Yasemin Göksu: Bu single, dünyanın bütün Çingenelerine bir saygı duruşudur

DUVAR – Müzikçi ve müzisyen Yasemin Göksu’nun yorumuyla Dünya Çingenelerinin ulusal müziği olarak kabul edilen Djelem Djelem (Celem Celem), 23 Nisan’da dijital platformlarda yayınlandı. Karantina günlerinde Çingenece single’ıyla dinleyicisini selamlayan Yasemin Göksu, “Djelem Djelem, benim için Esma Redzepova’ya ve onun nezdinde dünya Çingenelerine bir hürmet duruşudur” dedi.
Anadolu Müzik etiketiyle yayınlanan müziğin düzenlemesi Mehmet Yol ve Cem Sait Aslantunalı imzasını taşıyor.

Yasemin Göksu, birinci solo albümü olan “Gül Kuruttum”u 1995 yılında yayımlandı, 1998 yılında “Kalanların Ardından” ve 2005’te “Ateş Oldum” albümlerini çıkardı. Göksu albümlerinin akabinde, “Işıklar Sönmesin”, “Hoşçakal Yarın”, “Büyük Adam Küçük Aşk”, “Umut”, “Elveda Rumeli” üzere birçok sinema ve dizinin müzik çalışmalarında da yer aldı.
2004 yılında Üç Bayan isimli projeye dahil olan Göksu’nun “Ah” albümü de 2014 yılında piyasaya çıktı.

Yasemin Göksu ile Djelem Djelem (Celem Celem) single’ını, Çingene müziğini, müziğin yine yorumu ve klibini konuştuk.

“Djelem Djelem” single’ınız geçtiğimiz günlerde dijital platformlarda yayınlandı. Nasıl geri dönüşler aldınız?

Bunu söylemeye biraz çekiniyorum lakin çok hoş geri dönüşler aldım. Dinleyenler başarılı bulduklarını söylediler. Kayıtlar sırasında, bilhassa Makedonca bilen ya da Makedon olan (oyuncu Filiz Ahmet gibi) arkadaşlarıma, onların arkadaşlarına dinlettim. Olur aldıktan sonra, işin his kısmına yöneldim. Tekrar dinlettim; en hakikat ve yeterli bulduğumuz yorumu, kaydı kullandık.
Fakat lisanı hiç anlamayan dinleyicilerim de yorum olarak etkilendiklerini söylediler ya da yazdılar. Çok keyifli oldum lakin kendimi övüyor üzere algılanmasın ne olur, bu beni çok utandırır ve üzer. Soruyu bana sordunuz, ben de bana gelen değerlendirmeleri iletiyorum yalnızca. Elçiye zeval olmasın aman…

‘HAYATIMI DA POLİTİK TERCİHLERİMİ DE VİCDANIMLA OLUŞTURDUM’

“Djelem Djelem, benim için Esma Redzepova’ya ve onun nezdinde dünya Çingenelerine bir hürmet duruşudur” diyerek Çingenece single’la dinleyicinizi selamlıyorsunuz. Neden bu türlü bir seçim yaptınız? Bu single’ı nasıl tanımlarsınız?

Müziğini, sesini vicdanıyla sarmalayarak yaşayan bir beşerim ben. Hayatımı da politik tercihlerimi de vicdanımla oluşturdum ve yaşadım. “Mesleğim şurada, hayatım burada” demedim hiç. Var oldukları günden bu yana, zulüm görmüş, hâlâ görmekte olan bir halkı es geçerek, Esma Redzepova’yı anlamak imkânsız olduğu üzere, dinlemek de anlamsızdır. Esma, kısacık ömrünü; aidiyetini, halkını, lisanını asla yadsımadan; tam karşıtı onları sonuna kadar sahiplenerek yaşadı. Esma’ya olan hayranlığımın en büyük sebebi, onun bu faziletli kimliğidir.
İşte bu nedenle bu single, Esma Redzepova’ya ve onun nezdinde dünyanın bütün Çingenelerine bir hürmet duruşudur.

