Gergedanlar nükleer bilimle korunacak

Güney Afrika’daki Witwatersrand (WITs) Üniversitesi tarafından başlatılan ve 13 Mayıs’ta tanıtımı yapılan “Rhisotope Projesi” kaçak gergedan avını büyük ölçüde azaltmayı öngörüyor.

Proje, Rusya Devlet Atom Gücü Kurumu Rosatom, Avustralya Nükleer Bilimi ve Teknolojisi Kuruluşu (ANSTO), ABD Colorado Eyalet Üniversitesi ve Güney Afrika Nükleer Güç Şirketinin (Necsa) yanı sıra dünya çapındaki bilim insanları ve Güney Afrikalı gergedan sahipleri ile veteriner tabip Dr. William Fowlds’un işbirliğiyle yürütülecek.

GERGEDANLARIN BOYNUZUNA İZOTOP YERLEŞTİRİLİYOR

Rosatom’un ana destekçisi ve ortağı olduğu ve üniversitelerle nükleer güç alanında faaliyet gösteren kuruluşlar ortasındaki memleketler arası teknolojik işbirliğinin eşsiz bir örneği olan projenin tanıtımı, projenin kıymetli işbirliği ortaklarından Bufaalo Kloof Özel Yabanî Hayvan Müdafaa Parkında yapıldı. Projenin tanıtım gününde tıpkı vakitte birinci basamak da başlatılarak, eser ölçüde ve büsbütün zararsız kararlı izotoplar iki gergedanın boynuzlarına dikkatlice yerleştirildi.

Önümüzdeki 3 ay boyunca bilim insanları bu gergedanları gözlemleyecek ve izotopların boynuz ve hayvanla nasıl bir etkileşime girdiğini anlamak için hayvandan alınan çeşitli örnekleri tahlil edecek. Bu araştırmanın temel özelliği, bu nadide hayvanların boynuzlarına yerleştirilen radyoaktif izotopların hayvana ziyan vermediğini teyit etmek olacak. Uygun radyoaktif izotop ve bunun ölçüsü, bilgisayarlı ve hayalet (phantom) modelleme prosedürlerinin kullanılmasıyla tespit edilecek.

Projenin ana kahramanları ve öncüleri ise seçilen iki gergedan oldu. Bu gergedanlardan İgor, ismini sivil nükleer teknolojinin gelişmesine değerli katkıları olan Sovyet Nükleer Fizikçi İgor Kurçatov’dan alırken, başka gergedan Denver ise ismini projeye büyük katkı sağlayan Colorado Eyalet Üniversitesinin bulunduğu Colorado eyaletinin başşehrinden alıyor.

5 BÜYÜK HAYVANIN BİR ORTADA GÖRÜLEBİLECEĞİ BİRKAÇ ÜLKE ORTASINDA

Güney Afrika’nın Johannesburg kentinde yer alan Witwatersrand Üniversitesi Radyasyon ve Sıhhat Fiziği Ünitesi Yöneticisi Profesör James Larkin, Güney Afrika’nın, Afrika’da yaşayan 5 büyük hayvanın birden görülebildiği birkaç ülkeden yalnızca biri olduğuna dikkati çekti. Larkin, “Bunu korumak için iki sebepten dolayı çok çalışmalıyız. Birincisi, insanların yırtıcı hayat parkında çalışmaya devam edebilmeleri için; başkası de parkın etrafında yaşayan ve çalışan herkes için. Şunu anlamanız gerekiyor; bir gergedanı yalnızca bir kez vurabilirsiniz fakat fotoğrafını ya da görüntüsünü yüzlerce, hatta binlerce sefer çekebilirsiniz. Bu da insanların bu hoş hayvanları görmek için bölgeye gelmeye devam etmeleri, böylelikle çok sayıda beşere iş imkanı sunulması ve iktisadın büyümesi demektir” diye konuştu.

GERGEDAN BOYNUZU TALEBİ AZALTILMASI HEDEFLENİYOR

Çok boyutlu bir proje olan Rhisotope Projesinin dayandığı temel prensipler ortasında, gergedan boynuzlarının pahasının ve münasebetiyle bu boynuzlara yönelik talebin azaltılması, toplumsal kalkınma ve yatırımın artırılması, eğitim, gergedan araştırmaları ve data toplama bulunuyor. Proje, bu unsurlar doğrultusunda milletlerarası pazarda gergedan boynuzuna olan talebi azaltmanın yanı sıra, boynuzun milletlerarası hudut geçişlerinde daha kolay tespit edilebilir hale getirilmesini de amaçlıyor. Uzmanlar, bu projenin, dünyanın dört bir yanındaki limanlara yerleştirilen 10 binin üzerinde radyasyon tespit aygıtı sayesinde boynuz sevkiyatını zorlaştıracağına ve kaçakçıların tespit edilip yakalanması ihtimalini değerli ölçüde artıracağına inanıyor.

SIRF GERGEDANLARI DEĞİL GEZEGENİ MUHAFAZADA ROL OYNAYACAK

Kullanılan teknik, araştırmaların tamamlanmasının ve projenin işe yaradığının kanıtlanmasının akabinde, Afrika kıtasının yanı sıra öteki ülkelerdeki kamu ve özel gergedan sahiplerinin de kullanımına sunulacak. Bu yolu kullanarak kaçak hayvan avının önüne geçmek isteyen müdafaa örgütlerine tekniğin fikri mülkiyet haklarının yanı sıra, eğitim ve takviye imkanı da fiyatsız olarak temin edilecek.
Rosatom Orta ve Güney Afrika CEO’su Ryan Collyer, şirket olarak gergedanların kuşağının tükenmesinin önüne geçebilecek bu teşebbüste temel rol oynamaktan duydukları gururu lisana getirerek, “Afrika gergedanını içinde bulunduğu sıkıntı durumdan kurtarmak ismine başlatılan bu global teşebbüsün gösterdiği üzere, bilimin sonların ve siyasetin ötesine geçebildiğini görmekten ötürü memnunuz. Bilimin, bilhassa de nükleer bilimin, yalnızca gergedanları değil, gezegenimizin tamamını muhafazada temel bir rol oynayacağına inanıyoruz” formunda konuştu.

10 BİNE YAKIN GERGEDAN KAÇAKÇILAR TARAFINDAN ÖLDÜRÜLDÜ

Güney Afrika, dünyadaki gergedanların yüzde 90’ına konut sahipliği yapıyor. 2010-2019 yılları ortasında 9 bin 600’ün üzerinde gergedan kaçakçılar tarafından öldürüldü. Gergedan boynuzu ticareti, milletlerarası manada yasadışı ve yasak olmasına rağmen, yasadışı boynuz satışını destekleyen ve ortalarında Vietnam, Çin, Kamboçya, Hırvatistan ve Kuzey Kore’nin de bulunduğu birçok ülke var. Günümüzde gergedan boynuzu kaçakçılığı yalnızca başlı başına bir dal haline gelmekle kalmayıp tıpkı vakitte büyük kabahat örgütlerinin gelir kaynaklarından biri haline de gelmiştir.