Vakanüvis: Troller, tarihte de can sıkıcıydı

Troller, tarihte de can sıkıcıydı

Vakanüvis

İnternet ortamında, bilhassa de toplumsal medyada “troll” hadiseleri giderek artıyor.

Trollerin, toplumsal barışı dijital düzlemde dinamitleyen, oradan gerçek hayata da bulaşan nahoşlukları, milyonlarca makûl toplumsal medya kullanıcısını bunaltıyor.

Peki; çevrimiçi bir toplumsal toplulukta kasıtlı olarak çatışma, düşmanlık yahut tartışmalar başlatmaya çalışan bireyler için neden trol denilmiş? Bakalım…

İskandinav mitolojisinden geliyor

Dünya tarihinde “trollük” sayılabilecek oldukça örnek olay varsa da bugünkü kullanılan manasıyla trolün kökeni İskandinav folklorik tarihine kadar gidiyor. Yakışıksız cüce yahut dev manasına gelen trol, İskandinav ve Nordik (Kuzeyli) mitolojilerinde yer alıyor.

Kelimenin, anlatılar ve çocuk masallarında geçiş formu, tam da bugünlerdeki manasını karşılıyor üzere. Beşerler, özellikle gezginler için hayatı zorlaştıran, anti toplumsal, doğuşçu ve aslında çok da akıllı olmayan varlıklara trol denilmekteydi.

Trol, İngilizceye de yeniden kandırma, tuzağa düşürme, av manalarının karışımı olarak geçmiş, denizcilikte balıkları etik olmayan yollarla avlama için kullanılmıştı.

İskandinav mitolojisinde troller, olabilecek en berbat biçimlerde tasvir ediliyor, ahlaklarının aşağı düzeyde olduğu anlatılıyordu. Binli yılların başlarından itibaren Hıristiyanlıkla tanışan İskandinav coğrafyasındaki beşerler, eski mitolojilerinden bildikleri bu makûs varlıkları yeni dinlerine uyarlamışlardı. Onlara nazaran troller, Hıristiyanlığın düşmanıydılar, kilise çanlarından hoşlanmazlardı, bir de yıldırımdan korkarlardı. Troller ayrıyeten, güneş ışığına maruz kaldıklarında taş kesilirlerdi.

Halk, hakikaten var olduklarını sanıyordu

Bugün İsveç, İsviçre, Norveç, Danimarka, Finlandiya’yı oluşturan bölgelerin Viking kökenli halklar, bu makûs varlıkların “Hıristiyanların kokusunu aldıklarına”, kiliselere, rahiplere saldırdıklarına önemli ciddi inanmaktaydılar. Bu inanış, bölgenin coğrafik koşullarının yol açtığı tesirlerle daha da güçleniyordu. Gerek buzullar gerekse de yer altı termal yapısı nedeniyle sık sık coğrafik değişimler yaşanan bölgede göl, krater ve kayalarda yaşanan farklılaşmalar, bazen yerleşim yerlerini de etkiliyordu.

Evler, kiliseler, manastırlar yıkılabiliyor ya da sular altında kalabiliyordu. İşte böylesi olaylar yaşandığında yöre halkı, olup bitenleri jeolojik olaylar olarak değil, trollerin becerisi olarak görüyordu. Sıkça heyelanın göründüğü bölgede, örneğin bir kilise heyelan sonucu kayaların altında kaldığında, yöre halkı bunun Hıristiyanlıktan nefret eden trollerin fırlattığı kayalarla olduğuna inanıyordu.

Sık ormanlarda yaşayan “Trol Aileleri”

Bu coğrafyadaki beşerler, daha evvelce putperest Viking dinlerine inanan kitleler oldukları için, eski inançlarından pek çok pagan anlayışı Hıristiyan olduklarında da korumuşlardı. Eski Viking dinlerinde ağaçlara, kayalara, krater ve göllere tanrısal özellikler atfediyordu. Tekrar bölgedeki sık ormanlarda birçok makûs varlığın yaşadığına da inanılıyordu. Bu inanış, Hıristiyanlıkta da devam etmişti. Bu cins batıl itikatlara nazaran ormanlarda “Trol Aileleri” yaşamaktaydı. Bunlar, Hıristiyanlığın kıymetli günlerinde, bilhassa de Noel öncesinde konutlara müsaadesiz girer, etrafı rahatsız eder, sapkın partiler düzenlerlerdi. Troller, beşerlerle alay eder, kendilerini çok beğenir, dar görüşlü bir bakışla kendi fikirlerini zorla etrafa kabul ettirmeye de çalışırlardı. Dovregubben, Nisse, Nokken ve Huldra trolleri en tanınanlarıydı. Norveç halkları uzun asırlar boyunca, bilhassa Huldra’nın güneydoğu Norveç’in dağ ve ormanlarında göründüğüne inanmıştı. Nokken’in ise insanları suya çekip boğduğu düşünüldüğünden, İskandinavlar bu yörelerdeki su kaynaklarından uzak dururlardı.

“İnsan, bilhassa de çocuk yiyorlardı”

Yine o devirlerde, ormanda kaybolan insanların trollerin “atıştırmalığı” olacağına da inanılıyordu. Buna nazaran, troller yolunu şaşıran insanları, bilhassa de çocukları yerler, hatta vakit zaman taş, kaya yedikleri de görülürdü. Bir efsaneye nazaran, yaramaz çocuklar ve keçiler trollerin en sevdikleri atıştırmalıklardı.

– Aaron Goldfarb, “İnternetten Evvelki Günlerde Dünyanın En Büyük Trolleri”, mtv.com

– “Troller”, Berbatlar Viki, villains.fandom.com

– Norveç Trolleri: Bilmeniz Gereken Her Şey”, adventures.com