İstanbul’da Bodrum Katlarda Sıbyan Okulları: ‘Cemaate Bağlıyız’ Dediler

İstanbul’da son yıllarda kentin fakir mahallelerinde hem kreş hem de okul öncesi din eğitimi veren, kontrolden muaf sıbyan mektepleri açılmaya başladı. Aylık 450- 600 ortasında değişen fiyatları ile özel okullara nazaran uygun olmaları, devlet okullarında anaokullarının kâfi olmaması üzere sebeplerden ötürü bu “mektepler” zarurî seçenek haline geliyor. Birgün’den Filiz Gazi, özel haberinde bu durumu ayrıntılarıyla ortaya koydu. 

Haber için yeğenimi, duruma nazaran çocuğunu yazdırmak üzere ekonomik geliri belli düzeyin altında olan semtlerden Gaziosmanpaşa, Sultangazi, Alibeyköy’deki mahallelerde yüzeysel dolaştım. Sokak ortalarında, çoklukla binaların bodrum katında sıbyan okulları bulunuyor. Birçoklarının yangın merdiveni yok. Hatta kimilerinin tabelası bile yok.

Birinci olarak Gaziosmanpaşa’da, Barbaros Hayrettin Paşa Mahallesi’ndeyim. Bir binanın bodrum katının tüm camları kaygılıkla kaplı, perdeler kapalı. Giriş yeri binanın ardında bulunuyor. Kursla bağlantılı rastgele tabela yok.

Art girişte demir kapıya vurduğumda, kapıyı 40’lı yaşlarında bir erkek açıyor. Nasıl eğitim veriliyor üzere sorular soruyorum. Laf ortasında ‘nereye bağlısınız?’ sorumda yüzü değişiyor. “Süleyman Efendi Cemaati’ne bağlıyız biz. Biz Ulusal Eğitim’e bağlıyız” diyor. Hoca olduğunu söyleyen kişi şunları söylüyor:

“Sıbyanlar da var. Hafta içi buradalar. Hafta sonu meskene gidiyorlar. Burası yatılı. Üç bireyiz, 20 kişilik bir kurs. Süleyman Efendi Cemaati’ne bağlıyız biz. Biz Ulusal Eğitim’e bağlıyız. Burası yatılı, bizim anaokulumuz da var. Buranın maksadı çocukları sokak ortamından arındırmak.”

Biz konuşurken 7 yaşlarında bir çocuk geliyor. Göz göze geliyoruz. Sonra tekrar geri dönüyor. Onu orada bırakmanın yüreği ezen bir tarafı olduğunu söylemeliyim. Sonrasında mahalle sakinlerinden çocukların dışarıya hiç çıkarılmadığını öğreniyorum.

Yeniden Gaziosmanpaşa… Küçükköy’de bir diğer mahalle ortasında olan sıbyan mektebine gidiyorum. Tabelasında yazan, Özel İlim Yuvası Minik Kalpler Yabancı Lisan Kursu. O da bir binanın bodrum katında bulunuyor. Konuştuğum bayan, “mektebin”, 3-6 yaş ortası çocuklar için olduğunu söylüyor.

“Toplam 40 öğrenci var. Kıymetler eğitimimiz oluyor. Esma-Ül Hüsna oluyor, 32 farzı veriyoruz, uyku adamı, tuvalet adabı hepsini kıymetler eğitimi kapsamında veriyoruz. Onun dışında Kuran-ı Kerim derslerimiz oluyor. Dua, müddet manalarıyla birlikte öğretiyoruz. Cüz derslerimizi teğe bir Kuran öğretmenimiz veriyor. Öteki dua, mühletleri de her gün nizamlı olarak tekrar yapıyoruz. Derse başlama duası Subhaneke, Kevser. Bunların hepsini her gün tekrarlıyoruz, ay sonuna kadar o çocuğa oturuyor.”

İşin aslı söylediği birden fazla şeyi anlamıyorum. 3 yaşında bir çocuk için bunlar ne tabir edebilir…

Bilgi alırken bir anne ile kız çocuğu geliyor. Çocuk içeri girmek istemiyor. Tekraren “anne” diyerek ağlıyor. Annesinin kapıda beklemesi için yalvarıyor. Çocuğu alan kişi “Bir haftaya geçiyor. Allah’a emanet olun” diyerek kapıyı kapatıyor. Haberden sonra ses kaydını tekrar dinledim. Çaresizlik, bir şey yapamama hissi ağır.

Tekrar Küçükköy’de bu sefer 14 yaş üstü erkek çocukların olduğu bir “kursa” gidiyorum. İsmi, Küçükköy Merkez Camii Kuran Kursu. Büyük bir binanın camlarından sarkan gençler var. Niçin? Sonra anlayacağım. Bilgi almak için içeriye giriyorum. Konuştuğum kişi içerde 9 hoca olduğunu söylüyor, sordukça yanıtlıyor:

“Saat 05.30’da sabah namazı ile birlikte kalkış oluyor. Akşam 22.00 üzere yatış… Odalar 6 kişilik. Kurstan hafta içi çıkış yok. Gündüz hiçbir formda dışarıya çıkış yok. Yasak… Buraya geldiğinde illa alışacak, birinci baş eza çeker ama… Alışır alışır… Alışanlar 2, 3 sene kalıyor.”

Kursa girmeden camlardan sarkan 10’un üzerinde genci fark etmiştim. Hiç dışarıya çıkmadıklarını öğrenince gördüğüm görüntü şaşırtan değildi. Cezaevinde gibiler…

Tekrar dolaşırken, Gaziosmanpaşa Müftülüğü, Paşa Camii Kur’an Kursu yazan bir yere denk geliyorum. Metruk bir gecekondu gördüğüm. Emin olmak için yaklaşıyorum. Camında yazan numarayı arıyorum. Haftada 5 gün, saat 09.00-12.00 ortası Kuran Kursu veriliyormuş. “Sadece hanımlara…”

Çoğunluğun yaşadığı yerlerde olan bu kurslar, mektepler gözlerden ırak çocukların hayatlarını alıkoymuş. Demir kapılar arkasında, perdelerin sıkıca çekildiği korkuluklu bodrum katlarında çocuklara nasıl bir eğitim veriliyor, çocuklar orada ne yaşıyor bilmiyoruz.