Kullanım Alanı Giderek Artıyor: Lityum Arayışı Okyanusların Sonu mu Olacak?

Fotoğraf: Reuters

Akıllı telefonlar ve arabalar için kobalt, mangan ve lityum üzere metallere gün geçtikçe muhtaçlık artıyor. Lakin bu elementler tabiatta az bulunuyor ve kaynaklar git gide tükeniyor. Üreticilerin yeni umudu derin deniz madenciliği. Üstelik tabiata karbon salınımını azaltacağını da öne sürüyorlar. Lakin etraf aktivistleri de bu durumun deniz ömrünü bitireceği tarafında görüş bildiriyor. 

Haber Global’de yer alan bilgiye nazaran, Londra’nın finans merkezi Canary Wharf bölgesinde geçtiğimiz günlerde ‘Altına Hücum’ isminde bir tepe düzenlendi. 19. yüzyıldaki ABD, Kanada ve Avustralya’daki altına atak devrine atıfta bulunan panelde derin deniz madenciliği konusu tartışıldı. Okyanusların tabanında yatan değerli metallerin çıkarılma süreci ve bunun için gerekli kredilerin sağlanması konuşuldu. 

Pasifik Okyanusu’nun 4 bin metreden daha derininde yatan patates büyüklüğünde lityum, mangan ve kobalt üzere madenler uzun müddettir maden şirketlerinin radarında. Bunlar batarya imalinde değerli yer tutuyor.

Fotoğraf: Reuters

Bilhassa lityum madeni, lityum-iyon batarya üretimi için arabaların, akıllı telefonların, tablet ve laptopların kısaca batarya ile çalışan her eserin olmazsa olmazı. Lityumun birçok Güney Amerika’da çıkarılıyor.

Lakin artan üretimle lityuma olan muhtaçlık her geçen gün artarken üretimin de git gide azaldığı kaydedildi. Uzmanlar çip krizi üzere lityum krizinin yaşanabileceğini söz ediyor. Bu yüzden üreticiler okyanusların karanlık tabanlarına yöneldi.

Norton Rose Fulbright hukuk firmasından Eleanor Martin, bankaların elektrikli otomobil pilleri için gerekli olan lityum ve kobalt maliyetlerini öngördüklerini ve derin deniz madenciliği projelerine yatırım yapmaya ‘çok istekli’ olduklarını söyledi. Martin ‘İhtiyacımız olan elektrikli aracı üretmek için bu metallerden çok daha fazlasına gereksinimimiz olacak’ dedi. Martin bu projenin etraf dostu olduğunu da öne sürdü.

Fakat etraf aktivistleri, derin deniz madenciliğinin deniz ömrünü öldüreceğini söylüyor. WWF’nin (Dünya Doğayı Muhafaza Vakfı) ‘Derin deniz yatağı madenciliğine hayır’ kampanyasını yürüten Jessica Battle şunları aktardı:

“Derin deniz yatağı madenciliği epeyce riskli ve okyanus hayatına geri dönüşü olmayan ziyanlar verecek. Doğal dünyadaki ayak izimizi azaltmamız gereken bir vakitte böylesine sürdürülemez bir bölüme yatırım yapmak sorumsuzluktur.’

Derin deniz madenciliği için gereken araçlar, yüzer bir platform ve ona bağlı denizin tabanında maden arayan bir robot. Robot deniz tabanını tarayarak kıymetli madenlerin olduğu gereçleri çekerek bir boru yardımıyla üstte bağlı bulunduğu gemi ya da platforma gönderecek. Platformda bedelli madenler ayrıştırılarak kalan çamur deniz tabanına bırakılacak.

Etraf aktivistleri robotların madenlerle bir arada birtakım canlı çeşitlerini, onların ömür alanı olan yerleri ve besin kaynağı olan organizmaları da çekeceğini söylüyor. Aktivistler bırakılan çamurun da deniz tabanını çölleştireceğini öne sürerek projeye karşı çıkıyor.

Greenpeace vazifelisi Louisa Casson, maden sanayisinin endüstrisini düzenledikleri konferans için ve bankaları ‘tehlikeli ve gereksiz’ projelere ‘hızlı kar elde etmek’ için yatırım yapmayı düşündükleri argümanıyla eleştirdi.

“Bu yıkıcı yeni sanayi, daha yeni anlamaya başladığımız bir ekosistemi parçalamak istiyor” diyen Carlson bu projenin okyanusları mahvedeceğini söyledi. 

Bir araştırma okyanustaki bilinen çeşitlerinin yüzde 90’ının yeni keşfedilen cinsler olduğunu söylerken çevre aktivistleri daha hiç keşfedilmemiş cinslerin bile bu projeler yüzünden yok olabileceğini ifade ediyor.

Şu anki amaç Hawaii ile Meksika ortasındaki bir bölgede bulunan maden nodülleri. Bu madenlerin varlığı 19. yüzyılın sonundan beri biliniyor. Fakat robot teknolojilerinin gelişmesi için bu güne kadar beklendi. Birleşmiş Milletler’in denizcilik otoritesi birtakım şirketlere madencilik için lisanslarını dağıttı. Yasal düzenlemelerin yapılması ile en erken 2023’de derin deniz madenciliğine başlanması bekleniyor.

Lakin dalı bekleyen bir sorun var. Madenlerle ilgili yapılmış gereğince araştırma ve data yok. Norveçli bir petrol arama şirketi olan Aker BP’de jeolog olan Ebbe Hartz, deniz tabanı metalleri için madenciliğin sonunda petrol için sondajı geçebileceğini söyledi ve ekledi: ‘Ama sorun metalleri bulmak olacak ve elimizde çok fazla data yok.’