Rusya’daki savaş karşıtları hangi risklerle karşı karşıya?

Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik ataklara başlamasından bu yana birçok Rus, riskli olmasına karşın sokağa çıkıp protesto şovlarına katılıyor. Bu bireyler ortasında St. Petersburg’da yaşayan (adını değiştirdiğimiz) illüstratör Svetlena da bulunuyor. Rusya’nın taarruzları öncesinde toplumsal medya hesaplarında yaptığı yaratıcı işlerini, pastel tonlardaki hoş fotoğrafları paylaşan Svetlena, artık yalnızca çaresizliğini yansıtan, siyah fon üzerinde siyasi paylaşımlar yapıyor.

Kendisini aktivist olarak nitelendirmeyen Svetlena, fakat örneğin cezaevinde bulunan muhalif Aleksey Navalni’ye takviye için düzenlenen protesto şovlarına katıldığını anlatıyor. Bu şovlarda, Ulusal Muhafızların protestoculara yönelik şiddetine şahit oluyor. Svetlena, duyduğu telaşa karşın, yeniden de Ukrayna savaşına karşı düzenlenen şovlara de katılıyor.

Svetlena “Rusya’da bir şova yahut kitlesel bir protestoya katılmak olağan karşılanmıyor” diyor. Bunun “kurbana” dönüşülen bir “av” olduğunu belirten genç bayan durumu “Sokağa dökülüyorsun ve sonra da bütün kentte polisten kaçıyorsun” kelamlarıyla aktarıyor. Şovlar sırasında gözaltına alınmamak için kimi kurallara uyduğunu söyleyen Svetlena, insan kalabalığının ortasında durmaya çalıştığını, polisin çoklukla kortejin en önündeki yahut sonundakileri gözaltına aldığını anlatıyor. Ayrıyeten polisten saklanmaya çalışmak için orta sokaklara yahut kafelere girdiğini söylüyor.

Yüksek para cezası ve kabahat duyurusu

Rusya’daki siyasi gözaltı ve tutuklamaları takip eden insan hakları örgütü OVD-Info’nun verdiği bilgilere nazaran, Ukrayna’ya yönelik akınların başlatıldığı 24 Şubat’tan bu yana Rusya’nın 140 kentinde 13 bin civarında kişi gözaltına alındı. Şovlar sırasında güvenlik güçlerinin şiddete başvurduğu da haber veriliyor. Buna nazaran, polislerin göstericilere cop ve hatta elektroşok silahı ile müdahale ettiği belirtiliyor. Artık göstericilerin yüksek para cezası ve haklarında hata duyurusunu da göz önünde bulundurmaları gerekiyor. Örneğin kamuya ilişkin bir alanda elinde pankartla tek başına bir protesto hareketi yapan bireyler de takibata uğruyor.

St. Petersburg kentinde savaş zıddı protestolar yapıldı

Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma’da 4 Mart’ta kabul edilen yasa, “Rusya Federasyonu’nun silahlı kuvvetlerinin faaliyetleri hakkında taammüden uydurma bilgi yayanlar” hakkında cezai süreç yapılmasını içeriyor. Neyin “yalan haber” olduğuna ve “Rus birliklerinin itibarsızlaştırılması” olduğuna ise ilgili kurumlar karar veriyor. Bu yasa ile yaklaşık 1,5 milyon ruble (yaklaşık 10 bin euro) para cezasının yanı sıra üç yıla kadar mahpus cezası, hatta daha ağır durumlarda 15 yıla kadar mahpus cezası öngörülüyor. Bu yasa, savaş zıddı protestolar ve “Savaşa hayır” üzere sloganların, “Rus silahlı kuvvetlerinin operasyonlarını itibarsızlaştıran” kamusal aksiyonlar olarak değerlendirilmesini mümkün kılıyor.

