Kritik tavsiye: Dolardaki düşüşü bahar geldi diye kutlamak yerine….

İşte Ulusoy’un o yazısı;

Döviz kurları ekonomik hayatımızın çabucak her evresinde var. Medya Takip Merkezi raporuna nazaran; Ocak ayında ekonomide öne çıkan mevzu başlıkları ortasında dolar kuru fark atmış.

Dolar kuru yükselirse bir sıkıntı, düşerse diğer bir kaygı.

Geçtiğimiz yıl 6 Kasım’da dolar/TL kuru 8.58 düzeyine kadar yükselmişti. Son periyotta döviz kurlarında satıcılı seyir devam ediyor ve dolar 6,9 bandına kadar geriledi.

Goldman Sachs’ın 2021 yıl sonu 6,80 olarak açıklanan dolar/TL kuru varsayımı, bugün Capital Economics tarafından 6,25’lere kadar çekildi.

Bu gelişmeler-tahminler önemli riskleri içinde barındırıyor ve muhtemel dalgalanmalar karşısında 3 kâğıdın (faiz, döviz, pay senedi) ötesinde değişkenleri (reel ekonomi) iyileştirmeye yönelik adımları zarurî kılıyor.

Gelelim kurların düşme nedenlerine ve mümkün tesirlerine.

**

Döviz kurlarının düşüşünde en değerli faktör çok uluslu finansın yükselen faizler karşısında dünyanın hiçbir ülkesinde olmayacak kadar güvenli ve yüksek gerçek faizlere ulaşma arzusudur. Uzun ortadan sonra sıcak para dediğimiz portföy yatırımları biçiminde gelen yabancı para kısa vadeli döviz açıklarını kapatarak kurları düşürmüştür.

Dünya ekonomileri daraldı, pandemi takviyeleriyle dünya piyasalarında likidite bollaştı ve gelişen piyasalarda inanç ve gerçek faiz garantisi noktasında Türkiye piyasaları öne çıktı. Yabancılar ‘carry trade’ yaparak sıcak para getiriyor.

Bir manada iktisatta çıkan yangını (doların 8,5 lirayı aşması) söndürmek için yüksek faiz bedeli ödendiğini (sadece 2020 ocak ayında devletin ödediği 12.7 milyar TL’lik faiz bu yılın Ocak ayında 21.9 milyar dolara çıkmış) belirtelim.

Ulusal paranın paha kazanması açısından dünyadan tekrar ayrıştık. Uçlardayız yani, bir bakıyorsunuz paramız çok düşüyor, bir bakıyorsunuz süratle bedel kazanıyor. Burada olması gereken ülkelerin ortalama enflasyon farklarına nazaran kurların (reel kur endeksi) değişmesidir.

**

Döviz kurlarındaki düşüşün nedenlerini kısaca sıralayalım:

-Merkez Bankası’nın faiz artırımı ve nakdî sıkılaştırma politikası.

-Parasal sıkılaştırma politikalarının enflasyon amacına ulaşana kadar süreceğine ilişkin kararlılık iletileri, BDDK ve öteki iktisat otoritelerinin dayanağı.

-Türkiye’ye portföy yatırımları (sıcak para) girişleri.

-Ekonomide atılan adımların Türkiye’nin risk primini (CDS) süratli düşürmesi.

-Küresel piyasalardaki iyimserliğin iç piyasalar yansımaları.

-Dış piyasalardaki düşük faiz ve bol likidite ortamı (doların kıymet kaybı) ve bu durumun uzun mühlet devam edeceği tarafındaki beklentiler.

-ABD başta olmak üzere yeni teşvik ve mali yardım paket hazırlıkları.

-Yabancı yatırım bankaları ve kredi derecelendirme kuruluşlarından TCMB’nin ataklarına dayanak gelmesi.

-Döviz mevduatında düşük de olsa çözülmelerin başlaması.

-Buna karşılık döviz kurlarındaki düşüşü sınırlayabilecek gelişmelere de (bardağın boş tarafına) bakılmalı.

-Bankalardaki yabancı para döviz mevduatlarının çözülmesinin -ters dolarizasyon- çok yavaş olması ve yerli yatırımcının hafızasında kur atakları travmasının devam ediyor olması

-Ekonomideki toparlanma ile birlikte dış ticaret ve dolayısıyla cari açığın yükselmesi.

-Merkez Bankası’nın (TCMB) rezerv biriktirme zaruriliği nedeniyle iç piyasalarda döviz alımı yapma mümkünlüğü,

-Türkiye’nin dış borç servisi yükümlülüklerinin yüksekliği olarak sıralayabiliriz.

**

Doların düşmesi (TL’nin paha kazanıyor olması) olumlu bir gelişme olarak izlenebilir. Zira endüstride kullanılan orta malların büyük kısmı ithal hammadde ve aramalı eserler olduğu için üretim maliyetlerinin düşmesi (faiz maliyetlerinin artması zıt tesir yapacak) manasına geliyor. Bu gelişme maliyet enflasyonunda bir düşüşü destekleyebilir.

Öbür yandan faiz artışının iç talebi azaltması talep tarafıyla enflasyonu baskılayacaktır. Sonuçta tablonun bir müddet devamı enflasyonu aşağı çekecektir.

**

Buna karşılık doların düşmesi turizm ve ihracatçı kesimlerin (rekabetçi fiyat kaybı) döviz gelirlerini azaltıcı tesir, cari açıkta ve münasebetiyle ödemeler istikrarında bozulmalara neden olacaktır.

Bu nedenle bugün dövizde yaşanan düşüşü bahar geldi diye kutlamak yerine, çatıyı onarmaya (kalıcı döviz girdisi sağlayan işlemler) fırsat veren güneşli hava olarak düşünmek ve mümkün fırtınalara karşı köklü önlemler almak lazım. Yani, sıcak para ile değil, direkt yatırıma ve ihracata dayalı döviz-dolar girişlerine, dış ticaret istikrarını sağlayacak arayışlara, savunma endüstrinde yaptığımız hamleyi öteki alanlara bulaştıracak teşebbüslere gereksinimimiz var.

Sanayicilerin uzun yıllardır hayat düsturu olan kelamıyla bitirelim: “Döviz kurları tansiyon üzeredir, yüksek olması da düşük olması da yeterli değildir”.