Dünyanın en nadir kan grubu: Altın Kan

Kan kümenizi öğrenmek istediğinizde muhtemelen duyacağınız şey, müspet ya da negatif A, B ya da 0’ın bir kombiansyonu olacaktır.

Neredeyse hiç kimsenin duymadığı, dünyanın en az kan kümesi olan ve dünya çapında 50’den az bireyde tespit edilen Rh- null’dur.

Kan kümeleri, kırmızı kan hücrelerine bağlı antijenler tarafından belirlenir. Sekiz temel kan çeşidi A+, A-, B+, B-, AB+, AB-, 0+ ve 0- olup, müspet yahut negatif diğer bir antijen olan RhD proteininin varlığı yahut yokluğu ile belirlenir. Ve 160’ı hayli yaygın olan 342 farklı antijen mevcuttur. Bu antijenler, en büyüğü 61 antijen içeren Rh sistemi olmak üzere kan kümesi sisteminde düzenlenmiştir.

Bağışıklık sistemimizi kapıyı tutan bir güvenlik, antijenleri kapıdan kan dolanımına geçen hususlar olarak düşünün. Bağışıklık sistemi bir antijeni tanırsa, hücrenin geçmesine müsaade verir. Bir antijeni tanımazsa, bedenin savunma sistemlerini başlatır ve istilacıyı yok eder. Yani, çok agresif bir güvenlikltir.

Lakin A tipi kanı olan bir kişinin bağışıklık sistemi, B tipi kan alırsa, bağışıklık sistemi bu yeni maddeyi hayat kurtaran bir gereklilik olarak kabul etmez. Bunun yerine, kırmızı kan hücrelerini istilacı ve saldırgan olarak kıymetlendirir. 0 negatif kanı olan bireylerin “genel verici” olarak görülmesinin nedeni de budur. 0 negatif kan hücrelerinde A, B ve Rh antijenleri bulunmadığından, bağışıklık sistemleri bu hücreleri yabancı olarak tanımaz ve onları rahat bırakır.

DÜNYANIN EN AZ KAN KÜMESİ

Yaygın antijenlerden birine sahip olmamak, bir kan kümesini az yapar. Fakat Rh-null kan, Rh sisteminde hiçbir antijeni içermez. Rh-null  birinci olarak 1961’de Avustralya’da bir bayanda bulunmuştur. Paris’deki Ulusal İmmünohematoloji Laboratuvarı Yöneticisi Dr. Thierry Peyrard, incelemede bulunduğu bu kan için, “Rh Null’u bir şeye benzetmemiz gerekirse bu altın olacaktır, Bu resmen altın kan’” demiştir.

Ve elbette, bu az kanı taşıyanlar, kan bağışına muhtaçlık duymaları durumunda risk altındadır. Antijenlerinden mahrum olan Rh-null, Rh kan sistemlerine sahip olanlar için kozmik bir donör tipidir, yani herkese kan verebilir, fakat yalnızca kendi kan kümesinden kan alabilir ve yalnızca dokuz etkin kan bağışçısının var olduğu bilinmektedir.

KAN KÜMELERİ HAKKINDA MERAK EDİLENLER

Kan kümeleriyle ilgili birçok gizem var. Örneğin, insanların neden A ve B antijenlerini geliştirdiğini hala bilmiyoruz. Birtakım teoriler, bu antijenlerin, tarih boyunca çeşitli popülasyonların temas ettiği hastalıkların bir yan eseri olduğuna işaret etmektedir. Fakat şimdi kesin olarak bilinemiyor.

Bu bilgi yokluğunda, birçok kişi tarafından kan kümesi kavramı etrafında çeşitli efsaneler ve sorular ortaya atılmıştır. İşte en yaygın sorular ve yanıtları.

– Kan kümeleri kişiliği tesirler mi?

Japonya’nın kan kümesi kişilik teorisine nazaran, kan kümeniz kişiliğinizi direkt tesirler. Bu teoriye nazaran A tipi kan taşıyıcıları nazik ve titizdir, B tipi taşıyıcılar optimisttir ve kendi işlerini kenileri halleder… Lakin, 2003 yılında 180 erkek ve 180 bayandan oluşan bir araştırma, kan kümesi ile kişilik ortasında hiçbir ilgi bulamamıştır. Daha çok senaryolarda mizah hedefli kullanılan bu teori, şimdi gerçekliğini kanıtlayamamıştır.

– Diyetinizi kan grubunuza nazaran değiştirmeli misiniz?

Kan kümesi diyetleri, kişinin diyetinin kişinin kan kümesine uyması gerektiğini savunuyor. A Tipi taşıyıcılar, kepekli tahıllar, baklagiller, meyveler ve sebzelerden oluşan etsiz bir diyet yemelidir; B tipi taşıyıcılar yeşil zerzevatları, belli etleri ve az yağlı süt eserlerini yemelidir üzere liste uzayıp gidiyor. Fakat, Kanada’da 1.455 iştirakçi datalarının tahlil edildiği bir araştırmada, bu teoriyi destekleyecek hiçbir ispat bulamadı. İnsanların  kilo verebilmesi ve diyetle daha sağlıklı hale gelebilmesi, muhtemelen kan kümesinden daha çok yedikleriyle ilgilidir.

– Kan kümeleri ile belli hastalıklar ortasında irtibat var mı?

Farklı kan çeşitlerinin muhakkak hastalıkların riskini artırabileceğine dair ispatlar vardır. Bir tahlil , 0 tipi kanın inme yahut kalp krizi geçirme riskini azalttığını, AB kanının ise artırdığını göstermektedir. Lakin, örneğin farklı çalışmalara nazaran 0 tipi taşıyıcıların peptik ülser ve cilt kanseri geliştirme riski daha yüksektir.

Bunların hiçbiri, kan kümenizin tıbbi geleceğinizi evvelden haber vereceği manasına gelmez. Diyet ve idman üzere birçok faktör sıhhatiniz üzerinde çok büyük bir tesire sahiptir ve muhtemelen kan kümesinden daha büyük ölçüde tesirlidir.

– En yaygın kan kümesi nedir?

Türkiye’de en yaygın kan kümesi A Rh olumludur. En az rastlanan küme ise AB Rh negatif kan kümesidir. Kızılay’ın yayınladığı datalara göre halkın yüzde 39’u A Rh müspet, yüzde 29’u 0 Rh olumlu, yüzde 14’ü B Rh müspet, yüzde 6’sı A Rh negatif, yüzde 5’i AB Rh müspet, yüzde 4’ü 0 Rh negatif, yüzde 2’si B Rh negatif, yüzde 1’i de AB Rh negatif kan taşıyor.

– Hayvanların kan kümesi var mı?

Katiyetle var, lakin bizimkilerle birebir değil. Kan kümeleri tipler ortasında farklılık gösterir fakat, bilim adamları bazen bu farklı çeşitleri tanımlamak için tıpkı isimlendirmeyi kullanırlar. Örneğin kedilerde A ve B antijenleri bulunur, fakat bunlar insanlarda bulunan birebir A ve B antijenleri değildir.