Tıpta yeni dönem başlıyor: DNA ile uyumlu ilaçlar…

İngiliz Farmakoloji Topluluğu ve Royal College of Physicians’a nazaran genetik testler, ilaçların bedeninizde ne kadar tesirli olduğunu tespit edebilir.

Genetik kod ya da DNA, bedenin nasıl çalıştığıyla ilgili bir kullanım klavuzu. DNA ile eşleşen ilaçlarla ilgilenen bilim kısmı ise fonksiyonel genomik olarak biliniyor.

Gençken yeni epilepsi ilacına reaksiyon gösteren derisinin üçte ikisini kaybeden Liverpool’dan Jane Burns, fonksiyonel genomik testi desteklediğini söylüyor ve ekliyor:

“Eğer hayatınızı kurtarıyorsa o vakit bu inanılmaz bir şey.”

Onun epilepsi ilacı cildi etkileyen ve genetik kodunda aşikâr bir mutasyonla doğanlarda daha çok görülen Stevens-Johnson sendromuna yol açtı. Kendini “çok şanslı” olarak gören Burns güzelleşebildi lakin yeni ilaçlar denemekten korkuyor.

NEREDEYSE HERKESİ ETKİLİYOR

Jane’in yaşadıkları ender üzere görülebilir lakin İngiliz Farmakoloji Topluluğu’ndan Prof. Mark Caulfield, neredeyse herkesin (Her 100 şahıstan 99,5’inin) genetiğinde bir ilacın işe yaramasını engelleyecek ya da bedende ziyana sebebiyet verecek bir değişiklik olduğunu belirtiyor.

Örneğin İngiltere’de 5 milyondan fazla beşerde ağrı kesici olarak kullanılan kodein işe yaramıyor zira onların genetik kodları kodeinin içindeki morfine ulaşmayı sağlyan enzimleri içermiyor.

Her 500 bireyden birinin genetik koduna nazaran, gentamicin antibiyotik kullanılması işitme duyusunu kaybetme riski taşıyor.

Fonksiyonel genomik halihazırda kimi ilaçlar için kullanılıyor. Geçmişte, kullananların yüzde 5-7’si HIV ilacı abacavire karşı reaksiyon gösteriyordu ve kimileri hayatını kaybetti. İlacı yazmadan evvel insanların DNA’sı üzerinde test yapılması ise bu riski sıfıra indirdi.

Bilim insanları İngiltere’de en çok reçeteye yazılan 100 ilacı inceledi ve bunların 40 adedinin yazılması için halihazırda genetik testin kullanılabileceği teknolojinin var olduğu ortaya çıktı.

Genetik tahlil yaklaşık 100 sterline mal oluyor ve yalnızca bir kan ya da tükürük örneği alınarak yapılabiliyor.

Testlerin gelecek yıl İngiltere Ulusal Sıhhat Hizmetleri’nde (NHS) yer alması planlanıyor.

Şu anda gaye bu 40 ilaçtan biri reçeteye yazılırken test uygulayabilmek. Uzun vadede ise doğar doğmaz genetik testin yapılması ya da 50’lerdeki rutin denetimlerin bir kesimi haline getirilmesi üzere planlar var.

Liverpool Üniversitesi’nden Prof. Munir Pirmohamed, “Artık ‘Tek bir ilaç herkese uyar’ mantığından bireye özel bir yaklaşıma gerçek yönelmemiz gerekiyor” diyor, güvenliği ve etkililiği artırmak için gerçek ilacın, gerçek dozda verilmesi gerektiğini vurguluyor:

“Şu an yaptığımız şey ilaç dünyasında yeni bir periyodun başlangıcı olacak zira hepimiz farklı bireyleriz ve ilaçlara karşı duyarlılığımız değişiklik gösteriyor.”

Prof. Pirmohamed, yaşlandıkça ve daha çok ilaç kullanmaya başladıkça 70’li yaşlarındakilerin kullandığı en az bir ilacın gentik kodlarından etkilenme bahtının yüzde 70 olduğunu belirtiyor.

NHS Lideri David Prior, bu durumun ilaç dünyasında çığır açacağını, “geleceğin” fonksiyonel genomik biliminde olduğunu ve “2022’ye uyan yeni, çağdaş, şahsileştirilmiş sıhhat sistemini kurmaya yardım edeceğini” söylüyor.