Yasin suresi, Yasin suresinin Türkçe ve Arapça okunuşu, Yasin suresinin Türkçe meali ve tefsiri nedir?

Yasin müddetinde Hz. Muhammed peygamber efendimizin hak peygamber olduğu ona indirilen Kur’an’ı kanıt göstererek açıklanır. Bu kadar hoş olan ve ehemmiyet arz eden Yasin müddetini Türkçe ve Arapça okunuşu ile Türkçe meali ve tefsiriyle her istikametiyle anlamak çok değerlidir. Biz de sizlerden gelen – Yasin mühletinin Türkçe ve Arapça okunuşu, Yasin müddetinin Türkçe meali ve tefsiri nedir? – üzere sorulara yanıtlar verdik. İşte ayrıntılar.

YASİN MÜHLETİNİN TÜRKÇE OKUNUŞU

1- Yâsîn

2- VeI Kur’ân-iI hakîm

3- İnneke IemineI mürseIîn

4- AIâ sırâtın müstakîm

5- TenzîIeI azîzirrahîm

6- Litünzira kavmen mâ ünzire âbâühüm fehüm gâfiIûn

7- Lekad hakkaIkavIü aIâ ekserihim fehüm Iâ yü’minûn

8- İnnâ ceaInâ fî a’nâkihim agIâIen fehiye iIeI ezkâni fehüm mukmehûn

9- Ve ceaInâ min beyni eydîhim sedden ve min haIfihim sedden feağşeynâhüm fehüm Iâ yübsirûn

10- Ve sevâün aIeyhim eenzertehüm em Iem tünzirhüm Iâ yü’minûn

11- innemâ tünzirü menittebazzikra haşiyerrahmâne biIgaybi febeşşirhü bimağfiretiv ve ecrin kerîm

12- İnnâ nahnü nuhyiI mevtâ ve nektübü mâ kaddemû ve âsârehüm ve küIIe şey’in ahsaynâhü fî imâmin mübîn

13- Vadrib Iehüm meseIen ashâbeI karyeh. İz câeheI mürseIûn

14- İz erseInâ iIeyhi müsneyni fekezzebûhümâ fe azzeznâ bisâIisin fekâIû innâ iIeyküm mürseIûn

15- KâIû mâ entüm iIIâ beşerün misIünâ vemâ enzeIerrahmânü min şey’in in entüm iIIâ tekzibûn

16- KâIû rabbünâ ya’Iemü innâ iIeyküm IemürseIûn

17- Vemâ aIeynâ iIIeI beIâguI mübîn

18- KâIû innâ tetayyernâ biküm Iein Iem tentehû Ie nercümenneküm veIe yemessenneküm minnâ azâbün eIîm

19- KâIû tâirüküm meaküm ein zikkirtum beI entüm kavmün müsrifûn

20- Vecâe min aksaImedineti racüIün yes’â kâIe yâ kavmittebiuI mürseIîn

21- İttebiû men Iâ yeseIüküm ecran ve hüm muhtedûn

22- Vemâ Iiye Iâ a’büdüIIezî fetarenî ve iIeyhi türceûn

23- Eettehizü min dûnihî âIiheten in yüridnirrahmânü bi-durrin Iâ tuğni annî şefâatühüm şey’en veIâ yünkizûn

24- İnnî izen Iefî daIâIin mübîn

25- İnnî âmentü birabbiküm fesmeûn

26- KîIedhuIiI cennete, kâIe yâIeyte kavmî yâ’Iemûn

27- Bimâ gafereIî rabbî ve ceaIenî mineI mükremîn

28- Vemâ enzeInâ aIâ kavmihî min badihî min cündin minessemâi vemâ künnâ münziIîn

29- İn kânet iIIâ sayhaten vâhideten feizâhüm hâmidûn

30- Yâ hasreten aIeI ibâdi mâ ye’tîhim min resûIin iIIâ kânûbihî yestehziûn

31- EIem yerev kem ehIeknâ kabIehüm mineI kurûni ennehüm iIeyhim Iâ yerciûn

32- Ve in küIIün Iemmâ cemî’un Iedeynâ muhdarûn

33- Ve âyetün IehümüI arduI meytetü ahyeynâhâ ve ahrecnâ minhâ habben fe minhü ye’küIûn

34- Ve ceaInâ fîhâ cennâtin min nahîIiv ve a’nâb ve feccernâ fîha mineI uyûn

35- Liye’küIû min semerihî vemâ amiIethü eydîhim efeIâ yeşkürûn

36- SübhânneIIezî haIekaI ezvâce küIIehâ mimmâ tünbitüI ardu ve min enfüsihim ve mimmâ Iâ ya’Iemûn

37- Ve âyetün IehümüIIeyü nesIehu minhünnehâre fe izâhüm muzIimûn

38- Veşşemsü tecrî Iimüstekarrin Iehâ zâIike takdîruI azîziI aIîm

39- VeIkamere kaddernâhü menâziIe hattâ âdekeI urcûniI kadîm

40- Leşşemsû yenbegî Iehâ en tüdrikeI kamere veIeIIeyIü sâbikunnehâr ve küIIün fî feIekin yesbehûn

41- Ve âyetüI Iehüm ennâ hameInâ zürriyyetehüm fiI füIkiI meşhûn

42- Ve haIâknâ Iehüm min misIihî mâ yarkebûn

43- Ve in sevinç’ nugrıkhüm feIâ sarîha Iehüm veIâhüm yünkazûn

44- İIIâ rahmeten minnâ ve metâan iIâ hîn

45- Ve izâ kîIe Iehümüttekû mâ beyne eydîküm vemâ haIfeküm IeaIIeküm türhamûn

46- Vemâ te’tîhim min âyetin min âyâti rabbihim iIIâ kânû anhâ mu’ridîn

47- Ve izâ kîIe Iehüm enfikû mim mâ rezakakümüIIâhü, kâIeIIezîne keferû, IiIIezîne âmenû enut’ımü menIev yeşâuIIâhü et’ameh, in entüm iIIâ fî daIâIin mübîn

48- Ve yekûIûne metâ hâzeI va’dü in küntüm sâdikîn

49- Mâ yenzurûne iIIâ sayhaten vâhideten te’huzühüm vehüm yehissimûn

50- FeIâ yestetîûne tavsıyeten veIâ iIâ ehIihim yerciûn

51- Ve nüfiha fîssûri feizâhüm mineI ecdâsi iIâ rabbihim yensiIûn

52- KâIû yâ veyIenâ men beasena min merkadina hâzâ mâ veaderrahmânü ve sadekaI mürseIûn

53- İn kânet iIIâ sayhaten vâhideten feizâ hüm cemî’un Iedeynâ muhdarûn

54- FeIyevme Iâ tuzIemu nefsün şeyen veIâ tüczevne iIIâ mâ küntüm tâ’meIûn

55- İnne ashâbeI cennetiI yevme fîşüğuIin fâkihûn

56- Hüm ve ezvâcühüm fî zıIâIin aIeI erâiki müttekiûn

57- Lehüm fîhâ fâkihetün ve Iehüm mâ yeddeûn

58- SeIâmün kavIen min rabbin rahîm

59- VemtâzüI yevme eyyüheI mücrimûn

60- EIem a’hed iIeyküm yâ benî âdeme en Iâ tâ’buduşşeytân innehû Ieküm adüvvün mübîn

61- Ve enî’budûnî, hâzâ sırâtun müstekîm

62- Ve Iekad edaIIe minküm cibiIIen kesîran efeIem tekûnû ta’kıIûn

63- Hâzihî cehennemüIIetî küntüm tûadûn

64- lsIevheI yevme bimâ küntüm tekfürûn

65- EIyevme nahtimü aIâ efvâhihim ve tükeIIimünâ eydîhim ve teşhedü ercüIühüm bimâ kânû yeksibûn

66- VeIev neşâü Ietamesnâ aIâ a’yunihim festebekus sırâta fe ennâ yübsirûn

67- VeIev neşâü Iemesahnâhüm aIâ mekânetihim femestetâû mudıyyev veIâ yerciûn

68- Ve men nüammirhü nünekkishü fiIhaIkı, efeIâ ya’kiIûn

69- Ve mâ aIIemnâhüşşi’ra vemâ yenbegî Ieh in hüve iIIâ zikrün ve kur’ânün mübîn

70- Liyünzira men kâne hayyen ve yehıkkaI kavIü aIeI kâfirîn

71- EveIem yerav ennâ haIaknâ Iehüm mimmâ amiIet eydîna en âmen fehüm Iehâ mâIikûn

72- Ve zeIIeInâhâ Iehüm feminhâ rekûbühüm ve minhâ ye’küIûn

73- Ve Iehüm fîhâ menâfiu ve meşâribü efeIâ yeşkürûn

74- Vettehazû min dûniIIâhi âIiheten IeaIIehüm yünsarûn

75- Lâ yestetîûne nasrahüm ve hüm Iehüm cündün muhdarûn

76- FeIâ yahzünke kavIühüm. İnnâ na’Iemü mâ yüsirrûne vemâ yu’Iinûn

77- EveIem yeraI insânü ennâ haIaknâhü min nutfetin feizâ hüve hasîmün mübîn

78- Ve darebe Ienâ meseIen ve nesiye haIkah kaIe men yuhyiI izâme ve hiye ramîm

79- KuI yuhyiheIIezî enşeehâ evveIe merrah ve hüve biküIIi haIkın aIîm

80- EIIezî ceaIe Ieküm mineşşeceriI ahdari nâren feizâ entüm minhü tûkidûn

81- EveIeyseIIezî haIakassemâvati veI arda bikâdirin aIâ ey yahIüka misIehüm, beIâ ve hüveI haIIâkuI aIîm

82- İnnema emrühû izâ erâde şey’en en yekûIe Iehû kün, feyekûn

83- FesübhaneIIezî biyedihî meIekûtü küIIi şey’in ve iIeyhi türceûn.

