‘O’nun emrinde yürüyeceğim’

Aydın Hasan – Atatürk’ü oğlu üzere gören, sınıf arkadaşı Ali Fuat Paşa’nın babası İsmail Fazıl Paşa, “Benim bir oğlum da Mustafa Kemal. O’nunla beraber, O’nun buyruğunda, O’nun gittiği yolda sonuna kadar yürüyeceğim” diyerek 29 Temmuz 1919’da 69 yaşında olmasına karşın Ankara’ya gelecekti.

Mustafa Kemal Atatürk, İstanbul’un işgal günlerinde; 1918’in son ayları ile 1919’un birinci aylarında ağır temaslarda bulunarak, büyük bir sabır ve kapalılık içinde kurtuluş gayretinin alt yapısını hazırladı. Mustafa Kemal, 1919’un ağaçların yapraklanmaya başladığı bahar günlerinde ustalıkla yürüttüğü temaslar ile geniş yetkilere sahip bir makamın sahibi olarak Anadolu’ya geçmenin imkanını sağladı.

Damat Ferit tasası

9. Ordu Müfettişliği’ne atanan Mustafa Kemal Paşa, artık İstanbul’dan bir an evvel ayrılmak istiyordu. 14 Mayıs’ta Sadrazam Damat Ferit Paşa’nın Nişantaşı’ndaki konağındaki yemeğe davetliydi. Yemekte üç kişi vardı. Sadrazam, Mustafa Kemal ve Cevat Paşa. Mustafa Kemal, Damat Ferit’in son anda Anadolu’ya geçmesine bir pürüz çıkarması tasası içindeydi. Misyonunu, yemekten sonra harita üzerinde izah ederken epeyce temkinliydi. Mustafa Kemal ile Cevat Paşa, akşam konaktan birlikte ayrıldı. Gecenin karanlığı içinde sokakta yürürken ortalarında şu diyalog geçti:

– Bir şey mi yapacaksın Kemal?

– Evet Paşam, bir şey yapacağım.

– Allah muvaffak etsin.

– Kesinlikle muvaffak olacağız.

Mustafa Kemal’e; Anadolu’ya yetkili bir misyonla geçmeyi sağlayan bürokratik yolun birinci taşlarını döşeyen kişi, İsmail Fazıl Paşa idi. Fazıl Paşa, Mustafa Kemal’in Harbiye’den sınıf arkadaşı Ali Fuat Paşa’nın babasıydı. Mustafa Kemal, öğrencilik yıllarında kimi hafta sonları paşanın konağında kalırdı. Paşa, Mustafa Kemal’i evladı üzere severdi. O’nun memleket sevdasını ve liderlik özelliklerini daha çok genç iken fark edenlerden biriydi. 1914 yılında ordudan emekli olan İsmail Fazıl Paşa, işgal İstanbul’unun o güç günlerinde Mustafa Kemal’in tesirli durumlarda bulunan birtakım Hürriyet ve İtilafçılar ile de temasını sağladı. Bunlardan en kıymetlisi Dahiliye Nazırı Mehmet Ali Beyefendi idi. Mustafa Kemal’i Anadolu’daki misyon için birinci öneren isim de Mehmet Ali Beyefendi olacaktı. Mustafa Kemal, 19 Mayıs’ta Anadolu’ya geçince tıpkı yılın Temmuz sıcağında Ankara’ya koşan birinci isimlerden biri 69 yaşındaki İsmail Fazıl Paşa olacaktı.

Yarın: Sınıf arkadaşım Atatürk