Uçurum Açılıyor: Yurt Dışında Eğitim Hayal mi Oldu?

Türkiye, birkaç yıl öncesine kadar yurt dışında en fazla öğrenci okutan ülkelerden biriydi. Pandemi öncesinde, yurt dışına eğitime giden öğrenci sayısının 100 bine ulaştığı varsayım ediliyordu. Fakat evvel pandemi krizi, akabinde rekor döviz kuru artışları, yurt dışında eğitim talebine ağır darbe vurdu. 

Artan masraflar karşısında çaresiz kalan binlerce aile için, yurt dışında çocuk okutmak artık neredeyse imkansız. Eğitim uzmanlarına nazaran ise alt ve orta gelir kümelerine mensup gençler, yurt dışında eğitim bahtını büyük oranda kaybetmiş durumda.

DW Türkçe’den Aram Ekin Duran haberine nazaran, Türkiye’de lise eğitimini tamamlayıp, üniversiteyi yurt dışında okuyan, yurt dışında yüksek lisans ve master eğitimi alan ya da lisan tahsili gören öğrencilerin sayısı, pandemi yılı olan 2020 öncesinde 100 bine dayanmıştı. 

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) pandemi öncesine ilişkin datalarına nazaran, Türkiye ülke dışına en çok öğrenci gönderen 15 ülkeden biri pozisyonundaydı. Bu devirde her yıl yurt dışında eğitim için harcanan para da 2 milyar dolara yaklaşmıştı. Lakin evvel pandemi krizi ile birlikte kapanan sonlar, akabinde 2021 son çeyreğinde yaşanan döviz kuru artışları, Türkiye’deki gençlerin ‘yurt dışında eğitim’ hayallerine ağır darbe vurmuş durumda.

20 yılın aşkın müddettir Türkiye’de faaliyet gösteren bir şirkette yurt dışı eğitim danışmanı olarak misyon yapan Volkan Apaydın’a nazaran, 3 ya da 6 ay süren lisan eğitimi yahut Erasmus üzere değişim programları haricinde, yurt dışında 3-4 yıl sürecek lisans yahut yüksek lisans eğitimi almak isteyen öğrenciler bu periyotta önemli zorluk yaşıyor.

Geçen yıl yurt dışındaki okuluna kaydolmuş ya da bu yıl kaydolmaya hak kazanmış öğrencilerin masraflarını karşılamak konusunda büyük bir telaş içinde olduğunu tabir eden Apaydın, “Burada ileriye yönelik telaşlar var. Öğrencilerde ve ailelerde ‘Bugün okul 1000 pound ise, yahut 1000 Euro ise, 3 bin Euro ise gelecek yıl Euro 15 TL’den 20 TL’ye çıkarsa ben üçüncü, dördüncü sınıfa kadar bunu nasıl devam ettiririm ve önümü göremiyorum’ çekincesi var” diye konuşuyor.

Apaydın, bu tasalar nedeniyle yurt dışında eğitime olan talebin geçmiş yıllara nazaran yüzde 50’ye varan oranda düştüğünü lisana getiriyor.

Türkiye’de son bir yılda Dolar ve Euro Türk Lirası karşısında yüzde 80’e varan oranda bedel kazanırken, bilhassa son 3 ayda kurlarda yaşanan rekor yükselişler yurt dışı eğitim masraflarını da katlamış oldu.

Yurt dışında okuyacak öğrencilerin okul ve kalacak yer parası dışında da pek çok masrafı olduğuna işaret eden Volkan Apaydın, “Öğrencilerin vize fiyatları var, vize süreçleri için örneğin seyahat, sıhhat sigorta üzere fiyatları var. Çeşitli kalemler var, konaklama depozitoları var buradan gidecekleri yerlere nazaran plan yaparken. Hepsini döviz üzerinden hesaplarsak, X ünite artık 3X ünite üzere olmuş oldu” diyor.

Pandemi öncesine sadece yükseköğretimde değil, lise eğitimini de yurt dışında almak isteyen öğrencilerin sayısında artış yaşanmıştı. 2020 öncesinde lise eğitimi için yurt dışına giden Türk öğrencilerin  sayısının 15 bini bulduğu belirtilirken, pandemi sonrasında ise bu alanda bir bilgi bulunmuyor.  Hala yurt dışında öğrenci okutan aileler ise şartların kendileri için her geçen gün daha da zorlaştığını belirtiyorlar. Oğulları Hollanda’da psikoloji eğitimi gören Kesim ailesi de bu ailelerden biri.