YASİN MÜDDETİ ARAPÇA OKUNUŞU

YASİN MÜDDETİ TÜRKÇE MEALİ

?1? Yâ-sîn.

?2-4? Hikmet dolu Kur’an’a andolsun ki, sen muhakkak dosdoğru bir yolda yürümek üzere gönderilmiş peygamberlerden birisin.

?5-6? (Bu kitap) aziz ve rahmeti bol olan Allah tarafından, ataları uyarılmamış, bu yüzden kendileri de gaflet içinde bulunan bir toplumu uyarasın diye indirilmiştir.

?6? (Bu kitap) izzeti büyük, rahmeti bol olan Allah tarafından ataları uyarılmamış, bu yüzden kendileri de gaflet içinde bulunan bir toplumu uyarasın diye indirilmiştir.

?7? Andolsun ki onların birçok hakkında o kelam (azap) gerçekleşecektir; zira onlar iman etmeyecekler.

?8? Biz onların boyunlarına çenelerine kadar dayanan halkalar geçirdik, bu yüzden başları üst kalkık durmaktadır.

?9? Onların önlerinden bir set, artlarından da bir set çektik, böylelikle gözlerini perdeledik; onlar artık göremezler.

?10? Kendilerini uyarsan da uyarmasan da onlar için birdir, asla iman etmezler.

?11? Sen fakat o zikre uyanı ve görmediği halde rahmândan korkanı uyarabilirsin. İşte böylesini hem bir af hem de kıymetli bir mükafatla müjdele.

?13? Onlara mâlûm kent halkını örnek göster. Oraya elçiler gelmişti.

?14? Biz kendilerine iki kişi göndermiştik lakin ikisini de yalancılıkla itham ettiler. Bunun üzerine bir üçüncüyle destekledik. Onlar “Biz size gönderilmiş elçileriz” dediler.

?15? Öbürleri ise şöyle karşılık verdiler: “Siz de fakat bizler üzere insanlarsınız. Hem rahmân rastgele bir şey indirmiş değil; siz yalnızca palavra söylüyorsunuz!”

?16? “Rabbimiz biliyor ki” dediler, “Biz hakikaten size gönderilmiş elçileriz.

?17? Bize düşen, açıkça bildiri etmekten ibarettir.”

?18? (İnkârcılar) şu karşılığı verdiler: “Doğrusu sizin yüzünüzden üzerimize uğursuzluk geldi. Şayet vazgeçmezseniz, biliniz ki sizi taşlayacağız ve tarafımızdan size acı veren bir azap yapılacaktır.”

?19? Onlar da dediler ki: “Uğursuzluğunuz kendinizdendir. Size öğüt verildi diye o denli mi? Hayır! Siz sonu aşmış bir topluluksunuz.”

?20? O sırada kentin öbür ucundan bir adam koşarak geldi; şöyle dedi: “Ey kavmim! Bu elçilere uyun.

?21? Sizden bir fiyat istemeyen o kimselere tâbi olun; onlar gerçek yoldadırlar.

?22? Hem ne diye beni yaratan ve sizin de dönüp kendisine varacağınız Allah’a kulluk etmeyeyim ki?

?23? Hiç O’ndan öteki mâbudlar edinir miyim! Şayet Rahmân bana bir ziyan vermek isterse onların şefaati bana hiçbir fayda sağlamaz ve onlar beni kurtaramazlar.

?24? İşte o takdirde (başka bir ilah edinirsem) ben apaçık bir sapkınlık içine düşmüş olurum.

?25? İşte ben rabbinize iman etmiş bulunuyorum; bana kulak verin.”

?26-27? Ona, “Cennete gir” denildi. “Rabbimin beni bağışladığını ve hoş biçimde ağırlananlardan eylediğini keşke kavmim bilseydi!” dedi.

?28? Ondan sonra kavmi üzerine gökten bir ordu indirmedik, indirmeyiz de.

?29? (Cezaları) fecî bir sesten ibaretti; sönüverdiler.

?30? O kullara yazıklar olsun! Kendilerine bir peygamber gelmeye görsün, onu kesinlikle alaya alırlardı.

?31? Onlardan evvel kaç kuşakları helâk ettiğimizi ve onların artık kendilerine dönüp gelmediğini görmezler mi!

?32? Elbette onların hepsi toplanıp huzurumuza getirilecek.

?34? Orada kaç hurma bahçeleri ve üzüm bağları meydana getirdik, içinde gözelerden su fışkırttık;

?35? Onun eserlerinden ve kendi elleriyle ürettiklerinden yesinler diye. Hâlâ şükretmeyecekler mi?

?36? Toprağın bitirdiklerini, kendilerini ve daha bilmedikleri birçok şeyleri çifter çifter yaratan Allah her türlü eksiklikten uzaktır.

?37? Gece de onlar için açık bir ispattır. Gündüzü ondan çekip alırız da karanlıkta kalıverirler.

?38? Güneş kendisine ilişkin yerleşik bir nizama nazaran (yörüngesinde) akıp sarfiyat. Bu, çok güçlü ve her şeyi bilen Allah’ın takdiridir.

?39? Ay için de menziller belirledik; sonunda o, hurma salkımının (ağaçta kalan) yıllanmış sapı üzere olur.

?40? Ne güneşin aya yetişip çatması uygundur ne de gece gündüzü geçebilir. Her biri bir yörüngede yüzüp masraf.

?41-42? Onları ve kuşaklarını yüklü gemide taşımamız ve binecekleri emsal araçlar yaratmamız da kendileri için açık bir delildir.

?43? Dilesek onları suda boğarız, kimse de onların yardımına koşamaz ve artık ­kurtarılamazlar.

?44? Lakin tarafımızdan bir rahmet ve aşikâr vakte kadar faydalanma fırsatı vermemiz oburdur.

?45? Onlara “Önünüzdekinden ve arkanızdakinden sakının ki rahmet göresiniz” dendiğinde (aldırış etmezler).

?46? Onlara rablerinin âyetlerinden bir âyet gelmeyedursun, illâ da ondan yüz çevirirler.

?47? Onlara, “Allah’ın size verdiği rızıktan öbürleri için de harcayın” dendiğinde, inkârcılar müminlere derler ki: “Dilese Allah’ın doyuracağı kimseleri biz mi besleyeceğiz! Doğrusu siz açık bir yanılgı içindesiniz.”

?48? Ve şöyle derler: “Şayet sahiden yanlışsız söylüyorsanız, bu tehdit hani ne vakit gerçekleşecek?”

?49? Onlar, besbelli ki, birbirleriyle uğraşırken kendilerini aniden yakalayacak dehşetli bir sesi bekliyorlar!

?50? İşte o anda onlar ne bir vasiyette bulunabilecekler ne de ailelerine dönebilecekler.

?51? Sûra üflenmiştir. Artık onlar kabirlerinden kalkıp rablerine hakikat koşmaktadırlar.

?52? Derler ki: “Vay başımıza gelenler! Bizi yattığımız yerden kim diriltip kaldırdı? Rahmânın vaad ettiği işte bu! Peygamberler nitekim yanlışsız söylemişler!”

?53? Olup biten sırf bir ses! Lakin akabinde onların tamamı, birden toplanmış olarak işte huzurumuzdalar.

?54? Bugün hiç kimse en küçük bir haksızlığa uğratılmaz. Yalnızca yapıp ettiklerinizin karşılığını görürsünüz.

?55? O gün cennetlikler safa sürmekle meşguldürler.

?56? Kendileri ve eşleri gölgelik yerlerde, tahtlarına kurulacaklar.

?57? Orada onlar için her çeşit meyve vardır ve bütün istekleri yerine getirilir.

?58? Engin merhamet sahibi rabden gelen kelam şu olacak: “Selâm size!”

?59? Ve “Ey günahkârlar! Siz bugün şöyle ayrılın!” (denir).

?60-61? Eydemoğulları! Size “Şeytana kulluk etmeyin, o sizin için apaçık bir düşmandır; bana kulluk edin, hakikat yol budur” dememiş miydim?

?62? Hakikaten o şeytan sizden birçok kuşakları saptırdı. Hiç aklınızı kullanmıyor muydunuz!

?63 ?İşte size bildirilen cehennem bu!

?64? İnkârcılıkta ısrar etmenize karşılık girin oraya!

?65? O gün onların ağızlarını mühürleriz; yapmış olduklarını elleri bize anlatır, ayakları da tanıklık eder.

?66? Dilesek (dünyada da) gözlerini tamamen kör ederdik de yolu bulmak için çabalayıp dururlardı; lakin o takdirde nasıl görebileceklerdi ki?

?67? Tekrar dilesek oldukları yerde onların mahiyetlerini değiştirirdik de (taş gibi) artık ne ileri gidebilirler ne de geri dönebilirlerdi.

?68? Kime uzun ömür verirsek onu yaratılış çizgisinde bilakis çeviririz. Hiç düşünmezler mi!

?69? Biz ona şiir öğretmedik; zati ona yaraşmazdı da. Ona vahyedilen, lakin bir öğüt ve apaçık Kur’an’dır.

?70? Canlı olanları uyarsın ve inkârcılar hakkındaki o kelam (ceza) gerçekleşsin diye (gönderilmiştir).

?71? Görmezler mi ki kendi kudretimizin yapıtlarından olmak üzere onlar için sahip oldukları birçok hayvanlar yarattık.

?72? Bunları kendilerine boyun eğdirdik ki bir kısmı binekleridir, bir kısmını da yerler.

?73? Bunlarda kendileri için içecekler ve ayrıca faydalar da vardır. Hâlâ ­şükretmeyecekler mi?

