15 Temmuz darbe girişimi için hangi ülke hangi açıklamayı yaptı?

• 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra Türkiye’ye birinci dayanak bildirisi Bosna Hersek’ten geldi.
• 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra Türkiye’ye birinci resmi ziyareti, o periyot Gürcistan’ın başbakanı olan Giorgi Kvirikashvili gerçekleştirdi.
• 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra “Devlet Başkanı” seviyesindeki birinci resmi ziyareti, o periyot Kazakistan Cumhurbaşkanı olan Nursultan Nazarbayev yaptı.
• 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı arayan birinci önder (bir gün sonra) Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin oldu.

Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) 15 Temmuz 2016’daki hain darbe teşebbüsünün akabinde birçok ülkenin o dönemki devlet lideri ve bakanları ile milletlerarası örgütlerin yetkilileri, Türkiye’deki demokratik sürecin ve seçilmiş hükümetin yanında yer aldı, darbe teşebbüsünü kınadı.

FETÖ’nün 5 yıl evvelki hain darbe teşebbüsüne, kimi ülkeler birinci reaksiyonunu dışişleri bakanlıklarından yapılan yazılı açıklamalarla, kimileri ise başkanların ve bakanların Türk yetkilileri arayarak verdiği dayanak iletileriyle lisana getirdi.

Hain darbe teşebbüsünden 3 gün sonra Türkiye’ye birinci resmi ziyaret Gürcistan’dan yapılırken, daha sonra Amerika, Avrupa ve Asya’dan birtakım ülkeler takviyelerini bildirmek üzere temsilci gönderdi.

15 TEMMUZ DARBE TEŞEBBÜSÜNÜN AKABİNDE BİRİNCİ DAYANAK BİLDİRİSİ BOSNA HERSEK’TEN GELDİ

Bosna Hersek, Türkiye’deki demokratik sürece ve seçilmiş hükümete dayanak bildirisini en üst seviyede birinci ileten ülke oldu.

O devir Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu Lideri Bakir İzetbegovic, yaşananların darbe teşebbüsü olduğunun anlaşılmasından kısa mühlet sonra Türkiye’deki seçilmiş hükümeti, demokrasiyi ve dost ülkenin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı sonuna kadar desteklediklerini bildirdi.

Hain darbe teşebbüsünden sonraki birinci 3 gün Türkiye’ye üst seviye ziyaret yapılmadı. Lakin 19 Temmuz 2016’da ülkeye birinci gelen, o devir Gürcistan’ın başbakanı olan Giorgi Kvirikashvili oldu.

Türkiye’ye 15 Temmuz’dan sonra devlet lideri seviyesindeki birinci resmi ziyaret ise Kazakistan’dan geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, o periyot Kazakistan Cumhurbaşkanı olan Nursultan Nazarbayev’i, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde resmi merasimle karşıladı.

AVRUPA ÜLKELERİ KINAMAYLA YETİNDİ

Avrupa, darbe teşebbüsünü kınamakla yetindi ve bu bahiste ikircikli tavır takındı. 15 Temmuz’un üzerinden 2 ay geçtiği periyotta dahi Almanya, Fransa, Hollanda ve İtalya’dan Türkiye’ye devlet lideri yahut başbakan seviyesinde ziyaret gerçekleşmedi.

Avrupalı ülkeler yalnızca kınama bildirisi iletmekle yetinip, darbe teşebbüsünün akabinde çok uzun mühlet Türkiye’ye gelmekten imtina etti.

Milletlerarası örgütlerden Avrupa Kurulu, Avrupa Parlamentosu, Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Parlamenter Asamblesi (AGİTPA), Birleşmiş Milletler ile İslam Dünyası Sivil Toplum Kuruluşları Birliği’nin (İDSB) lider ve temsilcileri, teşebbüsün akabinde Ankara’ya ziyarette bulundu.

ABD’NİN DAYANAK AÇIKLAMASI GEÇ KALDI, BIDEN ÖZÜR DİLEDİ

ABD’den, Türkiye’deki seçilmiş hükümete dayanak açıklaması ise 15 Temmuz gecesinde olaylar devam ederken hükümet yetkililerinin, bunun bir darbe teşebbüsü olduğunu belirtmiş olmasına karşın yaklaşık 3 saat gecikmeli yapıldı.

Ankara’nın ABD idaresinden beklediği içerikte birinci açıklama, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hayatta olduğu ve darbecilerin elinde bulunmadığı anlaşıldıktan sonra yani darbenin başarısızlığa uğrayacağı belirli olmaya başladığında geldi.

FETÖ’nün darbe teşebbüsünün üzerinden yaklaşık 1,5 ay geçtikten sonra 24 Ağustos’ta devrin ABD Lider Yardımcısı Joe Biden, Türkiye’ye geldi. Biden’ın Ankara’daki temaslarında en kıymetli gündem hususu ise FETÖ elebaşı Fetullah Gülen’in iadesi oldu.

