Teknoloji geçer, sen uçuşu hatırla

MÜJDE IŞIL – Birkaç gün öncesine kadar “Mission: Impossible” serisinin yedinci sinemasının fragmanında Tom Cruise’un ne kadar yüksekten atladığıydı hususumuz. Halbuki asıl cevher daha yakınımızdaymış. Açıkçası Cannes’daki gösteriminde Ukraynalı sinemacılara savaş korkusu yaşatan jet gösterisi ve hakkında çıkan tanıtım kokulu övgüler nedeniyle “Top Gun: Maverick”e biraz mesafeliydik. Birinci sineması 36 yıl sonra devam ettirmenin mantığını da oturtmak kolay değildi. Pete Mitchell’ın “Top Gun”ı muvaffakiyetle bitirmesinin akabinde ne yaptığını kaç nesil merak etti sanki? Birinci sineması televizyonda izlemiş jenerasyondan biri olarak hiç merak etmediğimi rahatça söyleyebilirim. Müzikleri, güneş gözlüğünden deri ceketlerine kadar giysi şekli, Soğuk Savaş periyodunda yaptığı Amerikan propagandası ile tam bir ‘80’ler klasiğiydi “Top Gun” ve sonrasında yapılan uçaklı her sinema onunla kıyaslandı, tamam. Lakin her kahramanı da tadında ve vaktinde bırakmak gerekmez miydi? “Top Gun: Maverick” buna “Hayır” yanıtını veriyor ve uygun ki de bu türlü demiş, dedirtiyor.

İkinci sinemada kabuğuna çekilmiş bir Pete ‘Maverick’ Mitchell ile karşılaşıyoruz. Albay rütbesinden üst yükselemediği için herkes şaşırsa da 30 küsur yıldır efsanesi lisandan lisana dolaşıyor. Tehlikeli bir misyona pilot eğitmek için Top Gun’a geri dönüyor. O pilotlar içinde, yıllar evvel kaza sonucu ölen can dostu Goose’un oğlu Rooster da var. İkili, geçmişle hesaplaşırken ölümcül misyon için de vakit tükeniyor.

Cruise’un sinema aşkı

“Top Gun: Maverick”in en büyük argümanı ve birebir vakitte en büyük riski, kendini bugüne, bugünün seyircisine uydurma uğraşına girmemiş olması. Üstün kahramanlara alışmış yeni kuşağı nasıl kafalarım, bol efektle nasıl gösteriş satarım üzere bir tasası yok. Tam bilakis yepyeni sinemaya ve o periyoda ilişkin olduğunu vurgulamaktan gurur duyuyor. Birinci sinemayla birebir biçimde başlıyor, birebir jenerik müziğini kullanıyor, motosikletli sahneler başta olmak üzere birinci sinemanın birtakım sahnelerini tekrar ediyor. Yeniden bir ‘80’ler klasiği olan “Ölü Ozanlar Derneği”ne öykündüğü sahne de ışıldıyor. Öyküyü Maverick ile ölen ortağının oğlu ortasındaki ilgi üzerine kurması, klişelere yer hazırlarken duygusal açıdan varlıklı bir kaynak yaratıyor. Senaryoda seyirciyi şaşırtacak sürprizler yok lakin zekice ortalara serpiştirilmiş espriler ve onları bamtelinden yakalayan olay örgüsü var. Muhakkak ki Tom Cruise daha evvel “Oblivion”da birlikte çalıştığı Joseph Kosinski ile verimli bir iş birliği yakalamış. Senaristler Ehren Kruger, Eric Warren Singer ve Christopher McQuarrie de güzel iş çıkarmış. Tony Scott’a ithaf edilen sinemada kanserle uğraş etmiş Val Kilmer’ı görmek de eski dostla kucaklaşma hissiyatı yaratıyor. Jennifer Connelly’nin varlığı, aşkın dozunu bayanın dik duruşunda odaklıyor.   

Senaryosundaki klişelerin sağladığı duygusallıkla paralel, güçlü bildirileri da süper sinemanın. Yalnızca nostalji yapmakla kalmıyor; insan emeğini de yüceltiyor. Çağdaş vaktin dinozor, modası geçmiş vs. diye üstten baktıklarına ve onların kıymetlerine hürmet duruşunda bulunuyor. Bunu iki kanattan yapıyor. Öncelikle insansız hava araçlarına evrilerek gelişen teknolojinin, insan dokunuşunun yerini alamayacağını vurguluyor; “Marifet uçakta değil, pilotta” diyor. Sinemanın militarist olarak damgalanmaması için bulunan tahlil de makul. Birinci sinemada ‘tukaka’ edilen Rusların yerine aşikâr bir düşman söylem edilmeyip “Başına buyruk bir devlet”in yarattığı tehlikeye karşı savaşılıyor. Sinemanın izlediği öteki yol ise efekt banyosu hâline gelmiş günümüz tanınan sinemasını “organik” biçimde sürdürmek. Sinema başlamadan evvel Tom Cruise, seyirciye sesleniyor ve sinemadaki uçakların, hareketlerin vs. her şeyin gerçek olduğunu belirtiyor. “Mission: Impossible” serisinde dublör kullanmamak uğruna sakatlıklar yaşayan Cruise’un “gerçekçi” sinema sevgisine hayran olmamak elde değil. Kendisini yıldızlaştıran “Top Gun”dan 10 yıl sonra birinci “Mission: Impossible”da rol almıştı. Vakit içinde seriyi sahiplenmesi ve aksiyon sinemasını sırtlamasına dair göndermeleri de “Top Gun: Maverick”te görmek mümkün. Klişe kelamdır; herkes sinemayı çok sevdiği için sinema çektiğini açıklar. Cruise, icraatlarıyla bu klişenin hakkını veriyor.

Birinci sinemanın ötesine geçmek, yedinci sanatta seçkin rastlanan bir muvaffakiyet. “Top Gun: Maverick” en düzgün devam sinemaları listesinde yerini alacak bir imal. ‘80’lerde olsaydık, sonunda tüm salon alkışlardı sineması muhtemelen. Bugün de gönülden alkışlıyoruz Tom Cruise’u ve sineması.

Vizyonda öne çıkanlar

“İçimdeki Kahraman”: Sinan Sertel’in yazıp yönettiği sinema, farklı ve yerli bir üstün kahraman kıssası anlatıyor. Babasının üstün kahraman olduğuna inandırdığı Kahraman, güçlerini keşfedeceğine ve ölen babasını geri getireceğine yemin etmiştir. Üstün gücünü ararken tanıştığı Gizemli Adam sayesinde Doğu masallarındaki üzere büyük bir seyahate çıkar.

“Dijital Esaret”: Evvel pandemi sonra “Bergen”in gişe başarısı nedeniyle vizyonu ertelenen “Dijital Esaret”, Rasim Öztekin’in son sineması. Sinema, hata işleyen toplumsal medya fenomenlerinin ve internet bağımlılarının ıslah için getirildikleri cezaevinde yaşananları anlatıyor. “Mandıra Filozofu”nun şeklini anımsatan sinemanın senaristi Birol İtimat, direktörü ise Altın Portakallı “Güzel Günler Göreceğiz”den tanıdığımız Emre Kavuk”. Sinemanın çekildiği Çökertme Koyu geçen sene yanmıştı.