?74? Onlar yardım göreceklerini umarak Allah’tan öteki ilahlar edindiler.

?75? Halbuki o kelamda rabler kendilerine yardım edemezler, tersine kendileri onların hizmetindeki askerlerdir.

?76? Onların kelamları seni üzmesin. Biz onların gizlediklerini de açığa vurduklarını da elbette biliyoruz.

?77? İnsan kendisini bir nutfeden yarattığımızı görmez mi? Halbuki bak, artık o, açıktan açığa bize karşı duran biri olmuştur.

?78? Kendi yaratılışını unutup bize örnek getirmeye kalkışıyor ve “Şu çürümüş kemiklere kim can verecekmiş?” diyor.

?79? De ki: “Onları birinci başta yaratmış olan diriltecek. O yaratmanın her türlüsünü bilir.”

?80? Yemyeşil ağaçtan sizin için ateş çıkaran O’dur; işte ondan yakıp durmaktasınız.

?81? Gökleri ve yeri yaratan Allah onların benzerini yaratmaya kadir değil mi? Elbette öyledir. O eşsiz yaratıcıdır, her şeyi bilir.

?82? Bir şeyi istediğinde, O’nun buyruğu “ol!” demekten ibarettir; çabucak oluverir.

?83? Her şeyin egemenliği kendi elinde olan Allah bütün eksikliklerden uzaktır ve hepiniz sonunda O’na döndürüleceksiniz.

YASİN MÜDDETİ TEFSİRİ

Tâhâ müddetinin birinci âyetinde olduğu üzere buradaki iki harfin mahiyeti ve manası konusunda da müfessirler ortasında iki eğilim bulunmaktadır. Bir anlayışa nazaran bunlar, birtakım müddetlerin başında yer alan ve başka farklı okunduğu için “hurûf-ı mukattaa” diye isimlendirilen harflerdendir (bu hususta bilgi için bk. Bakara 2/1). Öteki eğilime nazaran ise “yâsîn” farklı iki harf değil, manası olan bir sözdür. Bu eğilim içinde kuvvetli bulunan görüşe nazaran bu söz Arapça’nın birtakım lehçelerinde “ey kişi, ey insan!” manasına gelmektedir; burada kendisine hitap edilen kişi ise Hz. Muhammed’dir. Hatta Saîd b. Cübeyr’den, bunun Resûlullah’ın isimlerinden biri olduğu da rivayet edilmiştir (İbn Atıyye, IV, 445). Bu sözün Allah’ın isimlerinden biri olup burada o isme yemin edildiği, kelama başlama tabiri ve Kur’an’ın isimlerinden olduğu görüşleri de vardır (Taberî, XXII, 148-149).

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 475-476

Araplar’da palavra yere yemin etmenin dünyanın harabına yol aça­cak kadar ağır bir kötülük olduğuna inanılırdı. Resûl-i Ekrem de bir hadisinde bu anlayışı teyit etmiştir. İşte bu âyetlerde Hz. Muhammed’in gerçek bir peygamber olduğu bir yemine bağlı olarak tabir edilmektedir; üzerine yemin edilen ise muhataplarınca kendileri tarafından bir benzerinin ortaya konamayacağı anlaşılmış bulunan eşsiz mûcize Kur’an-ı Kerîm’dir (Râzî, XXVI, 41).

“Hikmet dolu” diye çevrilen 2. âyetteki hakîm sözü, “muhkem, sağlam; öğütleri, buyruk ve yasakları yerli yerince olan” halinde de anlaşılmıştır (İbn Atıyye, IV, 446).

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 476

Ekseriyetle müfessirler, “ataları uyarılmamış” sözüyle, Hz. Muham­med’in birinci muhatap kitlesi olan Kureyş ve etrafındakilere yakın vakitlerde bir peygamber gönderilmemiş olduğuna işaret edildiği kanaatindedirler (bu hususta ayrıyeten bk. Secde 32/3; Sebe’ 34/44; Fâtır 35/24). Meâlde temel alınan bu mâna burada geçen “mâ” sözünün olumsuzluk edatı sayılmasına nazarandır. Bu sözün mahiyeti ve cümledeki rolü konusundaki farklı kanaatlere nazaran âyetin birebir kısmına “ataları uyarılmış” yahut “atalarının uyarıldığı şeyle” manası da verilebilir. Bu takdirde geçmiş dönemlerdeki bütün beşerler kastedilmiş olur (Taberî, XXII, 150; İbn Atıyye, IV, 446). Yeniden bu yaklaşıma nazaran cümlenin devamı ile ahengi açısından meâlin “Ataları uyarılmış lakin kendileri gaflet içinde bulunan bir toplumu uyarasın diye” halinde olması gerekir (Zemahşerî, III, 280).

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 476

Tefsirlerde ekseriyetle, gerçekleşeceği belirtilen “söz”den gayenin Hûd mühletinin 119. âyeti ile Secde müddetinin 13. âyetinde geçen Allah Teâlâ’nın “Cehennemi hem cinlerden hem insanlardan bir kısmıyla dolduracağım!” formundaki yemin tabiri olduğu belirtilir (meselâ Zemahşerî, III, 280; öbür yorumlar için bk. Râzî, XXVI, 43-44).

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 477

Birinci âyette inkârda direnenlerin durumuna ilişkin temsilî bir anla­tıma yer verilmiştir. Bunun inkârcıların âhiretteki halleriyle ilgili bir söz olduğu da ileri sürülmüştür. Ancak müteakip âyette gözlerine perde indirildiğinin ve artık görmediklerinin belirtilmesi bu yorumu zayıflatmaktadır, çünkü kıyamet günü inkârcılar kendi durumlarının ne kadar berbat olduğunu çok yeterli göreceklerdir (İbn Atıyye, IV, 446-447; inkârcıların âhirette kör olmalarının ne manaya geldiği konusunda bk. İsrâ 17/72, 97; Tâhâ 20/124-125).

8 ve 9. âyetlerdeki tasvir için yapılan izahları şöyle özetlemek mümkündür: Pek çok açık ispata karşın inatla inkârcılıklarını sürdürenler o denli iç ve dış etkenler, o denli ruhsal ve sosyolojik kaideler ve alışkanlıklarla kuşatılmışlardır ki, boyunlarına çenelerine kadar dayanan boyunduruklar geçirilmiş üzeredirler; başları üst kalkık, gözleri aşağıya kaymıştır; hangi tarafa dönseler hidayet ışığına uzaktırlar; böbürlendikleri ve nefislerine tutsak oldukları için Fussılet mühletinin 53. âyetinde kelamı edilen kanıtları, gerek kendilerini çevreleyen dış âlemdeki gerekse ruhî ve biyolojik yapılarındaki ispatları artık göremezler. Boyunlarına halkalar geçirildiğinin belirtilmesi, insanın fıtratına yerleştirilen cebrî bir durumdan değil, onların kendi işledikleri hatadan dolayı gördükleri bir karşılıktan kelam edildiğini gösterir; çünkü bunlar birer cezalandırma aracıdır, ceza ise su­çun karşılığıdır (başka açıklamalarla birlikte bk. Râzî, XXVI, 44-46; Elmalılı, VI, 4010). Kimi müfessirlere nazaran 8. âyette, inkârcıların bu tavırlarının onları sahip oldukları imkânlardan diğerlerini yararlandırmaktan ve Allah yolunda harcama yapmaktan da alıkoyduğuna işaret edilmektedir (Taberî, XXII, 151; Şevkânî, IV, 413).

Halkaların çenelere kadar dayandığı belirtilirken kullanılan “onlar” zamiri kimi müfessirlere nazaran daha sonra gelen “eller” manasındaki sözün yerini tutmakta ve burada ellerin uzunluğuna bağlanmış halinden kelam edilmektedir (Taberî’nin farklı bir kıraatle desteklediği bu yorumun detayı için bk. XXII, 150-151; Zemahşerî’nin bu yoruma yönelttiği tenkit için bk. III, 280-281).

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 477-478

Buradaki “ancak” kaydı, belirtilenler dışındakilerin ihtar kapsa­mında olmadıkları manasında değil, ihtarın yalnızca onlara fayda sağlayacağını belirtmek içindir (İbn Atıyye, IV, 448). Müfessirler ortasında, bu âyette geçen “zikir” sözüyle Kur’an-ı Kerîm’in kastedildiği kanaati hâkimdir. Bunu Kur’an’daki âyetler yahut insanın fıtratını tamamlayan açık ispatlar formunda yorumlayanlar da olmuştur (Râzî, XXVI, 47).

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 478

Müşriklerin ağır baskıları altında büyük düşünceler çeken Hz. Peygamber ve müminler için teselli ve moral kaynağı özelliği taşıyan bu âyet kümesi, şanlı Allah’ın eşsiz kudret ve ilmine, ölüleri diriltmeye kadir olanın da, herkesin yapıp ettiklerini bilenin de yalnız O olduğuna özel bir vurgu yapılarak bitirilmektedir. Birtakım birinci periyot müfessirleri bu âyetteki “ölüleri diriltme” sözünden gayenin şirkten çıkarıp imana eriştirmek olduğunu belirtmişlerdir (Zemahşerî, III, 281).

