17 Ağustos zelzelesinin 22’nci yıldönümünde Türkiye’de sarsıntı riskiyle karşı karşıya olan bölgelerle ilgili kıymetli açıklamalarda bulunan İstanbul Gelişim Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dekanı Neotektonik ve Sarsıntı Uzmanı Prof. Dr. Haluk Selim, Kuzey Anadolu Fayı’nın kırılmayan 2 segmenti kaldığını ve bunun büyük bir risk taşıdığını söyledi. Bu durumda Marmara Denizi ve Doğu Anadolu Bölgesi’nin tehdit altında olduğunu kaydeden Selim, “Kuzey Anadolu Fayı, 1999’da meydana gelen iki zelzeleyle bölgeyi etkilediğini” belirtti. Kuzey Anadolu Fayı, 1939’da başlayan bu süreçte 60 sene içerisinde yaklaşık 11 tane 7’den büyük zelzelelerle yaşadığımız bu coğrafyada büyük ölçüde tesirini gösterdi. Fay, 1999’daki sarsıntılarla batıya kadar ulaştı. Lakin sonrasında ne oldu? Daha Batıya hakikat ilerlemesi gerektiği halde, Düzce’ye döndü ve ikinci zelzele meydana geldi. Şu anda riskini Marmara Denizi’nde devam ettiriyor” dedi.
KUZEY ANADOLU FAYI’NIN KIRILMAMASI RİSKLİ VE DÜŞÜNDÜRÜCÜ
Kuzey Anadolu Fayı’nın burada kırılmayan 2 segmenti kaldığını aktaran Prof. Dr. Selim, “Bir tanesi en doğu uç noktasında 100 kilometre uzunluğundaki Yedisu Segmentidir. Bu segment Kuzey Anadolu Fayı’nın, Karlova’ya kadar uzanan kısmı üzerinde yer alır. O da şimdi kırılmadı ve büyük bir risk teşkil ediyor. Her an kırılabilir ve 7’den büyük hasar yapan ve yıkıcı bir sarsıntı meydana getirebilir. Bir başkası de Kuzey Anadolu Fayı’nın en kıymetli lokasyonlarından biri olan Marmara Bölgesi’ndeki 115 kilometrelik fay çizgisidir. O da kırılmadı. Bu da maalesef Tekirdağ’dan başlayıp, İstanbul merkezli, İzmit’e kadar uzanan ve Bursa, Balıkesir’in kimi ilçelerini kapsayan birçok bölgeyi etkileyecek olan mümkün bir sarsıntı olarak karşımıza çıkıyor. Buna muhtemel İstanbul sarsıntısı demek de çok yanlış. Zira bu bölgede birçok alanda yerleşim alanları ve nüfus, sanayi, finans merkezi var” sözlerini kullandı.
‘OLASI İSTANBUL ZELZELESİ 2026’YA KADAR MEYDANA GELEBİLİR’
“Bu sarsıntının olmaması Kuzey Anadolu Fayı için pek hayra alamet değil. Burada büyük bir risk faktörü olarak Marmara Bölgesi ön plana çıkmış oluyor” diyen Prof. Dr. Selim, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu bölgede 17 Ağustos 1999’da bir zelzele meydana geldi. Üzerinden 22 sene geçti ve Kuzey Anadolu Fayı üzerinde hala bir sarsıntı meydana gelmedi. Bunun sebepleri de var. Bu nedenleri de tartışmak gerekir. Bu periyodlara bakıldığında istatistiksel bir bilgi ortaya çıkabilir. Yalnızca Doğu Marmara’yı ele alırsanız; 948, 256 ve 245 sene aralığında bir sarsıntı (1999 depremi) meydana geliyor. Dönemi bu türlü. Batı Marmara’yı ele alırsanız, İstanbul merkezli zelzelelerde yeniden 950 sene, sonra bir sarsıntı meydana geliyor. Akabinde 257 sene sonra bir sarsıntı ve sonrasında zelzele yok. Burada 257 seneyi ve 1766 sarsıntısı üzerine toplarsak, bu dönemi biraz da geniş düşündüğümüzde 2026’ya kadar fay kırılacak üzere bir tablo çıkıyor ortaya. Lakin bu büsbütün istatistiki bir bilgi.”
‘EGE BÖLGESİNDEKİ RİSK KUZEY MARMARAYI DA ETKİLİYOR’
Prof. Dr. Selim, “Şu anda risk alan olarak Batı Anadolu Bölgesi’nde, tahminen Midilli Adası’nın çabucak güneyindeki Midilli Fayı’nın, tahminen Sisam Adası’nın Batı kesitinde yer alan Atina’ya hakikat olan kesimde denizin içindeki faylar ya da kara uzantısı olan Küçük Menderes, Büyük Menderes ve Gediz graben sistemlerini hareket ettirebilir. Zira 2020’de Ege Denizi ve civarında 5’ten büyük birçok zelzele kaydedildi. Bunun nedeni 2 Mayıs 2020’de meydana gelen 6,4’lük Girit Adası sarsıntısıdır. Şu anda devamlı Ege Denizi geriliyor. Bu bölge yani Ege Denizi ve Ege Bölgesi büsbütün risk altında. Bu bölgedeki gerilme, Kuzey Anadolu Fayını da etkiliyor ve buradaki yani Marmara Bölgesi’ndeki zelzelesi geciktiriyor. Ege Denizi’nde ne kadar çok 6’dan büyük sarsıntı olursa, Marmara Denizi’ndeki muhtemel İstanbul sarsıntısı de gecikecektir” diye konuştu.
İSTANBUL’DA AVRUPA YAKASINDAKİ YAPI STOĞUNDA RİSK ORANI YÜZDE 60
“Kuzey Anadolu Fayı’nın kuzey kolu, Marmara Denizi içerisinden yaklaşık doğu-batı doğrultusunda uzanıyor” diyen Prof. Dr. Selim şu sözleri kullandı:
“115 kilometrelik fay çizgisi Marmara Denizi’ni adeta iki modüle ayırıyor. Hasebiyle kırılacak olan fay çizgisi 115 kilometrelik, sağ yanal geometriye sahip ve yaklaşık 11-12 km derinliktedir. Buradaki fayın karakteri 7’den büyük hasar yapan ve yıkıcı özellikte bir sarsıntı üretme kapasitesine ve gücüne da sahiptir. İstanbul’daki yapılarda bilhassa Anadolu Yakası’ndan başlayacak olursak; Tuzla, Kartal, Pendik, Kadıköy ve Üsküdar’a kadar olan yapı stoğunda yüzde 40 ölçeğinde bir risk olduğunu söylemek gerekiyor. Avrupa Yakası’ndaki yapılara baktığımızda ise bu risk oranı yüzde 60’lara kadar çıkıyor. Zira bu yaka daha geniş bir kıyı kısmına sahiptir. Silivri’ye kadar uzanan çizginin devamında Tekirdağ ve kıyısına kadar geçen bu bölümdeki yapı stoğu epey riskli bölgede yer alır. Yerdeki sıvılaşma riski ve yapıların özelliği burada ön plana çıkmaktadır. Hem Anadolu hem de Avrupa Yakası’nda finans sorunlarının çözülerek, lokal idarelerin, vatandaşların ve devletin el birliği yaparak tahlil üretmeleri ve bu binaların kentsel dönüşümünün yapılması koşuldur.”
