Atmosferdeki Karbondioksit İnsanlığı Varlığından Beri Kaydedilen En Yüksek Seviyeye Ulaştı

www.haberdukkani.com

Atmosferdeki karbondioksit ölçüsü bu yıl insanlığın ortaya çıkışından beri kaydedilen en yüksek düzeye ulaştı. Yapılan son ölçümlerde atmosferdeki karbondioksit düzeyinin milyonda 420 ppm düzeyine çıktığı ve daha evvel kaydedilen 415 ppm oranını aştığı belirlendi. Uzmanlar ise dünya genelinde 1 milyar insanın hava kirliliğine maruz kalması nedeniyle, erken mevt riskiyle karşı karşıya bulunduğuna dikkat çekiyorlar.

Ülkedeki hava kirliliğinin başlangıcı ise 1980’lerin başına kadar uzanıyor. O denli ki, 1980-1990 ortası ısıtma ve endüstride kalitesiz kömür kullanılması sonucu dramatik hava kirliliği olayları yaşanmış, kükürdioksit ve Partikül Unsur konsantrasyonları şiddetli yüksek basınç alanının da tesiriyle rekor düzeylere ulaşmıştı. 17-18 Ocak 1993 tarihinde İstanbul’daki kükürtdioksit oranı 24 saatlik ortalamada 4070 mikrogram metreküp, Partikül Husus ise 2662 mikrogram metreküp olarak ölçülürken, bu oran dünyada ölçülen en yüksek kirlilik olarak kayıtlara geçmişti.

Partikül Unsur 10 (PM10) kirliliğinde 2000’lerin başından itibaren doğalgaz kullanımının artmasıyla düşme eğrisi gösterse de, 2012’den sonra artış trendi yine gündeme geldi. Hava kirliliğinin en az deprem kadar riskli bir mevzu olduğunun altını çizen bilim dünyası ise meteorolojik kuralların hava kalitesini etkilediğine ısrarla dikkat çekiyorlar.

Atmosferdeki karbondioksit artışının yaratacağı riskleri pahalandıran İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Selahattin İncecik, “Ortaya çıkan sayılar maalesef gezegenimiz için iç açıcı değil. 100 yıllık süreçte her yıl yeni rekor düzeye ulaşıyoruz. Atmosferdeki 400 PPM karbondioksit düzeyi kırmızı çizgimizde fakat bu oran aşılmış durumda. Karbondioksit artışına kömür, petrol, doğalgaz tüketimindeki artışı neden oluyor. Doğalgaz fosil yakıtlar ortasında en suçsuz olanı. Açıklanan oranlar, Pasifik Okyanusu’nun ortasında, yerden 3 bin metre yüksekte ölçülüyor. Sanayi kentlerinin ortasında, yerden 3 bin metre yüksekte karbondioksit ölçümü yaparsanız 420 PPM’in fazlasını bulursunuz” dedi.

Yıllardır felaketin kapıda olduğuna dair ikazlarda bulunduklarının altını çizen Prof. Dr. İncecik, “Gelecek 5 yıllık periyotta ortalama sıcaklık pahaları artacak. Süratli nüfus artışı, sera gazı salınımı, karbondioksit gazındaki salınım artışı atmosferin ısı istikrarını etkiliyor. Enerji tüketimi arttıkça atmosfer sıcaklığı da artıyor ve dünyanın ısı istikrarı bozuluyor. Şayet tedbir alınmazsa 2040’dan itibaren çok önemli sıcaklık artışları göreceğiz. Tüm hayat, tarım ve su alanları olumsuz etkilenecek” diye konuştu.Sanayi kentlerinden çıkan kükürtdioksit, karbondioksit üzere kirleticilerin yükselemediği için sığ katman denilen katmanda yoğunluk yaratarak kirliliğin artmasına neden olduğunu da belirten Prof. Dr. Selahattin İncecik, şu bilgileri paylaştı:

“Örneğin İstanbul’un sigortası kuzey rüzgarları. Kentin bütün kirli havasını uzaklaştıran kuzey rüzgarının tesiri. Lakin kentin kuzeyine inşa edilen plazalar ve yeni projeler kuzey rüzgarlarının önüne set çekiyor. Bu gidişat devam eder kuzey rüzgarlarının önü kesilirse kirlilik önemli boyutlara ulaşır. İstanbul’da yılın yüzde 70’lik diliminde hava kirliliği oranları standartların üzerinde seyrediyor. Lakin kışları kömür kullanımı ekonomik nedenlerden dolayı hala çok yaygın. Avrupa’nın hiçbir kentinde kömür yakılmıyor.”

Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sıhhati Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala, ortaya çıkan tablo için “korkutucu” derken, “Havadaki partikül unsur 10 oranı günlük ortalama 50 mikrogram/metreküp oranını aşmaması gerekir. Kış aylarında birçok kentte ‘PM10’ düzeyi hudut pahaların üzerinde seyrediyor” dedi.

Hava kirliliğinin bilhassa iskemi, miyokard enfarktüsü, felç, kronik tıkayıcı akciğer hastalığı ve kanser açısından risk taşıdığını da kelamlarına ekleyen Prof. Dr. Pala, “Partiküler hususlar akciğer kanseri nedeni olarak sınıflandırılıyor. Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran günlük PM10 konsantrasyonlarında her 10 mikrogram/metreküp artış ölümlerde yüzde 0.2 ile 0.6 artışa yol açıyor. Uzun devir PM10 konsantrasyonlarında her 10 mikrogram/metreküp artış ise kalp-akciğer hastalıklarına bağlı ölümlerde yüzde 6 ile 13 ortasında artışa yol açıyor” diye konuştu.

Ekoloji uzmanı Prof. Dr. Doğan Kantarcı, devam eden yangınlar nedeniyle dünya genelinde önemli oranda karbondioksit salımı olduğuna dikkat çekti ve şu tabirleri kullandı:

“Orman yangını sayılarının artışı ile global ısınma, iklim değişikliği ve buna bağlı olarak Türkiye’de de artan sıcaklıklar ortasında bariz bir bağıntı var. Muğla ve etrafındaki yıllık ortalama sıcaklıklar ile yağışlar incelendiğinde; ortalama 500 metre yükselti için verilen yıllık ortalama sıcaklık kıymetlerinin dönemsel olarak arttığı, buna karşılık yıllık ortalama yağış ölçülerinin azaldığını görüyoruz. Ormanlar karbondioksiti bünyesine alıp oksijen olarak geri veriyor, fotosentez oluyordu. Sera gazlarının orman ve denizler tarafından doğal yoldan geri alımı çok kıymetli. Yangın tıpkı vakitte faunayı da bozarken, tüm sistem ziyan görüyor. Yangın sırasında yüksek sıcaklık kıymetlerinin ortaya çıkması havadaki azot ve oksijen kıymetlerinin de istikrarını bozuyor.”