Dünya Çingenelerinin ulusal müziği olarak kabul edilen Djelem Djelem (Celem Celem)’i sizin yorumunuzla dinliyoruz bu single’da. Huzursuz oldunuz mu tekrar yorumlarken?

Hem de nasıl… Aslında Gelem Gelem’i yıllardır sahnede söylememe karşın, kalıcı bir kayda geçirmek beni önemli olarak ürküttü. Sevgili menajerim Hasan Aldemir, bu şarkıyı single yapmamız için ısrar ettiğinde iki taraflı endişelendim. Öncelikle Esma’nın ve farklı usta yorumcuların seslendirdikleri bir müzikti. Bizim ülkemizden de birtakım değerli yorumcular söylemişti. Bu durum gerilmeme sebep oldu elbette. Çünkü hedefim salt eğlendirmek için değil, ağıt kısmının da tamamını okumaktı.

Kayıtları yaptıktan sonra, nazımın geçtiği pek çok sanatçı ve yorumcu dostuma yolladım. “Ağıt kısmının tamamı olmalı mı, kaç kıta olmalı, altyapı nasıl geliyor, benim yorumumu nasıl buldun” üzere sorulara boğdum onları. Sıkıca eleştirmelerini, fikirlerini istedim. Sonuçta hepimizin fikrinin ortalamasını aldık. Bana kalsa tamamı ağıt ve 8 dakikaya yakın olacaktı. (Gülüyor)

KLİPTEKİ FOTOĞRAFLARDA NİTEKİM CELEM CELEM VAR’

Kendal Rohat karantina nedeniyle müziğe, 2010 yılında Silikozis Hastası kot kumlama çalışanlarıyla dayanışma emeliyle düzenlenen konserinizden alınan imajlardan yararlanarak bir klip hazırladı. Klip hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Bence bu klip aslında öteki bir formda olamazdı. Çünkü, “Silikozis Hastası Kot Kumlama İşçileri” için “Dayanışma Komitesi” olarak verdiğimiz gayret hayatımda çok değerli bir yerde. Başta, meslek hastalığı olarak dokumacılık kesiminde Silikozisi dünyada birinci tanılayan Prof.Dr. Zeki Kılıçarslan, Prof. Işın Kılıçarslan, silikozis hastası kot çalışanları -ki biri oğlum kabul ettiğim Abdülhalim Demir’dir-, gazeteci, hukukçu, köşe müellifi, dizayncı, çizer, sanatçı, siyasetçi ve aktivistlerden oluşan komitemiz, bizim ailemiz üzere oldu yıllar içinde. Bu dayanışma konserini de bu çekirdek ailemize şevkle katılan ve büyük ailemizi oluşturan sanatçı dostlarımızla yaptık. O konserde Mısırlı Ahmet ve ritim atölyesinin öğrencilerinin ritmleri üzerine, İspanyol Dans Performans ustası Cristiane Azem’in dansları eşliğinde okumuştum Celem Celem’i. Bunu söylememden hiç hoşlanmayacak lakin o konsere katılan hiçbir sanatçı dostumuz hiçbir maddi karşılık almadığı üzere, Cristiane ta İspanya’dan, uçak biletini bile almamızı reddederek, kendi imkânlarıyla gelmişti. Yani o fotoğraflarda sahiden Celem Celem var.
Klibi hazırlayan Kendal da, benim kalbimin evlatlarından çok özel bir çocuktur. Demem o ki, bu kadar önemsediğim müziğin klibinde “özeller” bir ortaya gelmiş oldu. Ben çok sevdim, umarım izleyenler de sevmişlerdir.

Çingeneler, kültürel ve kimlik üzerinden daima baskı altındalar. Bunu aşmanın yolları nelerdir?