Bir taraftan kişinin bütün yapıp ettiklerinin kayda geçirildiğinin, başka taraftan da olup bitecek her şeyin esasen Allah Teâlâ’nın ezelî ilminde mâlûm olduğunun belirtilmesinden şöyle bir mana çıkarılabilir: İnsanın bütün hareketlerinin kayda geçirilmesine şanlı Allah’ın muhtaçlığı yoktur; bu, insanın bu bilgiyi her vakit göz önünde bulundurup dünya hayatındaki varlığını anlamlandırabilmesi ve her adımını varlık sebebine uygun bir şuur içinde atması içindir. Bu sayede insan soyut bir ahlâkî misyon telakkisiyle baş başa kalmamış olur; yaşanan hayat üzere canlı, her anını kuşatan ve her davranışına istikamet veren somut bir tasavvurdan güç alır. Tekrar bu inanç bireye, insanın metafizik âlemle ilgisinin yalnızca Allah’a yalvarılan ve makul dinî vecîbelerin ifa edildiği vakit dilimlerine hapsedilemeyeceği şuurunu kazandırır, fizik âlemde olup bitenlerle fizik ötesi gerçekler ortasındaki sıkı bağı kavramasını kolaylaştırır.

“Ana kitap” diye çevrilen imâm sözü, “delil niteliği taşıyan, kendisine uyulan kitap”, “levh-i mahfûz” ve “amel defterleri” üzere mânalarla açıklanmıştır (İbn Atıyye, IV, 448). Büyük Allah’ın kendi ilmini sözlükte “öncü, kendisine uyulan” manalarına gelen bu sözle nitelemesi, rabbânî irade ve kudretin alakalı olduğu her şeyin ona uygun biçimde cereyan ettiğini belirtmek içindir (İbnşûr, XXII, 357; bu konunun insanın mesuliyeti ile bağı hakkında bk. Fâtır 35/11; irade ve yazgı konusunda bilgi için bk. Bakara 2/7; Enfâl 8/17-23).

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 478-480

Kendilerine üç peygamber birden gönderilmesine karşın inkârcılıkta direnen, üstelik onlara iman eden kişiyi horlayan –hatta muhtemelen onu hunharca öldüren–, bu yüzden de feci bir ilâhî cezaya çarptırılan bir belde halkının durumu, Hz. Muhammed’in peygamberliğini reddetmekte ısrar eden ve ona inananları ağır baskılara mâruz bırakan ve kendisini de öldürmeyi düşünen Mekke müşriklerinin gözleri önüne bir ibret levhası olarak konmaktadır. “Şehir halkı” biçiminde çeviri edilen ashâbü’l-karye tamlamasında nerenin kastedildiği kesin olarak bilinmediği için bu tamlama dinî yapıtlarda oranın ahalisini söz eden bir terim haline gelmiştir. “İnsanların toplandığı yer” mânasına gelen karye sözü, daha çok köy ve kasaba üzere küçük yerleşim merkezleri için kullanılır; lakin Kur’an’da Mekke ve Kudüs üzere kentler için de kullanılmaktadır. 20. âyetteki “şehrin öbür ucundan” sözü burada kelamı edilen yerleşim yerinin de kent büyüklüğünde olduğunu düşündür­mektedir.

Halkın iki elçiyi dinlememesi üzerine bir üçüncüsü gönderilmiş, 14-19. âyetlerde özetlenen diyalogdan anlaşıldığı üzere kent halkı, hakaret ve tehditlerle dolu bir üslûp kullanarak inkârcılıkta direneceklerini açıkça söz etmişlerdir. Bu tavrın elçilere karşı bir aksiyona dönüşmesinden tasa ettiği anlaşılan ve onlara inanan bir müminin ikna edici sözlerle onları elçilere tâbi olmaya çağırması da yarar etmemiş, âyetin söz akışından anlaşıldığına nazaran o da kent halkınca öldürülmüştür.

Müfessirlere nazaran elçilerin bildirisini kabul edip onlara uyulmasını tavsiye eden mümin kişinin ismi Habîb b. Mûsâ, Habîb b. İsrâil yahut Habîb b. Mer’î’dir. Diğer mesleklerden de kelam edilmekle bir arada daha çok marangoz (neccâr) olduğu belirtildiğinden bu kişi İslâmî kaynaklarda Habîb en-Neccâr diye anılır. Hatta İbnşûr 1078 yılında meşrık çizgisiyle istinsah edilmiş bir mushaf gördüğünü ve burada Yâsîn müddetine, “Habîb en-Neccâr sûresi” başlığının konmuş olduğunu yazmaktadır (XXII, 341). Birtakım yapıtlarda Habîb’in günlük karının yarısını ailesine ayırıp öteki yarısını hayır yolunda harcadığı, cüzzam hastalığına yakalandığı için kentten uzak bir yerde oturup ibadetle meşgul olduğu, kelamda mâbudların ahşap heykellerini yapan bir dülger iken elçilerin mûcizelerini görünce hidayet bulduğu, halkı da iman etmeye çağırınca taşlanarak, linç edilerek yahut hızarla kesilerek öldürüldüğü, bir keramet olarak kesilmiş başını eline alıp dolaştığı üzere rivayetler yer alır. Antakya yöresi halkı, çok ziyaret edilen ve ona ilişkin olduğu sanılan bir kabrin bulunduğu Silpius dağına onun ismini vermişlerdir. Yeni Ahid’de (bk. Resullerin İşleri, 11/28, 21/10) kelamı edilen Agabus’un Habîb en-Neccâr olduğu ileri sürülmüşse de bunu ispat eden bir kanıt bulunmamaktadır.

Kıssanın emeli, ilâhî iletiye kulak tıkamakta ısrar eden ve Allah’ın elçilerine karşı bağnaz bir tavır sergileyenlerin âkıbetleri hakkında bir örnek vermek, bir taraftan Hz. Muhammed’in peygamberliğini inkâr edenlere güçlü bir ihtar yaparken öbür yandan da ona tâbi olanların mâneviyatını yükseltmektir. (Bu hususta bilgi ve değişik yorumlar için bk. Taberî, XXII, 155-162, XXIII, 1-4; Abdullah Aydemir, “Ashâbü’l-Karye”, DİA, III, 468-469; Ömer Faruk Harman, “Ashâb-ı Karye”, İFAV Ans., I, 166-167; “Habîbünneccâr”, İA, V/1, 9-10; Süleyman Ateş, “Habîb en-Neccâr, DİA, XIV, 373-374; Elmalılı, VI, 4016; Esed, II, 898-899; elçiler ile kent halkı ortasında geçen diyalogda ve mümin kişinin davetinde yer alan sözlerin mâna incelikleri hakkında bilhassa bk. Râzî, XXVI, 50-65).

1. âyette geçen ve lafzan “Kuşunuz sizinle beraberdir” demek olan cümle Arap lisanında meâlde olduğu üzere, “Uğursuzluğunuz kendinizdendir” halinde deyimsel bir mana kazanmıştır (izahı için bk. A’râf 7/131; İbn Atıyye, IV, 450). 20. âyetin “şehrin öbür ucundan bir adam” diye çevrilen kısmıyla, o memleketteki insanların ileri gelenlerinden biri mânası da kastedilmiş olabilir (Elmalılı, VI, 4017). 25. âyetteki hitabın peygamberlere yönelik olduğu kabul edilirse mâna şöyle olur: “Şimdi beni duyun da şahit olun, yarın âhirette O’nun huzurunda tanıklık edin.” Şayet kendi toplumuna hitap olarak düşünülürse, “Ey kavmim! Gelin beni dinleyin de o elçilere uyun” halinde anlaşılmalıdır. Bunu, gelecekteki beşerler da dahil olmak üzere duyma yeteneği olan herkese bu olaydan ibret alınması için yapılmış bir davet olarak da düşünmek mümkündür (Elmalılı, VI, 4019). 26. âyette yer alan “Cennete gir” manasındaki cümle ekseriyetle iman ettiğini açıklayan şahsa verilmiş ilâhî bir müjde olarak yorumlanmış, bunun çabucak imanını açıklaması yahut şehit edilmesi üzerine söylenmiş olabileceği üzerinde durulmuştur (bk. Zemahşerî, III, 284; Râzî, XXVI, 60). 29. âyetteki “dehşet verici ses” manasına gelen sayha sözü “tek” manasına gelen vâhide sıfatı ile nitelenmiştir. Buna nazaran âyetin birinci cümlesinin lafzî karşılığı “(Cezaları) tek bir dehşetli sesten ibaretti” halinde olur. Ama burada sesin sonuna kadar tıpkı biçimde devam etme özelliğine işaret bulunduğu için (İbnşûr, XXIII, 6), bu cümle “(Cezaları) dehşetli bir sesten ibaretti” formunda çeviri edilmiştir. Fecî sesin mahiyeti hakkında burada bir açıklama bulunmamakla bir arada, Kur’an’ın haklarında birebir kelimeyi kullandığı kavimlerle ilgili öteki sözlerinden hareketle bu cezanın yıldırım çarpması ve sarsıntı olabileceği açıklamaları yapılmıştır; birtakım müfessirler ise bunu Cebrâil’in çıkardığı bir ses olarak yorumlamışlardır. 30. âyetin başındaki “Yazık o kullara!” formunda çeviri edilen sözün inkârcıların ilâhî azabı gördükten sonra üç peygamberi kastederek ve fırsatı kaçırdıklarını anlatmak üzere söyledikleri bir kelam olduğu görüşü temel alınırsa (bk. İbn Atıyye, IV, 452) buna “Ah! O kullar nerede!” üzere bir mana vermek gerekir.

Yeryüzü sönmüş bir ateş halinde yani hayat ile büsbütün zıt bir mahiyette iken ona can veren, bitkisel ve hayvansal organizmalarla onu canlı kılan ve orayı yaşanır hale getirenin kim olduğunu düşünmek bile şanlı Allah’ın varlığını, birliğini ve eşsiz kudretini kavramak için yetecek ispatları gözlerimizin önüne serecektir (ayrıca bk. Hac 22/5). Peygamberlerin ve onların haklılığını savunan mümin kişinin yalnız Allah’a kulluk etme daveti üzerinde hiç düşünmeksizin bağnaz bir tavır sergileyen toplum örneğine değinildikten sonra bu ve müteakip âyetlerde, her periyotta benzerleri bulunabilen bu çeşit insanların gerçekleri görmeleri için cihanda ve yakın etraflarında olup bitenlere ibret gözüyle bakmalarının kâfi olacağı iletisi verilmektedir.

