Boğaz’dan Geçişler Türkiye İçin Zenginlik mi? Montrö’nün Kayıp Altınları Nerede?

Bundan 10-11 yıl evvel periyodun Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Habertürk’ün aktardığı haberde, boğazlardan geçişin bir gönüllülük prensibine dayandığını belirten Yıldız, Montrö Boğazlar Kontratından kaynaklanan ve  ”altın frank”  olarak isimlendirilen yüksek geçiş fiyatı hakkına dönük bir unsurun de bulunduğunu, bu uygulamanın değerli bir geçiş fiyatı bariyeri oluşturduğunu söyledi.

Yıldız, bunun kullanılmasını ve bu sayıya başvurulmasını temenni etmediklerini, lakin zorda kaldıkları takdirde bunu gündeme getirebileceklerini söyledi.

Altın frank uygulamasının nasıl bir getiri sağlayacağının sorulması üzerine de bu uygulamanın bir ekip komplikasyonları, yan etkileri bulunduğunu, zira boğazlardan geçiş fiyatlarını önemli oranda artırdığını tabir etti.

Boğazlardan geçişte fiyatların artırılmasının Türkiye’yi rahatlatacağına, lakin nakliyat ve üretim yapan kimi firmaların maliyetlerini artıracağına dikkati çeken Yıldız, ”Biz o denli bir optimum nokta bulmalıyız ki hem tarihi hem doğal güzellikleriyle İstanbul riske edilmemeli” dedi.

Boğazlardan yılda 150 milyon ton petrol geçtiğini ve 150 milyon dolar gelir elde edildiğini anlatan Yıldız, günde ortalama 18 büyük tanker geçişi olan boğazlarda kaza tehlikesi ile karşı karşıya kalmayı istemediklerini belirtmişti.

Kanal İstanbul projesi de Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından, o devrin Başbakanı olarak 2011 yılında açıklanmıştı.

Yeniçağ’da Murat Sururi Özbülbül bundan birkaç yıl evvel yazdığı yazısında bundan nasıl bahsediyor? ‘Montrö’nün Kayıp Altınları’ başlıklı yazı şu halde: 

1936’da Atatürk‘ün Cumhurbaşkanlığı devrinde imzalanan Montrö Mukavelesi‘ne nazaran, Boğazlar’dan geçecek gemilerden Türkiye sıhhi denetim, fener ve tahliye hizmetleri için ton başına vergi ve harç almaktadır.

Montrö Kontratına nazaran vergi ve harçların miktarı Altın Frank üzerinden belirlenmiştir ve toplamda Net Tonaj başına 0,595 Altın Frank’tır.

Altın Frank, ‘Franc Germinal’ ya da ‘Napolyon Altını’, Napolyon tarafından 1805’te sirkülasyona sokulmuş ve 1920 yılında Milletler Cemiyetince de hesap ünitesi olarak kabul edilmiş 0,290 gram saf altın içeren bir para ünitesidir.

Altın Frank artık tedavülde olmadığı için boğazlardan geçen gemilerden ton başına 0,595 Altın Frank harcın karşılığı yeni bir hesap prosedürü ile belirlenmelidir. Altın Frank’tan gaye esasen altın paranın içindeki saf altın ölçüsüdür, yapılacak iş yalnızca bir Altın Frank’ın içindeki saf altın ölçüsü olan 0,29 gr altının pahasını geminin geçtiği tarihteki 24 ayar saf altın fiyatına nazaran Türk Lirası olarak almaktır. Bu manada Altın Frank’ın Cumhuriyet Altını’ndan hiç bir farkı yoktur.

Alınması gereken fiyatı Altın Frank’ın içerdiği 24 ayar saf altın üzerinden hesaplarsak net ton başına 0,17 gram 24 ayar, saf altın karşılığı fiyat alınacak demektir.

1936’da imzalanan Montrö Muahedesine nazaran Türkiye, boğazlardan geçen her bir gemiden net ton başına 0,17 gram çil çil altın vergi alma hakkına sahiptir.

Devletimiz boğazlardan geçiş fiyatlarını kontratın imzalanmasını takip eden 46 yıl boyunca Altın Frank üzerinden almıştır. 1983 yılından beri ise fiiliyatta 1 Altın Frank = 0,80 dolar hesabı üzerinden yapılmakta ve ne yazıktır ki 1983 yılından beri transit geçen her gemiden alması gereken, hangi para ünitesi ve ne kadar ödeneceği Montrö Kontratı ile muhakkak ve anamızın ak sütü üzere helal olan vergiyi tam olarak almamaktadır!

15.000 Net Tonluk bir gemi için yaklaşık 110.000 $ geçiş fiyatı…

Boğazlardan 2018 yılında yaklaşık toplam 85.102 gemi ve 1,3 milyar ton yük geçtiği dikkate alınırsa bu çok büyük bir meblağa tekabül eder. 1,3 milyar ton yük, 0,17 gr üzerinden 220 ton altın yapar, 220 ton altın ise 9 milyar dolar yapar!

Ödeyen geçer, ödemeyen geçemez, bu bize Montrö Mutabakatı ile verilmiş bir haktır, bu yüzden de gelip geçenden para alacağız hayali ile milyarlarca dolar harcayıp yapay bir kanal inşa etmeye kalkmak büsbütün abes ile iştigaldir.

Kanal İstanbul’u yapacağız, para kazanacağız diyen AKP Genel Lideri’ne artık soruyorum neden evvel boğaz geçişlerinden Montrö Mutabakatına nazaran belirlenen hakkımızı tam ve eksiksiz olarak almıyorsunuz? Bu hakkı alamıyorsanız kanal yaparsanız kimden, nasıl fiyat alacaksınız?

Montrö mukavelesi yalnızca İstanbul Boğazı’nı kapsamaz muahedede ‘Boğazlar‘ genel deyimi Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı’ndan geçişi kapsar. Montrö Mutabakatı’nı baypas edebilmek için Ege’den Karadeniz’e direkt bir kanal kazmak gerekir ki, umarım buna da kalkışmazlar.