Erdoğan ile ortak basın toplantısı düzenleyen Biden, gecikmeli ziyaretiyle ilgili özür dileyerek, “Keşke daha evvel buraya gelebilseydim” sözünü kullandı.

DARBE TEŞEBBÜSÜNÜN AKABİNDE BİRİNCİ ARAYAN BAŞKAN PUTİN OLDU

15 Temmuz’un akabinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı arayan birinci yabancı ülke başkanı ise Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin oldu. Darbe teşebbüsünden 1 gün sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı telefonla arayan Putin, Türkiye’ye ve Türk halkına “geçmiş olsun” dileklerini iletti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 19 Temmuz’da da devrin ABD Lideri Barack Obama ile telefonda görüştü. Görüşmede, Obama, Türkiye’de demokratik bir formda seçilmiş hükümeti şiddet kullanarak yıkmayı hedefleyen darbe teşebbüsünü kınadıklarını ve Türkiye’de demokrasiyi desteklediklerini söz etti.

Erdoğan’ın telefon görüşmesi yaptığı yetkililer ortasında Suudi Arabistan Hükümdarı Selman bin Abdülaziz, devrin Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras, Almanya Başbakanı Angela Merkel, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de yer aldı.

Darbe teşebbüsü karşısında devrin Başbakanı Binali Yıldırım’ı ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nu arayan çok sayıda ülkenin başbakanı ve memleketler arası örgüt yetkilileri de Türkiye’deki demokrasinin devamlılığına ve seçilmiş hükümete güçlü takviye beyanında bulundu.

DARBE KALKIŞMASININ AKABİNDE TÜRKİYE’YE BİRİNCİ ZİYARET GÜRCİSTAN’DAN

Darbe teşebbüsünün akabinde Türkiye’ye birinci ziyaret Gürcistan’dan yapıldı

15 Temmuz’dan sonra Türkiye’ye Gürcistan’dan yapılan birinci ziyareti, o devir misyonda bulunan şu isimlerin ziyaretleri izledi:

“Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Kuzey Makedonya Cumhurbaşkanı Gjorge Ivanov, Bosna-Hersek Başkanlık Kurulu Üyesi Bakir İzetbegoviç, Irak Meclis Lideri Selim El Cuburi, Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov, KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, KKTC Başbakanı Hüseyin Özgürgün, Irak Kürt Bölgesel İdaresi Lideri Mesut Barzani, Pakistan Pencap Eyalet Başbakanı Şahbaz Şerif.”

Bu süreçte Türkiye’yi ziyaret edenler ortasında İran Dışişleri Bakanı Cevad Şık, Katar Dışişleri Bakanı Pir Muhammed bin Abdurrahman bin Al Sani, Venezuela Dışişleri Bakanı Delcy Eloina Rodrigez Gomez ile Petrol ve Madencilik Bakanı Eulogio Del Pino, Moldova Başbakan Yardımcısı, Dışişleri ve Avrupa ile Entegrasyon Bakanı Andrei Galbur, Estonya Dışişleri Bakanı ve Avrupa Kurulu Devir Lideri Marina Kaljurand, Romanya Dışişleri Bakanı Lazar Comanescu, Polonya Dışişleri Bakanı Witold Waszczykowski ile Pakistan Senatosu ve Ulusal Meclisi milletvekillerinden oluşan heyet de yer aldı.

Ayrıyeten, o periyot misyonda olan Bahreyn Hükümdarı Hamad bin İsa El Halife, ABD Lider Yardımcısı Joe Biden, Slovakya Başbakan Yardımcısı ve Dışi̇şleri̇ Bakanı Mi̇roslav Lajcak, Fi̇li̇sti̇n Dışişleri̇ Bakanı Ri̇ad Al Malki, Litvanya Dışişleri Bakanı Linas Linkevicius, Macari̇stan Dışişleri̇ ve Dış Ti̇caret Bakanı Peter Szi̇jjarto, Hollanda Dışişleri Bakanı Bert Koenders, Katar Beledi̇ye ve Etraf Bakanı Muhammed bi̇n Abdullah Al Rumai̇hi̇, ABD Genelkurmay Lideri Joseph Dunford ile Katar Genelkurmay Lideri Ghanim bi̇n Shaheen Al Ghanim de Türkiye’yi ziyaret etti.

MİLLETLERARASI ÖRGÜTLERDEN TAKVİYE

Darbe teşebbüsünün akabinde yayımladıkları iletilerle ve daha sonra Türkiye’ye yaptıkları ziyaretlerle FETÖ’nün darbe teşebbüsünün karşısında olduklarını, birçok memleketler arası örgüt de lisana getirdi.