“Taneler” biçiminde çevrilen 33. âyetteki hab sözü bir cins ismi olup ölçü olarak azı da birçok da kapsar; yaygın manası “tahıl cinsinden taneler” olmakla bir arada, genel olarak bütün bitkilerin tohumlarını söz etmek için de kullanılır. Bir yoruma nazaran burada hayatın birinci başlangıcına dikkat çekilmekte yani meyyit arza bitkisel hayattan başlayan bir canlılık verilip ondan habbeler çıkarıldığı, bu türlü tek hücrecikten başlayan bu hayatın insan hayatına hakikat terbiye ve tekemmül ettirildiği belirtilmektedir (bk. Elmalılı, VI, 4024-4025; ayrıyeten bk. En’âm 6/95, 99). Yaratma ile ilgili öteki kimi âyetler ışığında burada, tabiattaki daima yenilenmenin ve insanın temel besinlerini oluşturan bitkisel eserlerin meydana gelmesinin hep Allah Teâlâ’nın irade ve kudretine, O’nun koyduğu kanunlara bağlı olduğunu hatırlatmanın amaçlandığı da söylenebilir. Müfessirler bu kelimeyi daha çok tahıl manasıyla açıklamışlar ve hububatın insanın günlük yaşantısındaki kıymetine dikkat çekmişlerdir (meselâ Zemahşerî, III, 285-286; Râzî, XXVI, 66, 67).

1. âyette “onun ürünlerinden” denirken “o” manasındaki zamirin daha evvel anılan nimetlerin, fışkırtıldığı belirtilen suyun yahut bahçelerin yerini tuttuğu düşünülebilir. Kimi müfessirlere nazaran bu zamirle Allah Teâlâ kastedilmiş olup burada “Allah’ın yarattığı ürünlerden” mânası vardır. Râzî ise bu tamlamaya “kaynaklardan su akıtmanın yararların­dan” mânasının da verilebileceği kanaatindedir (Zemahşerî, III, 286; İbn Atıyye, IV, 453; Râzî, XXVI, 67-68; Şevkânî, IV, 422). Tekrar tıpkı âyetin “… onun eserlerinden ve kendi elleriyle ürettiklerinden yesinler” diye çevrilen kısmında geçen “mâ” sözü meâlde ilgi zamiri olarak değerlendirilmiştir. Buna nazaran ziraat, ticaret üzere yollarla elde edilen eserler, ziraî mahsullerin el emeği ile üretilenleri, yenmesi için pişirme, değişik süreçlerden geçirme üzere emek isteyenleri kastedilmiş olur (Râzî, XXVI, 68). “Mâ” ilgi zamiri değil olumsuzluk edatı kabul edildiği takdirde bu kısmın meâli “–meydana getiren kendileri olmadığı halde– onun eserlerinden yesinler” halinde olur. Bu mânayı temel alan müfessirler bu ifadeyi şöyle açıklamışlardır: Üretmek için uğraş sarfedip katkı sağlamış olsalar bile bu eserler onlar tarafından yaratılmış değildir, Allah’ın bir ihsanıdır, buna karşın hâlâ şükretmezler mi? (Şevkânî, IV, 422; şükür hakkında bk. İbrâhim 14/7).
2. âyette, kâinatta insanın bildiği ve bilmediği bütün çiftleri ulu Allah’ın yarattığı belirtilerek her birinin paydaşı, eşi, gibisi, tersi olan bu çiftlerin hepsinin yaratılmışlık özelliğine, münasebetiyle bunları yaratanın tek olduğuna dikkat çekilmektedir. İnsanların Kur’an’ın indiği sırada bilmediği birçok şeyde de çift yaratılma özelliğinin bulunduğu çağdaş araştırmalar tarafından ortaya çıkarılmış olup bu, ileride daha kaç varlık, olay ve kavram çiftlerinin keşfedilebileceğinin işaretidir. Paul Dirac isimli bilim adamının atom parçacıklarının da çift yaratıldığını yani elektron karşısında pozitronun bulunduğunu tesbit edip, “parite kanunu”nu keşfetmesi ve bu sayede Nobel mükafatı kazanması, bu âyetteki mana derinliğine ışık tutucu bir gelişme olarak kıymetlendirilebilir.

Bu âyetin “sübhân” yani Allah’ı yüceltme ve O’nun her türlü eksiklikten uzak olduğunu belirten hayranlık sözüyle başlamasından hareketle, burada zikredilen nimetin evvelkilerden de önemli olduğu, hasebiyle insan hayatında izdivacın kıymeti ve pahası hakkında bir mâna inceliği taşıdığı yorumu da yapılmıştır (Elmalılı, VI, 4028). Burada toprağın bitirdiklerine özel yer verilmesi, bunların gerek beşerler gerekse yeniden insanın besin kaynaklarından olan hayvanlar için hayatî bir kıymet taşıması ile izah edilebilir (İbnşûr, XXIII, 17).

Gündüzün geceden çekilip alınması ile ilgili olarak âyette kullanılan fiil hem “deriyi yüzmek” yahut “kabuğu soymak” hem de “çıkarmak” manalarına gelmektedir. Müfessirlerin çoğunluğu âyetin devamında “Karanlık içinde kalıverirler” cümlesinin yer aldığını göz önüne alarak bu olayın ürkütücü ve mahrumiyette bırakma tesirine dikkat çekildiği yorumunu yapmışlar; kimileri ise bu sözle insanlara sağlanan aydınlık nimetine ve daha geniş bir bakışla büyük Allah’ın ölülere hayat verme kudretine işaret edildiğini belirtmişlerdir (Zemahşerî, III, 286; Elmalılı, VI, 4028-4029). Taberî bu sözün gecenin gündüze ve gündüzün geceye katılması hakkındaki âyete (bk.l-i İmrân 3/27) nazaran yorumlanmasını uygun bulmaz (XXIII, 5, 36).yetin bu kısmı için şöyle bir açıklama uygun olabilir: Gezegenimizde asıl olan karanlık olup dönme sebebiyle dünyanın güneşe bakan yüzü o pozisyonunu değiştirince gündüz çekilip alınmış olmakta, asıl olan karanlık devam etmektedir (36. âyette makro planda yer kanıtıyla, burada da makro planda vakit kanıtıyla istidlâl edildiğine dair felsefî ve kelâmî kimi izahlar için bk. Râzî, XXVI, 69-70).

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 489

Güneş, yer kürenin ve güneş sisteminin öteki üyelerinin etrafında dolandıkları yıldızın ismidir ve güneş sistemi Samanyolu galaksisi içinde yer alan yıldız sistemlerinden biridir. Samanyolu da, sayısı milyarlarla tabir edilen galaksilerden (gökada) yalnızca birisidir. Astronomi alanındaki incelemeler güneşin hem parlaklık hem büyüklük açısından vasat, sıradan bir yıldız olduğunu, ama yere en yakın yıldız olması sebebiyle öteki yıldızlardan daha büyük ve parlak göründüğünü ortaya koymuştur.

Güneşin değeri dünyamızın, etrafında dolandığı bir gezegen olma­sından ve yeryüzündeki hayatın sürdürülmesi için gerekli ısı ve ışığın kaynağını teşkil etmesinden ileri gelir. İnsanların gereksinim duyduğu besinler güneş gücü sayesinde oluştuğu üzere doğal gaz, petrol, kömür üzere yakıtların kaynağı da güneş gücüdür. Atmosferdeki iklim olayları, rüzgâr ve yağışlar güneş gücüyle oluşur; yerdeki suyun dolanımı güneş gücüyle gerçekleşir; yeşil bitkiler güneş gücüyle fotosentez yapar. Ay da dünyamızın yegâne natürel uydusu olup güneşten aldığı ışığın çok az bir kısmını dünyaya göndermekte, böylelikle –evrelerine nazaran farklılık taşımakla beraber– geceleri açık havada yeryüzünü aydınlatmaktadır. Tekrar güneş ve ay, vakitlerin hesaplanması ve takvim yapılması bahislerinde özel bir yere sahiptir (bu bahiste bilgi için bk. Muammer Dizer, “Ay”, DİA, IV, 185-186). Özet olarak her ikisinin kıymeti dünya, hasebiyle insan ile ilgilerinden kaynaklanmaktadır.

Bâriz biçimde göze hitap etmeleri ve insan hayatındaki değerlerinin bilinmesi sebebiyle güneş ve ay öteden beri insanların ilgisini celbetmiş, hatta –tanrılaştırma seviyesine varacak kadar– dinî inançları etkilemiştir (insanlık tarihinde güneş kültü ve değişik dinî ve kültürel çevrelerin kozmogonilerinde güneşin ve ayın yeri hakkında bilgi için bk. Ahmet Güç, “Güneş”, DİA, XIV, 288-291; Mahmut Kaya, “Ay”, DİA, IV, 183; Hz. İbrâhim’in dahi cihanın yaratıcısını araştırırken ayın ve güneşin doğuşundan etkilenme deneyimi yaşadığına dair Kur’an’daki anlatım için bk. En’âm 6/75-78).

Yahudi geleneğine nazaran güneş, mevsimlerin düzenlenmesi ve günün aydınlatılması için Allah tarafından yaratılışın dördüncü gününde meydana getirilmiştir (Tekvin, 1/14-19). Eski Ahid’deki tabirlerden erken yahudi kanısında güneşin yalnızca bir gök cismi olarak algılandığı anlaşılmaktadır. Öte yandan Eski Ahid’de Filistin’deki güneş kültleri hakkında bilgi verilirken güneşe temas edilmekte ve musevilere bu kült kesin olarak yasaklanmaktadır; lakin, bu hususta birtakım hükümdarların değişik halleri ile karşılaşılmakta, Hezekiel’in günlerinde (m.ö. VI. yüzyıl başlarında) dahi bu kültün museviler ortasında sürdüğü görülmektedir.

