Altınların Sisteme Girmesinde Çalışmalar Sürüyor: Vatandaş Yastık Altı Altınlarını Çıkaracak mı?

DW Türkçe’den Emre Eser ve Batu Bozkürk haberine göre, hükümetin yastık altındaki altınları iktisada kazandırmak için uygulamayı planladığı pakette sona gelindi. Hafta sonu Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin iktisatta tedbir ve önlemleri açıkladığı toplantıda ayrıntıları paylaşılan sistem ile vatandaşın meskeninde tuttuğu altınların işlenerek finansal sisteme kazandırılması amaçlanıyor.

Buna nazaran elinde bilezik, çeyrek altın, gram altın ya da altın kolye olan bir vatandaş sisteme akredite olmuş bir kuyumcuya gelerek altınlarını verip karşılığında bir sertifika alıyor. Vatandaşın verdiği altınların toplam tartısı 30 gramsa bankada vatandaş ismine 30 gramlık bir altın mevduatı hesabı açılıyor.

Vatandaş isterse daha sonra buraya yeni altınlar da getirebiliyor. Şu an net olmasa da vatandaşa bu hesap için bir vade faizi verilmesi de planlanıyor. Vatandaş daha sonra altınını almak istediğinde sertifikasıyla gidip verdiği altınları gram ya da çeyrek altın olarak geri alabiliyor. Ancak bilezik üzere altın eserlerini daha sonra yeniden bilezik olarak alamıyor. Bunu da muadil gram yükü kadar gram ya da çeyrek altın olarak alabiliyor. Sistemin mart ayında yürürlüğe girmesi planlanıyor lakin şimdi üzerindeki çalışmalar da devam ediyor.

Pekala vatandaşın bu sistemi anlaması ve katılması kolay olacak mı?

Anadolu beşerinin altına verdiği değeri ve altına bakış açısını çok düzgün bildiklerini söyleyen İstanbul Altın Rafinerisi (İAR) CEO’su Ayşen Esen, ‘Bu sistem bugün ortaya çıkmadı. Yaklaşık 3-4 yıldır üzerinde çalışılıyor ve son birkaç yıldır kısmen uygulanıyor. Şu an üzerinde revizeler yapıldı. Daha evvel altını fiziki olarak almak mümkün değildi. Vatandaşa da çok düzgün anlatılması gerekiyor. Bilhassa bunun bir altın bozdurma süreci olmadığını anlatmamız lazım‘ tabirlerini kullandı.

Ankara’da kuyumculuk yapan Ahmet Balaban, şu an için insanların bu hususta bir ilgisinin bulunmadığını söylüyor. Vatandaşların bu gelişmeden tam olarak haberdar olmadığını söyleyen Balaban’a nazaran burada en kritik nokta seçilecek kuyumculara duyulan inanç.

Balaban, ‘İnsanlar daha evvel altınlarını verdikleri kuyumcularla meseleler yaşadı. Kimi esnaflar o altınları alıp kayboldu. Çok büyük mağduriyetler oldu. Bu örnekler insanların uygulamaya sıcak bakmasını engelleyebilir’ diyor. Kuyumcu esnafının büyük bir kısmı ise uygulama hakkında tam olarak bilgisinin olmadığını belirtiyor.

İAR CEO’su Ayşen Esen projenin en kıymetli tarafının güvenilirlik olduğunu vurguluyor. Esen, şunları söylüyor: 

Yıllardır tasarlanan bu sistemde her bir ayrıntı düşünüldü. Kapalı devre yazılımlarla işleyen bir sistem var. Her şey anlık olarak takip ediliyor. Çok sayıda kontrol yapılıyor. Vatandaş kuyumcuya fiziki altınını teslim ettiğinde daha kuyumcudan çıkmadan bankadan altın mevduat hesabı ile ilgili bildirimini alıyor.

Kuyumcu esnafı Ertan Gülseren’e nazaran ise uygulamanın kıymetli bir avantajı da altınların hırsızlığa karşı teminata alınması. İnsanların altınlarını meskenlerinde sakladığını belirten Gülseren, ‘Vatandaşlar meskendeki altınlarını hırsız alıp gitmesin diye bu sisteme girmek isteyebilir’ sözlerini kullanıyor.

İAR CEO’su Ayşen Esen’in sistemde altını çizdiği öteki bir nokta ise sistemde vatandaş için her kentte altının fiyatının tıpkı olması. Vatandaşların altın bozdurmak istediğinde yıllardır 4-5 kuyumcu gezerek en âlâ fiyatı bulmaya çalıştığına değinen Esen, ‘Bu sistemde altınlar Adana’da da birebir fiyat düzeyinde İstanbul’da birebir fiyat düzeyinde. Sistemden günlük olarak belirlenen bir fiyat var ve tüm kuyumcular bunu uygulamak zorunda. Bu da vatandaş için çok kıymetli bir avantaj olacak’ formunda konuştu.

Esen, sistemin başarılı olması için en kıymetli ihtiyacın ise reklam olduğunu söylüyor. Esen’e nazaran ne kadar fazla reklam yapılırsa ve sistem ayrıntılı olarak tanıtılırsa vatandaşların iştiraki da o kadar artabilir.

Yapılan tanıtım çalışmaları ile yastık altındaki iddiası 5 bin ton altının kıymetli bir kısmının iktisada kazandırılması amaçlanıyor. Lakin ekonomistlere nazaran bu mevzuda bilhassa bayanların finansal davranışlarını değiştirmek ve altınları finansal sisteme çekmek epey kuvvetli bir süreç olacak.

5 bin ton altının ekonomik kıymetinin 250 ila 300 milyar dolar ortasında olduğu hesaplanıyor.

Daha evvel iktisattan sorumlu eski bakanlardan Mehmet Şimşek periyodunda, 2017 yılında altınların finansal sisteme kazandırılması için altın tahvili ve kira sertifikası ihraçları uygulamaları başlatılmıştı. Şimşek maksatlarının o periyotta 100 milyar doları bulan yastık altı altınları sisteme kazandırmak olduğunu söylemişti.

Hazine ve Maliye Bakanlığı datalarına nazaran uygulama kapsamında 82,3 ton altın karşılığı tahvil ve altına dayalı kira sertifikası ihracı gerçekleştirildi. Ferdî yatırımcılara yönelik olarak Ekim 2017’de 2,5 ton, Nisan 2018’de 1,9 ton, Eylül-Ekim 2018’de 2,1 ton altına dayalı senet ihracı yapıldı.

Bireysellerle birlikte kurumsal yatırımcılara yönelik altına dayalı senet ihraçlarına başlanmasıyla 2019’da kurumsal yatırımcılara ihraçların büyüklüğü Şubat ayında 26,1 ton, Haziran ayında 8 ton, Eylül ayında 20,8 ton, Ekim ayında 15,6 ton ve Kasım ayında 10,3 ton oldu.

Hükümet altın paketinden evvel Türk Lirası’nın dolar karşısında paha kazanması için kur muhafazalı mevduat (KKM) sistemi devreye almıştı.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) günlük bülteninde kur muhafazalı TL mevduata ait bilgileri de yayımlamaya başladı. BDDK datalarına nazaran 9 Şubat Çarşamba günü itibariyle KKM hesaplarının büyüklüğü 324 milyar 957 milyon lira olurken bu ölçünün 175 milyar 171 milyon lirası Hazine kapsamından yani TL mevduattan dönüşten gelirken 149 milyar 785 milyon lirası da TCMB kapsamında yani döviz mevduatının dönüşümünden oluştu.