Rus sosyolog Grigoriy Yudin, Rusya’nın otoriter bir ülkeden totaliter bir ülkeye dönüşmekte olduğu görüşünde. Kitlesel baskıların yaşanabileceğini belirten Yudin, “yalan haber yasasının” protesto yanlılarının merkezini ülke dışına kaydırmaya yarayabileceğini kaydediyor. Yudin, 24 Şubat’taki savaş aksisi şovda polisin darp etmesi sonucu beyin sarsıntısı geçirdiği için hastanede tedavi gördüğünü de aktarıyor.

Rus sosyolog, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik askeri saldırganlığının Rus toplumunu böldüğü görüşünü savunuyor. Yudin, protesto şovlarına katılan insanların sayısının, Rus toplumunun bir kısmının bu savaşa karşı olduğunu gösterdiğini belirtiyor. Fakat bunun mevcut durumu değiştirmeye yetmeyeceğini düşünen Yudin, yıllardır düzenlenen bu çeşit protesto şovlarının hiçbir sonuç getirmediğini, bu nedenle de insanların kendi güçlerine artık inanmadığını söylüyor. Yudin, ayrıyeten son protesto şovlarında bir önderin yahut besbelli bir örgütlenmenin eksik olduğuna da dikkat çekiyor.

“Bu Putin’in çöküşü”

Moskova’da yaşayan (adını değiştirdiğimiz) vatandaş hakları savunucusu Anastasia da sıklıkla protesto hareketlerine katılıyor. Anastasia, Puşkin Meydanı’nda düzenlenen savaş aksisi son şovun ise kendisini hayal kırıklığına uğrattığını söylüyor: “Benim için tam bir felaketti. Moskova’da bu kadar zayıf bir protesto hareketi daha evvel hiç görmedim.” Kaygı dolu bir küme insanın dağıldığını, polisin de herkesi ya gözaltına aldığını ya da kovaladığını anlatıyor.

“Savaşa hayır” afişi

Anastasia, protesto hareketlerine katılmaktan korkan bireyleri yargılamadığını vurguluyor. “Moskova’daki güvenlik yetkilileri güçlü ve beşerler yaptırımlar yürürlüğe girdiğinden beri işleri için de büyük dehşet duyuyor. Birçoklarının çocuğu, sorumlulukları var, bu nedenle de sokağa çıkamıyorlar” diyen Anastasia kelamlarını şöyle sürdürüyor: “Artık hiçbir hakkımız yok ve kimse de bunların garantisini veremez. Ben esasen her şeyi kaybettim ve risk alabiliyorum.” Anastasia gözyaşları içinde “Ama benim üzere olan çok az kişi var” diyor. Anastasia, bir gün bu periyodun sona ereceğini ve yeni jenerasyonun kendisine ‘ne yaptığını’ soracağını düşünüyor ve buna hazırlıklı olduğunu da kelamlarına ekliyor.

Anastasia’nın en çok rahatsızlık duyduğu bahis ise bütün dünyanın Rusya’ya karşı olduğu duygusu. “Sonunda yalnızca sıradan vatandaşları etkileyen yaptırımların faydası yok” diyen Anastasia, Rusya’daki insanların totaliter sistemde neden hiçbir şey yapamadığını dışarıdan bakınca anlamanın sıkıntı olduğunu düşünüyor. “Rusya’da artık savaşa karşı olduğunuzu bile söyleyemiyoruz” diyen Anastasia, Rus idaresinin bu durumda kazanamayacağına inanıyor. Anastasia, “Bu ülkenin vatandaşlarının ödemesi gereken bedel ne olursa olsun, bu Putin idaresinin çöküşü” diyor.

Yabancı bir ülkede oturma müsaadesi alma imkanı olan Anastisia bunu reddederek, Moskova’da kalmak istediğini söylüyor.

St. Petersburg’da yaşayan Svetlana ise para biriktirerek, Rusya’yı terk etmek istediğini lisana getiriyor. Fakat bu kararın hiç de kolay olmadığını söz eden Svetlana, “Rusya’da ya kendi geleceğinizi tehlikeye atma ya da sokağa çıkanlar tarafından bir korkak muamelesi görme riski üzere müthiş bir seçimle karşı karşıyasınız” diyor.

Olesja Kuznetsova

© Deutsche Welle Türkçe