Yeni Ahid’de güneşle ilgili inançlar klasik yahudi görüşü doğrul­tusundadır. Güneş sırf bir gök cismidir ve kutsallığı kelam konusu değildir; bazan mevti sembolize etmek için kullanılmıştır. Lakin Ortaçağ ikonografisinde güneşin, Hz. Îsâ’nın sembolü olarak kullanıldığı görülür. Romanesk sanatta vakte hâkim olan Hz. Îsâ, vakti belirleyen güneşle özdeş tutulmuş ve bir güneş diski halinde tasvir edilmiştir (Ahmet Güç, “Güneş”, DİA, XIV, 290).

İslâm öncesi Arap tarihiyle ilgili araştırmalar, Araplar’ın –Arap Yarımadasının çeşitli yerlerinde olmak üzere– güneşe tapmış olduklarını ve bu durumun milât öncesine uzandığını göstermektedir. Yeniden bu araştırmalar Câhiliye periyodu dininin yıldızlara tapma temeline dayalı olduğunu, bütün ilah isimlerinin özde Ay (baba), Güneş (anne) ve bunların kızları Zühre’den (Venüs) meydana gelen semavî üçlüye bağlı bulunduğunu ve Câhiliye Arapları ortasında güneş kültünün var olduğunu ortaya koymaktadır (bk. Cevâd Ali, el-Mufassal fî târîhi’l-Arab kable’l-İslâm, VI, 50-57). Münasebetiyle, bu tesbit ile şu manadaki âyetin örtüştüğü söylenebilir: “Gece ve gündüz, güneş ve ay O’nun işaretlerindendir. Şayet sahiden Allah’a tapıyorsanız güneşe de aya da secde etmeyin, onları yaratan Allah’a secde edin” (Fussılet 41/37; Sebe halkının güneşe secde ettikleri hakkında bk. Neml 27/24).

Kur’an güneş ve aya temas ederken, Allah’ın ilminin kuşatıcılığına, bunların O’nun kudretinin yapıtı olduğuna ve şanlı yaratıcının insanlara lutfettiği nimet ve imkânlara dikkat çekmeyi hedeflemiştir. Gerçekten 38. âyetin son cümlesinde de bu tarafta bir vurgu yer almıştır. Güneş ve ayın cihandaki yeri, değeri ve hareketlerinden kelam eden âyetlerin hepsinin –ağırlıklı görüşe göre– Mekkî oluşu da bu hususa değinilmesindeki asıl emelin yanlış inançların tashihi ve Allah Teâlâ’ya kullukta mutlak teslimiyetin telkini olduğunu göstermektedir (Kur’an’da ve hadislerde güneş ve ay hakkında yer alan açıklamalara genel bir bakış için bk. Celal Yeniçeri, “Güneş”, DİA, XIV, 291-292; Mahmut Kaya, “Ay”, DİA, IV, 182-183).

Kur’an’ın Allah kelâmı olduğuna ve cihandaki bütün varlıkların O’nun tarafından yaratıldığına inanan mümin, başka mevzularda olduğu üzere Kur’an’ın güneş, ay vb. hususlardaki açıklamalarını da üzerinde düşünülüp sonuçlar çıkarılacak hareket noktaları olarak görür. Bu anlayış birbirini besleyen iki taraflı bir gelişmeyi beraberinde getirir: Bir yandan insanların fikir ufukları genişler, bu mevzular üzerinde ağırlaşmayı özendiren bir ortam oluşur; başka yandan da bu yönelişin harekete geçirdiği müşahede, deney ve araştırmalar ışığında hem bunların yaratılmasındaki hikmetler hem âyetlerde bulunan onlara ait açıklamalardaki derin mânalar kavranmaya çalışılır. Hakikaten müspet bilimlerle meşgul olan müslüman alımlar erken periyotlardan itibaren astronomi alanında –kendilerinden evvelki bilgi birikiminden de yararlanarak– ilimler tarihi içinde seçkin bir yere sahip değerli çalışmalar gerçekleştirmişlerdir (güneşle ilgili kimi örnekler için bk. Yavuz Unat, “Güneş”, DİA, XIV, 293; ayla ilgili kimi örnekler için bk. Muammer Dizer, “Ay”, DİA, IV, 183, 184, 185, 186). Din âlimleri de bu tesbit ve teorilerden yararlanarak güneş ve ay ile ilgili âyetler hakkında değişik yorumlar yapmaya başlamışlardır. Lakin bu yorumların o devirlerin imkân ve kuralları içinde ulaşılan bilgi birikimine nazaran kıymetlendirilmesi gerektiği, onları günümüz koşulları ve imkânları içinde ulaşılan sonuçlarla kıyaslamanın yanlışsız olmayacağı açıktır. İslâm dünyasının fikir ve ilim hayatında birinci zamanlardakine nazaran kıymetli bir irtifa kaybına uğraması kuşkusuz bu iki taraflı gelişmeyi de hayli zayıflatmıştır. Ancak günümüzde çok ileri bir seviyeye gelmiş olan astronomi, astrofizik ve güneş fiziği üzere bilim kısımlarının bilgileri, yakın vakitlerde yeni bir ivme kazanmış olan Kur’an araştırmaları açısından da başka bir kıymet taşımakta ve işaret edilen iki istikametli gelişmenin tekrar canlanması ihtimalini güçlendirmektedir. Bilhassa bu alanda çalışan araştırmacıların kâinat kitabının ihtişamı karşısındaki hayranlıklarını gizlemeyip onun gerisindeki kudrete dikkat çekmeleri, bunun da fikir ve ilim etraflarını, dinî telakkilerin, otantikliğinde kuşku bulunmayan kutsal bir metinle temellendirilmesi arayışına yönlendirmesi bu gelişmelerin değerli işaretlerindendir.

1. âyetin birinci cümlesinde geçen “müstakar” sözü mimli masdar, ism-i vakit yahut ism-i yer olabilir; başındaki “lâm” harfi de birkaç mânada kullanılabilmektedir. Bu sebeple âyetin bu kısmı için değişik yorumlar yapılabilir. Bunları şöyle özetlemek mümkündür: Güneş, a) Kendisi için belirlenmiş bir vakte (bu âlemdeki mevcut sistemin bozulmasına yani duracağı ana, kıyamet gününe) kadar, b) Kendine mahsus istikrar mahallinde yani sabit eksen (kendi ekseni) etrafında,

c) Kendisinin karargâhı olan âlemin faydasına, d) Kendisi için belirlenmiş yere yanlışsız (ki bu da, başlangıç noktasına, varabileceği en yüksek noktaya ve inebileceği en düşük noktaya, doğunun ve batının en uç noktalarına gerçek vb. formlarda açıklanmıştır), e) Kendisi için takdir edilmiş sistem sebebiyle; yani hesapsız, kör bir tesadüf ile değil nizamlı bir kanuna nazaran, f) Kendi âleminde bir istikrar ve istikrar meydana getirmek hedefiyle, g) Sonunda sükûna erip durması için, h) Yıllık yahut günlük hareketini tamamlamak üzere hareket eder (Râzî, XXVI, 71; Elmalılı, VI, 4030; Celal Yeniçeri “Güneş”, DİA, XIV, 292). Kur’an ve hadislerdeki kıyamet tasvirlerinde güneşin mevcut nizamının bozulmasından hatta dürülüp tortop edilmesinden kelam edildiği üzere, her yıldızın hudutlu bir yaşa sahip olduğu da bilimsel araştırmalarca ortaya konmuş bir gerçektir. Bu sebeple 38. âyet için bu sonucu ön plana çıkaran bir yorum yapılması mümkündür ve bu mânayı tercih edenler olmuştur. Kıyamet vaktine hasretmeyenlerce de, bu âyete çoklukla vakit yahut yer ögelerine nazaran, “kendisi için belirlenmiş vakte kadar; yerde yahut yere doğru” şeklinde manalar verilmiştir. Elmalılı bu bahiste şu konuya dikkat çeker: Bu cereyanı güneşin yalnız yerde hareketi diye anlamamalı, yerle ve vakitle ilgili bütün tesir, sonuç ve durumlarıyla varlığını sürdürmesi mânasında anlamalıdır. Meselâ ışık ve ısı yayması da onun bir cereyanıdır (VI, 4029-4030). Kanaatimizce bu âyete Elmalılı’nın bu yaklaşımına nazaran ve günümüz güneş astronomisi araştırmalarında yapılan tesbitler de göz önüne alınarak mâna verilmesi uygun olur. Çünkü bu yaklaşım güneşin dönme hareketinin yanı sıra, çekirdeğinde güç üretmesini, “spikül” (iğnecik) ismi verilen fışkırtıların yükselmesini, fışkırmalar (güneş yüzeyinde şerit biçimli gaz akımları), püskürmeler (genellikle renkküre beneklerinde vakit zaman ortaya çıkan âni parlamalar) vb. güneş olaylarını da kapsamına alır. Bu sebeple meâlde güneşin işlevleri ve var oluş hikmeti dikkate alınarak birinci cümle, “Güneş kendisine ilişkin yerleşik bir tertibe nazaran hareket eder” biçiminde çeviri edilmiştir. Bu yorum Rahmân mühletinin 5. âyetindeki tabirle uyumludur. Güneşin ömrünü tamamlaması ve bununla ortaya çıkacak sonuçlar da esasen bu tertibin ve ince hesabın bir modülüdür.

