Danıştay’dan Coca-Cola kararı

Danıştay 10. Dairesi, Coca-Cola’nın içerisinde kimyasal, kanserojen ve sıhhate ziyanlı unsurlar bulunup bulunmadığının tespit edilmesi ve bu eserlerin bileşiminde kullanılmaması talebiyle açılan davayı reddeden mahallî mahkemenin kararını bozdu. Daire, Cola’nın içerisinde bulunan katkı unsurlarının sıhhate ziyanlı olup olmadığının tespit edilmesi için uzman araştırılması yaptırılmasını istedi. Danıştay’ın bu kararının akabinde mahkeme, hazırlanacak eksper raporu doğrultusunda yeni bir karar verecek.

Çocuk eğitimi ve sıhhati konusunda çalışmalar yaptığını söyleyen Ethem Öztürk isimli vatandaş, 2014’te Tarım ve Orman Bakanlığı’na başvurarak Coca-Cola’nın sıhhate ziyanlı olup olmadığının belirlenmesini istedi. Eserde gösterilmeyen yahut eksik gösterilen bileşenlerin açıkça yazılmasını talep eden Öztürk, bileşiminde kimyasal, kanserojen ve sıhhate ziyanlı hususlar bulunan eserlerin tespit edilmesi ve bunların bileşimde kullanılmaması gerektiğini kaydetti.

Öztürk ayrıyeten, çocukları etkileme potansiyeli bulunduğu gerekçesiyle bu eserlere ait her türlü reklam yahut satış ve pazarlama tekniğinin yasaklanmasını talep etti.

Bakanlıktan ve mahkemeden ret

Bakanlık bu talepleri reddetti. Öztürk, bunun üzerine avukatı aracılığıyla bakanlığın ret sürecinin iptali istemiyle Ankara 18. Yönetim Mahkemesi’nde dava açtı. Yönetim mahkemesi, açılan davayı 2015 yılında reddetti.

Mahkeme münasebetinde, dava konusu hususların Türk Besin Kodeksi mevzuatında yer alan ve risk/güvenlik değerlendirmeleri sonucunda kullanım şartları belirlenmiş hususlar olduğu savunarak, Coca-Cola’nın TGK-Alkolsüz İçecekler Bildirimi kapsamında olduğunu, kanun mucibince emniyetli olmayan besinin piyasaya arz edilmesinin mümkün olmadığı, mevzuat kararları ile tespit edilerek piyasaya sürülen eser için “sağlığa zararlıdır” ibaresinin konulamayacağını kaydetti.

Kararda, Cola’nın içindeki unsurların yönetmelikte tanımlanan aroma vericilerin risk değerlendirmesinin yapıldığı ve besinlerde kullanımına müsaade verilmiş hususlar olduğu savunuldu. Ayrıyeten bu eserlerin reklamının yasaklanması konusunda bakanlığın yetkisinin olmadığı tez edildi.

Danıştay: Coca Cola araştırılsın

Ret kararı bu defa Danıştay’a taşındı. Danıştay 10. Dairesi itirazı kabul ederek, yönetim mahkemesinin kararının bozulmasına karar verdi. Kararın münasebetinde, dava konusu uyuşmazlığın Coca-Cola İçecek A.Ş. tarafından üretilen gazlı içeceklerin içerisinde bulunan şeker, fosforik asit, karamel/4-metilimidizol, kafein, aspartam ve bisfenolA üzere katkı unsurlarının insan sıhhati açısından ziyanlı olup olmadığının belirlenmesi konusunda toplandığına işaret edildi.

Lokal mahkemenin bu konuya ait rastgele bir araştırma ve inceleme yapmadan davayı reddettiğine dikkat çekilen kararda, “Bu konunun çözme kavuşturulması özel ve teknik bilgi gerektirdiğinden uzman incelemesi yaptırılması gerekmektedir” denildi. Danıştay, şu sonuca vardı:

“Bu nedenle, uzman incelemesi yaptırılmak suretiyle Coca-Cola İçecek A.Ş. tarafından üretilen gazlı içeceklerin içerisinde üstte sayılan katkı unsurların bulunup bulunmadığı, anılan unsurların tespiti halinde mevzuatta kullanımına müsaade verilip verilmediği ile kullanım ölçülerinin Türk Besin Kodeksi mevzuatına uygun olup olmadığı ortaya konularak dava konusu sürecin hukuka uygunluk kontrolünün yapılması gerekirken, eksik inceleme ve kıymetlendirme sonucunda verilen davanın reddi istikametindeki mahkeme kararında tüzel isabet bulunmamaktadır.”

Öte yandan kararda, tekrar yapılacak yargılamanın Coca-Cola İçecek A.Ş’nin menfaatini etkileyeceği, bu nedenle davanın bu şirkete de bildirilmesi istendi.

Danıştay, kararında mevzuatın Tarım Bakanlığı’na yüklediği misyonların de altını çizdi:

“Anılan mevzuat kararlarından, muteber olmayan besin, besin ile temas eden unsur ve materyalin piyasaya arz edilemeyeceği, insan sıhhati için tehlike oluşturan ve tüketime uygun olmayan besinin, sağlam olmayan besin kabul edileceği, bununla birlikte davalı yönetimin besin unsurlarının insan sıhhatine ziyanlı olup olmadığının belirlenmesinde tüketicinin sıhhati üzerindeki ani ve uzun vadede oluşturabileceği mümkün tesirlerin tespit edilmesi ve elde edilecek datalar ışığında gerekli tedbirlerin alınması konusunda misyonlu ve yetkili olduğu anlaşılmaktadır.”

Artık ne olacak?

Danıştay’ın bu kararının akabinde lokal mahkemenin önünde iki yol var. Mahkeme, kararında direnirse belge Danıştay Hukuk Genel Kurulu’na gidecek. Lakin mahallî mahkeme, karara uyarsa dava kapsamında Coca-Cola’nın içeriğine ait uzman görevlendirilecek. Eksperin hazırlayacağı rapor mahkemeye sunulacak. Mahkeme, rapordaki tespitlere nazaran davayı asıldan karara bağlayacak.

Alican Uludağ

© Deutsche Welle Türkçe