Bunun keşke ferdi yolları olsa. Bunlar dünyanın her yerindeki devlet siyasetleri. Irkçılıktan, ayrımcılıktan, kafatasçılıktan beslenen siyasetçilerin insanlara zerk ettiği zehirle oluşturduğu insanlık dışı uygulamalar. Ve maalesef bulaştığı kadar kolay temizlenmiyor toplumların zihinlerinden bu zehir.

Çingeneler, izledikleri tüm yollardan aldıkları dans ve müzik kültürünü gittikleri yerlere de taşımışlardı. Dansın yasaklandığı, müzikle birlikte nizamlı salınımlara bile asla müsaade verilmediği periyotlarda bile

Çingeneler kendi müziklerini ve danslarını sürdürdüler. Siz Çingene müziğini nasıl tanımlarsınız? Çingene müziğini başka tiplerden başka kılan nedir?

Çingeneler yüzyıllardır kölelikten soykırımdan, sürgünden tamamiyle kurtulamamış, dünyanın en çok zulüm gören, acılı halklarından oldular. Yaşadıkları her yerdeki siyasi irade, onları eğitimden mahrum, mülksüzleştirerek göçebe ve yarı göçebe yaşamaya zorladığından, hayatları acı deneyimlerle, açlıkla, yoklukla sınandı. Bu sebeple tahminen, göçerken yapabilecekleri belirli işler konusunda ustalaştılar. Doğrusu ben bu aidiyetsizlik ve güçlü deneyimlerin onlara tıpkı vakitte bir özgürlük duygusu, asi, sert bir öfke ve tahminen tüm bu acıları kolaylaştıran bir ömür ideolojisi kazandırdığını düşünüyorum.
Yerleşik sisteme geçtikten sonra da bu dayatmalar sürdü, resmi işlerde çalıştırılmadılar. Tüm bu mahrumluklar ortasında ellerinden alınamayan çok az şeyleri kaldı. Geçimlerini sürdürebilecek kimi zanaat kolları ve tıpkı vakitte onları geleceğe de taşıyacak olan müzikleri. Bütün bunlar elbette onların üretimlerine ve bilhassa de icra ettikleri müziğin karakterine işlemiş durumda ve bu müzik katiyen eşsiz.

‘ÇİNGENE BESTEKARLARI VE İCRACI MÜZİSYENLERİ SONLARININ ÖTESİNE TAŞIYAN ESERLER ÇIKIYOR’

Bugün, Çingene müziği öbür cinslerle birlikte tekrar yorumlanıyor. Sizce ortaya çıkan eserler niteliksel olarak nasıl?

Uygun bir şey bu. Natürel etnik yapısı bozulmadan yapılırsa, kozmik bir paha de kazanıyor. Çingene bestekarları ve icracı müzisyenleri sonlarının ötesine taşıyan eserler çıkıyor. Hepimiz için kıymetli, kıymetli kazanımlar bunlar. Halkların etnik kardeşliğinin en kıymetli ortak üretimleri.

‘KİBİR DENEN ÖLDÜRÜCÜ VİRÜSTEN KURTULMAMIZ GEREKİYOR’

Çingene kültürü ve hafızasının yaşaması için neler yapılabilir?

Yalnızca Çingenelerin değil, tüm halkların etnik kıymet ve kültürlerine gösterilmesi gereken minimum saygıyı içselleştirmemiz gerekiyor öncelikle. Kibir denen öldürücü virüsten kurtulmamız… Lisanımızı ırkçı, ayrımcı kirli sözlerden arındırmamız… Irkçılığın çağ dışı bir hastalık olduğunu kabul etmemiz… Ve siyaseti de tüm bunlar üzerinden tekrar dizayn etmemiz…

Yeni albüm ya da single çalışmanız var mı?

Evet. Lakin albüm değil, tekrar single olacak. Hazırladığım bir kaç eser var. Hangisine öncelik vereceğimiz şimdi kesin değil. Buna menajerim ve sevgili yapımcım, dostum Cem Yılmaz’la birlikte karar vereceğiz. Lakin elbette tekrar Anadolu Müzik’ten çıkacak.