programları ve Nadas Alanlarının Daraltılması (NAD) sayesinde nohut üretimi artmıştır. Nohutta yeterlilik oranı yüzde 114’tür. Sulu alanlarda ekilişi yapılan kuru fasulyenin, getirisi yüksek olan şeker pancarı ve mısır ile rekabeti negatif tesir yapıyor. Yeterlilik oranı yüzde 72’dir.”

Dünya bakliyata yöneliyor

Tarım Muharriri Ali Ekber Yıldırım, pandemiden evvel de tüm dünyada sağlıklı beslenme trendleri başta olmak üzere bakliyat tüketimini artıran etkenler olduğunu hatırlattı. Besin bedelinin bu talep artışında farkındalık oluşturduğunu anlatan Yıldırım, bu nedenle dünyada üretiminin de artırılmaya çalışıldığını söyledi. Yıldırım, şöyle devam etti: “Türkiye bilhassa nohut, mercimek ve fasulyede değerli bir ihracatçı iken mercimek ve fasulyede şu anda kendine kâfi değil. Nohutta artan üretimle kendine kâfi hale geldi. Üretimi, hasadı öteki eserlere nazaran daha sıkıntı olduğu için üretici de bakliyata çok sıcak bakmıyordu. TMO mercimekte alım fiyatını yüksek açıklayınca yönelme başladı. Türkiye bakliyatta hem kendine kâfi olur, hem ihracat yapar. Potansiyeli daima var ve yüksek. Lakin sürdürülebilir olmalı. Örneğin nohut üretimi, artan takviyelerle yükseldi. Fakat bu sene mercimekte ‘pozitif ayrımcılık’ denilerek ton başına bin lira fiyat artışı yapılırken, nohutta 50 lira yapıldı. Aşikâr bir noktaya getiriyoruz lakin sürdürmüyoruz.”

‘Üretim artırılmalı’

Ulusal Baklagil Kurulu Lideri Abdullah Özdemir, besleyici özellikleri, bağışıklık güçlendirici tesiri ve uzun mühlet koruma edilebilme özellikleriyle pandemi periyodunda artan bakliyat tüketimine dikkat çekti. Lakin buna karşın tüketimin hala istenilen noktada olmadığını anlatan Özdemir, “Çocuklar ve gençlerden başlayarak farkındalık oluşturmak için çalışıyoruz. Fiyatlardaki artışlar çok sonlu. Bakliyat üretimimiz düşük kalmıştı. Son yıllarda bunu artırmak için destekleme ve teşvik çalışmaları yapılıyor. Üretimi artırıcı uygulamaların devam ettirilmesiyle yurt içinde istikrar korunmaya devam edecek, ihracat geliri de yükselecektir” dedi.

Mercimek ve pirinçte küresel fiyatlar artıyor

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından yayınlanan piyasa ve borsa fiyatları bültenine nazaran, yurt içi ve yurt dışı fiyatlar arttı. Buna nazaran geçen yıl yurt içi dal ve borsalarda tonu 6 bin 250 liradan süreç gören kırmızı iç mercimek, 5 Şubat 2021 prestijiyle 8 bin 600 liraya çıktı. Tıpkı devirde nohut ton fiyatı 3 bin liradan 4 bin 350 liraya, fasulye 7 bin 500 liradan 8 bin liraya, Osmancık pirinç toptan 5 bin 893 liradan 7 bin 619 liraya ve baldo pirinç toptan 6 bin 985 liradan 9 bin 450 liraya çıktı. Kanada mercimeği geçen yıl ton başına 512 dolar iken, bu yıl 612 dolardan süreç gördü. Yeşil mercimek ise 595 dolardan 738 dolara çıktı. ABD orta tane pirinç piyasası ise geçen yıl 950 dolarken bu yıl 990 dolara çıktı.