Memleketler arası örgütlerin o dönemki temsilcilerinden AB Avrupa Parlamentosu Dış İlgiler Komi̇tesi̇ Lideri Elmar Brok, Avrupa Dış Münasebetler Kurulu Üyesi ve İsveç Eski Dışişleri Bakanı Carl Bildt, Avrupa Kurulu Genel Sekreteri Thorbjorn Jagland, Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi (AKPM) Lideri Pedro Agramunt, Avrupa Parlamentosu Lideri Martin Schultz, AGİTPA Lideri Christine Muttonen, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreter Sekreter Yardımcısı Jeffrey Feltman, BM Mülteciler Yüksek Komiseri Flippo Grandi, Türk Kurulu Genel Sekreteri Ramil Hasanov Türkiye’yi ziyaret etti.

15 TEMMUZ’DAN SONRA AÇIKLAMA YAPAN ÖNDERLERİN BİLDİRİLERİ ŞU BİÇİMDEYDİ

Angela Merkel: Bütün Alman hükümeti ismine, Türk askeri birliklerinin, ülkesinin seçilmiş hükûmetini ve seçilmiş cumhurbaşkanını sıkıntı kullanarak devirme teşebbüsünü en sert bir biçimde kınıyorum. Tankların sokaklarda olması ve halka karşı hava taarruzunda bulunulması hukuk dışıdır.

Devrin ABD Lideri Barack Obama: Demokratik yollarla seçilmiş Türk hükûmetini destekliyoruz.

İlham Aliyev: Türkiye’de yaşanan olaylar bir yandan Türkiye devletine, başka yandan Türk halkına, onun iradesine ve seçimine karşı işlenen müthiş bir cinayettir. Türk milletinin ulusal çıkarlarına, ülkenin demokratik yapısına ve hukukun egemenliğine karşı yapılan darbe teşebbüsünü kınıyor ve Türk vatandaşlarının demokratik yolla seçtiği iktidarı sonuna kadar destekliyoruz.

Vladimir Putin: Devlet hayatında anayasa aykırısı hareketler ve şiddet kabul edilemez. En kısa vakitte istikrarlı anayasal nizamın sağlanmasını diliyorum.

Periyodun İngiltere Başbakanı Theresa May: Bu başarısız darbenin akabinde Türkiye’nin anayasal nizamına tam olarak uyulması daveti yapıyoruz ve hukukun hakimiyetini vurguluyoruz. Daha fazla şiddetten kaçınmak, hayatları korumak ve sükuneti tesis etmek için her şey yapılmalı.

Kanada Başbakanı Justin Trudeau: Tüm Kanadalıların ismine, Türkiye’de yaşanan olaylarla ilgili dertlerimizi söz etmek istiyorum. Tüm taraflara itidal davetinde bulunuyoruz. Kanada, Türk demokrasisinin korumasını takviyeler ve silah zoruyla Türkiye’nin demokratik kurumlarını yıkmak için yapılan tüm teşebbüsleri kınar.”

Katar Buyruğu Tamim bin Hamad es-Sani: Anayasal meşruiyetin korunması, hukukun uygulanması, güvenlik ve istikrarın koruması için alınacak her türlü tedbirde Türkiye’nin yanındayız.

Periyodun Brezilya Devlet Lideri Dilma Rousseff: Türkiye’de girişilen darbe rahatsız edici. Seçilmiş bir hükûmetin kuvvetle ya da hileyle devrilmesi kabul edilemez.

Devrin İtalya Başbakanı Matteo Renzi: Türkiye’de yaşanan endişelendirici denetim dışı durum, bugün yerini, istikrarın ve demokratik kurumların üstünlüğüne bırakıyor. Umuyoruz ki Türk halkı ve Türkiye’de bulunan tüm yabancı vatandaşlar için karşıtlıklar ve tehlikeler yaşanmaz. Özgürlük ve demokrasi yolu, her vakit izlenmesi ve savunulması gereken ana yoldur.

Devrin KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı: Dün gece yaşananlarla; özgürlük, demokrasi ve insan haklarının ne kadar değerli olduğu bir defa daha çok çarpıcı bir biçimde ortaya çıkmıştır. Halkın iradesiyle şekillenmiş kurumların silah zoruyla ele geçirilmek istenmesi, bu çağda yeri olmayan eski ve köhnemiş bir zihniyetin yansımasıdır. Bu cinsten bir kalkışmanın rastgele bir halde muvaffakiyete ulaşma bahtının olmadığı da açıkça görülmüştür. Halkı, siyasi partileri ve medyası ile darbe teşebbüsü karşısında sergilediği örnek dayanışma ve kararlılık, Türkiye’nin karanlık darbeler çağını artık geride bırakmakta olduğunun en hoş işaretidir.

Devrin Pakistan Başbakan Navaz Şerif: Türkiye’de halkın iradesi ile oluşan demokratik sistemi ve demokratik yollardan seçilmiş liderliği destekliyoruz. Demokrasi ve hukukun üstünlüğünü yıkma teşebbüsünü kınıyoruz.

Periyodun Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras: Türkiye’deki gelişmeleri yakından izleyen Yunan hükûmeti ve halkı, güçlü bir formda demokrasi ve anayasal tertibi destekliyor.