Özel bir şirkette çalışan Belgin Kesim, çocuklarını 3,5 yıl evvel okula kaydettiklerinde Euro kurunun 5,5 TL düzeylerinde iken, bugün ise kurun 15 TL düzeyinde olduğunu hatırlatıyor. “Son 1 yıl içerisinde Euro’nun bu kadar artmış olması, bizi nitekim çok kaygılandırdı” diyen Kesim, çocuklarının yurt dışı eğitim masraflarını karşılayabilmek için iş değiştirmek zorunda kaldığını lisana getiriyor.

Belgin Kesim, ‘Yeni bir iş arayışına girdim ve devletten ayrılarak özel dalda iş buldum. Özel bölüme çalışıyorum şu anda. Lakin nitekim de özel dalda çalışmanın da bir deva olmayacağını düşünüyorum. Euro aldı başını gidiyor ve bundan sonra ne yapabileceğimiz konusunda hakikaten fazla fikrimiz yok” halinde konuşuyor.

Binlerce aile üzere Kesim ailesi de, çocuklarının okuduğu ülkede iş bulup çalışmaması halinde eğitimine devam edemeyeceğini söylüyor. Çünkü, Türkiye’deki yüksek enflasyon ve döviz kurlarındaki tırmanış, yurt dışında çocuk okutmayı binlerce aile için imkansız hale getirmiş durumda.

Çocuklarına bundan sonra yurt dışı eğitimi için daha fazla dayanak olacak güçleri kalmadığını lisana getiren Belgin Kesim, hislerini şöyle lisana getiriyor:

“Oğlumuz fakat iş bulur ve oradaki hayatını idame ettirecek kadar bir para kazanırsa, oradaki hayatına devam edebilir. Zira artık okutabileceğimi düşünmüyorum. Ve bu beni nitekim kaygılandırıyor ve çok üzülüyorum.”

Dal datalarına nazaran, Türkiye’de yurt dışı eğitim için en çok tercih edilen ülkeler, İngiltere, Amerika, Almanya ve Kanada olarak sıralanıyor. Bunlar dışında Fransa, İtalya, İspanya, Avustralya ve İsviçre’deki okullar da ilgi görüyor.

En çok tercih edilen kısımlar ise İşletme İdaresi, Mühendislik ve Bilgi Teknolojileri olarak sıralanıyor. Yurt dışında okumak isteyen pek çok genç ve ailesi, bu planları rafa kaldırmak zorunda kalmış durumda. 

Paris’teki Sorbonne Üniversitesi’nde moleküler biyoloji eğitimi alan Miray Naz Bozkurt, yurt dışında tutunmaya çalışan öğrencilerin yaşadıklarını şöyle anlatıyor:

“Daha evvel mezun olup da gidemeyen arkadaşlarım, bu sene yüksek lisansa başvuracak olan arkadaşlarım vardı. Onlardan çok çok daha üzücü haberler alıyorum. Bu biçimde giderse biz nasıl gideceğiz? Zira onlar şu anda para biriktirmeye başladıkları için çok sorun yaşıyorlar. Döviz kuru arttıkça birikim azalıyor daima. Yani sıkıntı. Hepimiz için hakikaten güç.”

Öte yandan uzmanlara nazaran, yurt dışında eğitim almanın giderek zorlaşması, bilhassa eğitimde fırsat eşitliği açısından önemli sıkıntıları da beraberinde getirecek.

Yurt dışı Eğitim Danışmanı Volkan Apaydın, yurtdışında eğitim görmenin bir lüks değil, gençler için bir seçenek olması gerektiğini vurgulayarak, şunları söylüyor: 

“Kendi yaşadığınız ülkenin dışında eğitim almak yahut kendinizi geliştirmek yahut tecrübe edinmek bir lüks değildir; bir seçenektir. Ve bu seçeneği gerçekleştirmenin alt ve orta gelir kümesinde düşüş oluşturması, insanların daha buraya bağlı kalması üzere bir sonuca neden olabilir. Bu, açıkçası düşündüğüm olumsuz nokta.”