Öte yandan, 38. âyette geçen tecrî fiilinin “döner” halinde anlaşılması, bu sözün kelamlık manasına uygun olduğu üzere güneşle ilgili bilimsel tesbitlere de muhalif değildir. Çünkü güneş magnetik alanı olan ve kendi etrafında dönen bir gök cismidir. Şu var ki yavaş dönen bir gök cismi olduğu için –çok süratli dönen ve bu sebeple son derece basık küremsi (sferoit) bir biçim alan birtakım yıldızların aksine– güneşin basıklığı önemsenmeyecek kadar küçüktür ve düzgün global bir yapıya sahiptir. Dönme dönemi, ekvator bölgesinde 25 gün, kutup bölgesinde 35 gün olarak hesaplanmıştır (Patrick Martinez, I, 9; William J. Kaufmann III – Neil F. Comins, s. 206, 212). Belirtilen fiilin “dönme” manası, güneş sisteminin içinde yer aldığı Samanyolu galaksisinin kendi merkezi etrafında dönmesini de hatıra getirmekle bir arada bu, uzak ihtimale dayalı bir yorum olur. Bu fiilin kelamlık manaları dikkate alınarak “akıp gider” formunda anlaşılması da mümkündür. Bu mânayı temel alan birtakım müellifler 38. âyetin yorumu çerçevesinde şöyle bir görüşe yer verirler: “Herhalde güneşin bu tayin edilmiş akıp gitme hareketiyle Herkül kadro yıldızına yanlışsız gidişi, yani Samanyolu içerisindeki saatte 72.000 km. süratle 250 milyon yılda tamamladığı hesaplanan bir dönüşü kastedilmiştir” (Celal Yeniçeri, “Güneş”, DİA, XIV, 292). Kanaatimize nazaran bu âyette geçen tecrî fiiline “akıp gider” manası verilip bu hareket Herkül ekip yıldızına yanlışsız gidiş halinde yorumlandığı takdirde, bu bağlamda şems sözünü de “güneş sistemi” biçiminde anlamak uygun olur. Çünkü yaklaşık dairesel bir yörüngede ve 250 milyon yılda tamamlandığı belirlenen bu hareket direkt güneşe değil güneş sistemine aittir ve dünyamız da bu hareketin içindedir; güneş sisteminin yerin oluşumundan beri bu formda on dokuz dönüş yaptığı hesaplanmıştır.

1. âyetin son cümlesinde, üzerinde düşünmemiz istenen mevzunun ana teması veciz bir biçimde tabir edilmekte, akıllara sakinlik veren bu eksiksiz işleyişin ve ince hesapların, çok güçlü ve her şeyi bütün detaylarıyla bilen büyük Allah tarafından belirlendiği, ölçülerini O’nun koyduğu belirtilmektedir (Zemahşerî, III, 286).

2. âyetteki menâzilin tekili olan menzil sözünün kelamlık manası “inilecek yer, durak”tır. Dünya etrafında hareket ederken ayın ışık alan yüzünün dünyadan görünüşü bir günden başkasına gözle farkedilecek formda değişir. Ayın gökyüzündeki hareketi için, her biri bir günlük yola karşılık gelmek üzere 13’er derecelik yaylardan oluşan 28 menzil tesbit edilmiş olup Araplar bu menzillere farklı ayrı isimler vermişlerdir. Ay, yirmi dokuz gün olduğunda bir, otuz gün olduğunda iki gece görünmez. Buna nazaran ismi belirlenen menzillerin sayısı 28’dir (bk. Zemahşerî, III, 286-287; Muammer Dizer, “Ay”, DİA, IV, 183). Ayın yer ve güneşe oranla pozisyonundan ileri gelen bu periyodik olayın yaklaşık birer haftalık mühletlere nazaran incelenmesi sonucunda ayın dünyadan değişik görünümlerine ayın safhaları (evreleri) denmiştir. Bu evreler yeni ay, birinci dördün, dolunay ve son dördün diye anılır.yette bu evrelerin kastedildiği de düşünülebilir. Yeniden bu âyetteki “Sonunda hurma salkımının (ağaçta kalan) yıllanmış sapı üzere olur” benzetmesi tefsirlerde ekseriyetle şöyle açıklanmıştır: “Urcûn” sözü hurma salkımı kesildikten sonra bu salkımın ağaçta kalan sapını tabir eder (İbnşûr, XXIII, 22); bu odunumsu sap yıllandığında incelir, eğrilir ve sararır.yette ayın durumu bu üç açıdan ona benzetilmiştir. “Eski” manasına gelen kadîm sıfatı bu çeşit objeler için üzerinden en az bir yıl geçme durumlarında kullanıldığı için (Zemahşerî, III, 286-287) meâlde “yıllanmış” halinde çeviri edilmiştir (bu sıfatın her şey hakkında üzerinden bir yıl geçme ölçütüne bağlanamayacağı istikametindeki bir açıklama için bk. Râzî, XXVI, 72-73; bunu “kuru” formunda tabir etmek de mümkündür, Taberî, XXIII, 6-7).

3. âyetin “Ne güneşin aya yetişip çatması uygundur” manasındaki cümlesiyle, güneşin ve ayın dünya ve beşerler için büyük ehemmiyeti ve güçlü tesirleri bulunmakla birlikte, bunların kendileri için belirlenen sistemin dışına çıkamayacakları, hepsinin Allah Teâlâ’nın iradesine ve belirlediği maddelere tâbi oldukları vurgulanmaktadır. Bu cümle için “Birinin ışığı başkasınınkine benzemez”, “Biri doğduğunda oburunun ışığı kalmaz” üzere yorumlar da yapılmıştır (bk. Taberî, XXIII, 7-8; Şevkânî, IV, 424). “Yetişme” manasına gelen fiilin güneş hakkında kullanılmasının sebebi, ayın yörüngesini bir ayda katetmesi, dünyanın güneş etrafındaki dönüşünü ise bir yılda tamamlaması olabilir (Zemahşerî, bu karşılaştırmayı o günün bilgilerine nazaran “güneşin kendi yörüngesini bir yılda katetmesi” biçiminde verir; III, 287). Bu âyetin “ne de gece gündüzü geçebilir” manasına gelen kısmı için Râzî’nin tercih ettiği yorum burada gecenin ayı, gündüzün de güneşi temsil etmesi aslına dayalıdır; buna nazaran kastedilen mana şudur: Ayın gücü ve tesiri güneşin gücüne ve tesirine baskın gelemez (iki cümlenin yapısı ve içeriğiyle ilgili izahlarla birlikte bk. XXVI, 73).

Bu âyetin “Her biri bir yörüngede yüzüp gider” diye çeviri edilen son cümlesinde geçen felek sözü bir astronomi terimi olarak “yıldızların döndüğü yer” manasına gelir. Bu âyette ve Enbiyâ mühletinin 33. âyetinde geçen felek sözüyle gök cisimlerinin üzerinde döndüğü yer yahut yörüngelerinin kastedildiği yorumları yapılmıştır. Bu cümleye “Hepsi, bir felek içinde yüzüp gider” formunda mâna verildiği takdirde felek sözü, galaksi (gökada) biçiminde yorumlanabilir (bu sözün etimolojisi ve müslüman filozofların ve astronomlarının bu mevzudaki fikirleri hakkında bilgi için bk. İlhan Kutluer, “Felek”, DİA, XII, 303-306; ünlü müfessir Râzî’nin, bu mevzudaki tasavvurları ve –kendi dönemindeki– astronomi alımlarının kimi görüşlerine yönelttiği tenkitler için bk. XXVI, 75-77; ay ve güneş hakkında bilgi için bk. Stanley P. Wyatt, Principles of Astronomy, s. 115-144, 269-298; Patrick Martinez, a.g.e., I, 1-49, 107-186; William J. Kaufmann III – Neil F. Comins, a.g.e., s. 99-222; Stuart Atkinson, Astronomi, s. 4-7, 12-13).

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 490-496

İnkârcılıkta direnenlere büyük Allah’ın kendileri üzerindeki nimetleri düşünüp ibret almaları için yakın etraflarından bir kanıt gösterilmekte, nakliyatı kolaylaştıran ulaşım araçlarının da O’nun insanlara sağladığı bir imkân ve bir lutuf olduğu hatırlatılmaktadır. Dolu dolu gemilerin batmadan suların üzerinde seyredebilmesi ve insan kuşağının bu gemilerde taşınabilmesi Allah Teâlâ’nın koyduğu yasalar sayesinde gerçekleşmektedir. İnsanların üzerlerinde egemenlik kurup binek olarak kullandıkları hayvanlar da Allah tarafından yaratılmıştır. 42. âyetle, o gün bilinen ve bilinmeyen öteki deniz araçlarına işaret edilmiş olması ihtimali lafız ve bağlam açısından daha güçlü görünmektedir. Böylelikle 41 ve 42. âyetlerde iki çeşit nimete dikkat çekilmiş olmaktadır: İnsanın hayatını kolaylaştıracak tabiat kanunları ve bunlardan yararlanmayı mümkün kılacak akıl nimeti Allah’ın bir lutfudur; bu dolaylı nimetlerin yanı sıra tekrar hayatı kolaylaştırmada yararlandığımız birçok imkân direkt O’nun tarafından yaratılmıştır.

