Yangında ilk müdahalede dikkat edilmesi gerekenler

Akdeniz ve Ege başta olmak üzere Türkiye’nin farklı noktalarında arkası gerisine çıkan orman yangınları sonrasında uzmanlar, bölgede yaşanabilecek teneffüs zehirlenmesi ve yanık hadiselerinde birinci yardımın değerine dikkat çekiyor. Uzun müddet yangın dumanı solumak önemli kalıcı hasarlara sebep olabilirken, ciltte oluşan yanıklar hakikat müdahale edilmediği takdirde enfeksiyona sebep olabiliyor. Altınbaş Üniversitesi Birinci ve Acil Yardım Program Lideri Öğr. Gör. Hasret Karagöl, teneffüs zehirlenmesi ve yanık olaylarında yapılacak acil müdahaleleri anlattı.

“ZEHİRLENEN KİŞİYİ KAPALI ALANA ALMAYIN”

Orman yangını dumanının farklı boyutlardaki zerrecikler, su buharı, karbonmonoksit, karbondioksit ve nitrojen oksitlerden oluşan gazların karışımı olduğunu belirten Karagöl, “Dumanın içindeki büyük zerrecikler akciğerin derinliklerine ulaşamasa da burun ve boğazı tahriş edebilir. Lakin daha ince olan zerrecikler ve gazlar akciğerlere çekilebilecek kadar küçüktür ve sıhhate son derece olumsuz tesirleri olabilir.” dedi.

Yangın dumanının insan sıhhatine muhtemel tesirlerinin yaş, daha evvelden var olan astım ve kalp hastalığı üzere sıhhat problemleri ve dumana maruz kalınan vaktin uzunluğuna bağlı olduğunu söyleyen Öğr. Gör. Hasret Karagöl, zehirlenmelerin hafif seyirli sürebileceği üzere hayatı tehdit edecek durumlara kadar da gelebileceği ikazını yaptı. Karagöl, sıradan kâğıt maskeler, mendiller yahut büyük mendillerin orman yangını dumanındaki ince zerrecikleri filtrelemeyeceğini ve akciğerleri muhafazada kullanışlı olmadıkları bilgisini de paylaştı. Hayati tehlikenin bulunduğu durumlarda birinci yardımın büyük ehemmiyet kazandığını vurguladı.

Teneffüs zehirlenmelerinde yapılacak birinci müdahalelerin hayati ehemmiyet taşıdığını tabir eden Karagöl, şu bilgileri verdi: “Zehirlenme teneffüs yolu ile meydana gelmiş ise dumana maruz kalmış kişiyi kapalı alana almayın, pak havaya çıkarın yahut pencere, kapı vs. açarak ortama pak hava girmesi sağlayın. Kesinlikle maske yahut ıslak bir bezle ağzınızı ve burnunuzu kapatın ve ortamdan mümkün olduğunca süratli formda çıkın/uzaklaşın. Teneffüs yolu zehirlenmeleri önemli boyutta olabileceği için belirtiler görülmeye başladığı anda sıhhat kuruluşlarından yardım talep edilmeli.”

YANIKLARDA BİRİNCİ MÜDAHALE NASIL OLMALI?

Yanık hadiselerinde da durumun ciddiyetini belirlerken yanan cilt bölgesinin genişliği ve derinliğinin yanı sıra yakan maddeyi de göz önünde bulundurmak gerektiğini söyleyen Karagöl, çocuklarda tüm beden yüzeyinin yüzde 12’sinden fazlası yanmışsa hayati tehlikenin kelam konusu olabileceğine dikkat çekti. Karagöl, yanıklara birinci müdahalelerde yapılması gerekenleri şöyle anlattı: “Küçük yanıklarda yanık bölgesini basınçsız akan soğuk suyun altına tutmak suretiyle ağrıyı azaltın. Böylelikle yanan yerin su toplamasını da önleyebilirsiniz. Yanık su toplarsa su toplayan yeri patlatmayın. Burası yeni deri oluşurken yanan bölgeyi koruyarak düzgünleşmesini kolaylaştırır. Yanığın üstüne krem, diş macunu ya da yoğurt üzere şeyler sürmeyin. Deride kızarıklığa yol açan 2-3 santimetrelik küçük ve yüzeysel bir yanık değerli değildir, meskende tedavi edilebilir. Bundan daha büyük bir yanık ise yanık yerinden su kaybına ve mikrop kaparak enfeksiyona yol açabileceği için tehlikeli olabilir.”

Büyük yanıklarda kaynar suyla, kızgın yağ ya da kimyasal unsurlarla temas etmiş olan şahıslara yanlışsız birinci müdahalenin hayati kıymet taşıdığını söz eden Karagöl, “Giysilerin yakıcı hususlarla temasın olduğu kısımlarını kişinin öbür yerlerine değdirmeden makasla keserek üzerinden çıkarın. Yanan deriye yapışmış yanık ve kavruk giysileri çıkarmaya çalışmayın. Yanık alanını soğuk suyla serinletin. Derisini ovalamayın. Yanığa kimyasal unsurlar yol açtıysa deriyi bol soğuk su ile düzgünce yıkayın. Şayet yanık bölgesine yapışan bir kumaş varsa buna müdahale edilmemeli.” diye konuştu.

Kişi elbiseleriyle yanıyorsa çabucak yere yatırılması gerektiğini söyleyen Karagöl, “Yanan yerlere elinizle dokunmayın, kendi giysilerinizi değdirmeyin. Su dökerek üzerine kilim, battaniye ya da kalın perde kapatarak alevleri söndürmeye çalışın. Bunu yaparken yanan kişinin başını örtmemeye olabildiğince dikkat edin. Alevleri naylon üzere yanıcı hususlarla örterek söndürmeye çalışmayın. Yanan kişiyi dışarı çıkarmaya kalkmayın, zira hava alevleri güçlendirir.” açıklamasında bulundu.

BEBEKLERDE KÜÇÜK GÖRÜNEN YANIKLARA DİKKAT

Bebeklerin cildinin çok hassas ve ince olduğu için kolay yanabileceği ve bağışıklık sistemleri de tam gelişmediğinden düzgünleşme sürecinin sorunlu geçebileceği ikazını yapan Karagöl, “Bebeklerin beden yüzeyleri küçük lakin orantısı erişkinlere nazaran farklıdır. Bu nedenle küçük üzere görülen bir yanık alanı bile hayati tehlike arz edebilir. Bu nedenle yanık üzerine diş macunu ve yoğurt üzere uygulamaların yapılmaması gerekir. Birinci olarak yapılacak uygulama yanık bölgesinin acil olarak soğutulmasıdır. 15 dakika kadar yanık olan bölgeye su tutulması hem ağrıyı hem de yanığın derinleşmesini önleyecektir.” sözlerini kullandı.

Bebeklerdeki yanıkların ihmal edildiğinde hayat uzunluğu iz ve işlev kaybına yol açabilecek sonuçların ortaya çıkabileceğine dikkat çeken Karagöl, “Özellikle el, yüz, ayaklar ile genital bölge yanıkları hastaneye yatışı gerektirir. Yüzeysel yanıklarda bitkisel ya da öteki malzemelerin kullanılması enfeksiyona sebep olabileceği üzere yüzeysel bir yanığı da derin yanığa dönüştürebilir. Bu da doku kaybı ya da doku nakli üzere uzun süren tedavileri gerektirebilir.” diye konuştu.