1. âyetteki zürriyet sözünün “gelecek nesiller” manasını temel alan müfessirler bu âyetteki ifadeyi mecaz (istiâre) olarak düşünmüşler, “yüklü gemi” mânasına gelen el-fülkü’l-meşhûn tamlamasıyla annelerin rahimlerinin, zürriyet sözüyle de bu rahimlerdeki ceninlerin kastedildiği yorumunu yapmışlardır. Bu kelimeyi “geçmiş nesiller” mânasına alanlar yüklü gemiden gayenin Hz. Nûh’un gemisi olduğu kanaatindedirler. Bu yorumla ilişkili olarak birçok müfessir 42. âyette genel olarak gemilerin yahut küçük gemilerin kastedildiğini düşünür (bk. Taberî, XXIII, 9; İbn Atıyye, Hz. Nûh’la birlikte olanlar yorumunu yapmak için zürriyet sözüne “atalar” manasının verilmesini –bu sözün lisanda bu türlü bir manası bulunmadığı gerekçesiyle– eleştirir; IV, 455). Şevkânî, ana rahmi benzetmesine dayalı yorumu epey tuhaf, Nûh’un gemisi yorumunu da zayıf bulur (IV, 425-426).

Bize nazaran üstten beri Allah “Onlar için bir ispat da…” cümlesini tekrar ederek “onlar”dan, kulluk için yaratılan insanları kastetmiş ve onlara çeşitli ispatlar göstermişti. Burada da “nesillerini” diyerek kuşaklar uzunluğu insanları murat etmiş, deniz, kara ve başka yollardan onlara taşınma, seyahat imkânı vermiş olmasını bir öteki ispat olarak zikretmiştir.

“Fülk” sözü gerek tekil gerekse çoğul manasına nazaran kullanıla­bildiğinden meâlin “… yüklü gemilerde…” biçiminde verilmesi mümkündür. 43. âyetin “kimse onların yardımına koşamaz” manası verilen kısmı “Onlar için feryat eden bulunmaz” formunda de çeviri edilebilir (İbnşûr, XXIII, 29).

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 497-498

Cihanda olup bitenlerden ve insanların yakın etraflarındaki gerçeklerden örnekler göstererek muhatapları Allah’ın birliği ve kudreti üzerinde düşünmeye çağıran âyetlerden sonra bu ve müteakip âyetlerde imanın gerekleri ve ahlâkî ödevlerle ilgili kimi ikazlara yer verilmektedir. “Önünüzdekinden ve arkanızdakinden sakının” diye çeviri edilen cümlenin iki türlü felâket ve cezaya karşı bir ikaz manası taşıdığı açıktır. Bu ikili ayırımla ne kastedildiği konusunda yapılan yorumları ise şöyle özetlemek mümkündür: a) Sizden evvelki toplumların başına gelenlerin benzerinin sizin de başınıza gelmesinden ve âhiret azabından,

b) Geçmişteki günahlarınızın ve gelecekte işleyeceklerinizin cezasından, c) Dünyadaki ve âhiretteki cezalardan, d) Görebildiğiniz ve göremediğiniz felâketlerden sakının (Taberî, XXIII, 11-12; Şevkânî, IV, 426-427).

Bize nazaran “sakının” buyruğu lakin sakınılarak kurtulmak mümkün olan tehlikeler karşısında manalı olur. Bu nedenle âyeti “Görüp bildiğiniz günahlardan da, açık olmasa bile günaha götürmesi mümkün davranışlardan da sakının.” formunda yorumlamak daha uygundur.

İnkârcılara bu ihtar yapıldığında nasıl bir reaksiyon verdikleri onların daha genel bir tutumuna değinilen 46. âyetin sonunda “yüz çevirirler” biçiminde açıklanmıştır.

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 499

Aklını ve gönlünü iman davetine kapatmakta direnenlerin kendilerine hangi çeşitten âyet gelirse gelsin, ön yargılı davranıp yüz çevirdikleri belirtilmektedir. Evvelki açıklamalar dikkate alındığında, buradaki âyet sözünü, Allah’ın birlik ve büyüklüğünü açıkça ortaya koyan her türlü kanıt yani peygamber, vahiy (ilâhî bildirim) ve mûcizeler, kainatta, insanın öz benliğinde ve yakın etrafında basitçe gözlemlenebilen ispatlar biçiminde anlamak uygun olur.

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 500

Mekke devrinde inen âyetlerde yüklü olarak biri iman, başkası ahlâkla ilgili iki büyük yanlışlığın düzeltilmesine ehemmiyet verildiği görülür. Bu iki yanlışlığı, “Allah’a kullukla yetinmeyip O’na eş-ortak aramak ve sahip olduğu imkânları diğerleriyle paylaşmaktan kaçınmak” halinde özetlemek mümkündür. Esasen insanın kâinattaki her şeyin yaratıcısı ve sahibi olan Allah’ın mülkünü, yaratıp yönetmesini diğer ortaklar ortasında hisse etmeye kalkışırken zâhiren kendisinin üzere görünen imkânlardan diğerlerini yararlandırmak konusunda hasis ve cimri davranması büyük bir çelişki taşımaktadır. Kur’an, birinci muhataplarını oluşturan Mekke toplumunda olduğu üzere tarih boyunca çabucak bütün toplumlarda görülen bu tutarsızlık üzerinde ısrarla durmuş, bir yandan tevhid inancını pekiştirerek insanı Allah’tan öbür gerçek mâlik bulunmadığını kavramaya, başka yandan da onu kendinden bir şeyler vermeye alıştırarak iman ve ahlâkındaki yanlışlardan arınmaya yöneltmiştir.

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 500-501

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 501-502

1. âyette geçen inkârcılara ilişkin kelamın –buradaki bir gramer özelliği dolayısıyla– “Vay başımıza gelenlere! Bizi yattığımız bu yerden kim diriltip kaldırdı? Rahmânın vaad ettiği (hakikatmiş), peygamberler de hakikaten yanlışsız söylemişler” halinde anlaşılması da mümkündür (Râzî, XXVI, 89-90). Öte yandan, yalnızca soru kısmının inkârcılara ilişkin, rahmânın vaadinin bu olduğuna ve peygamberlerin kelamlarının hakikat çıktığına dair sözün ise melekler yahut müminler tarafından onlara verilmiş yanıt olması da mümkündür; Taberî, müminlerin kelamı olması ihtimalini daha kuvvetli bulur (Taberî, XXIII,16-17; Şevkânî, IV, 428-429). “Yattığımız yer” mânasına gelen tamlamadan hareketle kimi müfessirler herkesin kendi öldüğü yerden, kabrinden kaldırılacağı yorumunu yapmışlarsa da, İbn Atıyye burada bir edebî sanat (istiâre ve teşbih) bulunduğunu, yoksa gerçek manasıyla kabirlerin kastedilmediğini belirtir (IV, 458). 53. âyette “olup biten sadece bir ses” diye çevrilen cümledeki sayha, bu bağlamda kıyametin kopup hayatın sona ermesinden bir müddet sonra, –yeniden dirilmeyi sağlayacak biçimde– sûrun ikinci kere üflenmesini tabir etmektedir (Râzî, XXVI, 88; ayrıyeten bk. 49. âyetin tefsiri).

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 504-505

Cennet ehlinin durumuna ait genel bir tasvir içeren 55. âyetteki şuğul sözü sözlükte “meşguliyet, eğlenme, oyalanma” manasına gelmekle bir arada burada kastedilen mâna ile ilgili olarak değişik açıklamalar yapılmıştır (meselâ bk. Taberî, XXIII, 17-18; Râzî, XXVI, 91-92). Bu açıklamaların ortak noktası, cennetle ödüllendirilenlerin cehennemdekilerin karşılaştığı durumlardan uzak, asla sıkıcı olmayan ve eşsiz haz veren tatlı bir meşguliyet ve nimetler içinde olacakları formunda özetlenebilir; bu sebeple belirtilen kelimeyi içeren 55. âyet, “O gün cennetlikler safa sürmekle meşguldürler” diye çevrilmiştir. 57. âyetin birinci cümlesi lafzan “Orada onlar için meyve vardır” manasına gelmektedir. Ama tabirin akışı ve bağlamı dikkate alındığında, “Orada onlar için her tıp meyveden, yenecek içecek, haz verecek her nimetten bol ölçüde vardır” mânasının kastedildiği anlaşılmaktadır (Şevkânî, IV, 431). 58. âyetle ilgili değişik izahlar bulunmakla bir arada, burada değerli olan konu, cennet nimetleri hakkında yapılan tasvirlerden sonra, Allah’ın hoşnutluğunu kazanmış olma muştusunun, belirtilen maddî nimetlerin hepsinden daha pahalı olduğuna vurgu yapılmış olmasıdır. Meâlde temel alınan mânaya nazaran yapılan yorumlarda aziz Allah’ın selâm kelamının melekler vasıtasıyla yahut vasıtasız olarak cennet ehline ulaştırılacağı belirtilir (Zemahşerî, III, 290). Farklı bir gramer analiziyle buradaki selâm sözü 57. âyete de bağlanabilmekte ve bu sözün öbür kelamlık manalarına nazaran “istedikleri her şey saftır, şâibesizdir”, “istedikleri her şey verilecektir, teminat altındadır” yahut “onlar için iyilik vardır” üzere mânalar verilebilmektedir (Râzî, XXVI, 94-95; Şevkânî, IV, 431; Cenâb-ı Allah’ın cennet ehlini selâmlaması, onlara ne istediklerini sorması ve onların da kendisinin hoşnutluğunu dilediklerini belirtmeleriyle ilgili kimi rivayetler için bk. Taberî, XXIII, 21-22; Elmalılı, VI, 4036-4037; cennet ve nimetleri hakkında bilgi ve kıymetlendirme için bk. Bakara 2/25; Zuhruf 43/68-73).

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 505-506

Kaynak : Kur’an Yolu Tefsiri Cilt: 4 Sayfa: 506

Şeytana kulluktan niyet, onun kışkırtmalarına kapılmak ve telkinlerine uymak, Allah’a isyan teşkil eden buyruklarını yerine getirmektir (Taberî, XXIII, 23; İbn Atıyye, IV, 459). Başta şirk ve inkârcılık olmak üzere günahları bağışlanmayanların