“Enerji nakil hattı kaynaklı yangın sayısı artıyor”

Muğla Orman Bölge Müdürlüğü’nün raporu, geçen yıl Türkiye’yi tesiri altına alan orman yangınlarının nedenleri ortasında “enerji nakil hatları”nın dikkat cazip bir yer tuttuğunu ortaya koydu. Türkiye genelinde 2021 yılında yanan 118 bin hektarlık alanın 52 bin hektarının tek başına Aydın-Muğla bölgesinde olduğu vurgulanan raporda, bölgedeki yaklaşık 13 bin hektarlık alanın güç nakil çizgileri kaynaklı yangınlarda kül olduğu belirtildi. Raporda Türkiye genelinde ise güç nakil çizgileri kaynaklı yanan ormanlık alanın ölçüsünün 37 bin hektar olduğuna işaret edildi.

Geçen hafta Muğla’nın Datça ilçesinde meydana gelen orman yangınına elektrik trafosu, İzmir’in Çeşme ilçesindeki yangına da güç nakil sınırının sebep olduğu açıklanmıştı.

Aydın-Muğla bölgesindeki ormanlar nasıl yandı?

Tarım ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü’ne bağlı Muğla Orman Bölge Müdürlüğü’nün 2021 Yılı Orman Yangınları Kıymetlendirme Raporu’nda geçen yıl Türkiye genelinde en az 118 bin hektar ormanlık alanın kül olduğu, yanan ormanlık alanların 52 bin 219,50 hektarının da Aydın-Muğla bölgesinde bulunduğuna dikkat çekildi.

Raporda, Aydın ve Muğla vilayetlerindeki yangınların çıkış nedenleri de sıralandı. Bura nazaran 2021 yılındaki yangınların çıkış nedenlerinin yüzde 12 oranında ihmal ve dikkatsizlik, yüzde 2 oranında kasıt, yüzde 29 oranında yıldırım düşmesi kaynaklı olduğu vurgulandı. Yangınların yüzde 57’sinin nedeninin bilinmediği belirtilirken bölgedeki yangınların yüzde 4’ünün ise trafo ve güç nakil hatttından çıktığı bilgisi yer aldı.

Oran olarak daha az olsa da güç sınırı kaynaklı yangınların tesirinin daha büyük olduğu vurgulanan raporda, “2021 yılında güç nakil çizgisinden çıkan orman yangınları sonucu yanan orman alanı ise yanan orman alanlarının yüzde 25’dir” denildi.

Türkiye genelinde 2021 yılında 118 bin hektar ormanlık alan yandı Fotoğraf: DHA

Bölgede güç hakil sınırından çıkan orman yangınlarında 12 bin 810,092 hektar orman alanının yandığı belirtilen raporda, güç nakil çizgileri ve trafolarının etrafında betonlama çalışmalarının yapılmasının ise yangınların çıkmasının önlenmesinde değerli katkı sağladığı belirtildi. Raporda güç nakil çizgilerinden çıkan orman yangınlarının ekseriyetle havanın rüzgârlı olduğu günlerde tellerin rüzgârın tesiri ile birbirine çarpması sonucu yahut havanın çok sıcak olduğu günlerde çok güç kullanımından trafolarda ve çizgilerde ark meydana gelmesinden çıktığına işaret edildi.

Geçen yıl Muğla’nın Milas ilçesinde Kemerköy Termik Santrali’nin boşaltılmasına neden olan yangın da bir trafonun patlaması nedeniyle meydana gelmişti. Uzmanlar, trafoların etrafında betonlama çalışmalarının yapılması gerektiğine yahut trafo merkezlerinin ormanlık alan dışına taşınması gerektiğine işaret ediyor.

Enerji nakil sınırları nasıl yangına yol açıyor?

Raporda yer alan dataları DW Türkçe’ye kıymetlendiren İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi ve Orman Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, bilhassa yenilenebilir güç tesisleri RES ve HES’lerin orman içinde yapıldığı için güç nakil çizgilerinin son yıllarda sayısının arttığını kaydetti. 2012-2021 yılları ortasında 70 bin hektarlık alanda güç nakil çizgileri için müsaade verildiğini belirten Tolunay, bunun madencilik müsaadeleriyle neredeyse muadil olduğuna işaret etti.

Türkiye genelinde geçen yıl yaklaşık 2 bin 700 yangın çıktığını anlatan Tolunay, “Bunlardan 124 tanesi güç tesisleri kaynaklıydı, lakin bu 124 yangından etkilenen orman alanı ölçüsü 37 bin hektardan fazlaydı” diye konuştu.

Orman Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, elektrik bakım çizgilerinin bakımlarının yapılmadığı vakit bilhassa rüzgârlı havalarda tellerin birbirine çarparak yangına neden olduğunu kaydetti. Bunun haricinde tekrar bakım yapılmadığı vakit direklerden geçiş noktalarına arklar sonucunda da tekrar yangınların çıktığını belirten Tolunay, elektrik dağıtım sınırlarının bakımından kamu ve özel dağıtım şirketlerinin sorumlu olduğunu, kontrol misyonunun ise Orman Genel Müdürlüğü’nde olduğunu kaydetti.

Geçen yıl Aydın-Muğla bölgesinde 52 bin hektar ormanlık alan yandıFotoğraf: YASIN AKGUL/AFP

Elektrik çizgilerinin ormanlık alandan geçirilmemesi gerektiğini söz eden Prof. Tolunay’a nazaran önleyici önlemler almak kural. Tolunay, mevcut sınırların bakımlarının yapılması, kaçaklar nedeniyle kıvılcımların önlenmesi gerektiğini kaydetti. Tolunay, “Nakil çizgilerinin altlarında çıplak toprak yüzeyinin ortaya çıkarılması mecburiliği var. Bir kıvılcım çıktığında yere düştüğünde burada yanıcı husus olmaması lazım” halinde konuştu.

Tuncay Neyişçi: OGM kontrol yapmıyor

Türkiye Ormancılar Derneği Batı Akdeniz Şubesi İdare Konseyi Lideri ve Ekolog Prof. Dr. Tuncay Neyişçi, güç nakil çizgileri nedeniyle çıkan yangınların sorumlusunun Orman Genel Müdürlüğü olduğunu savundu. Müdürlüğün yangın bilgilerini yanlışsız tutmadığını argüman eden Neyişçi, şu sözleri kullandı:

“Alınması gereken önlemlerin büyük çoğunluğu Orman Genel Müdürlüğü’nün uzmanlık ve sorumluluk içerisine gelir. Onun için OGM’nin bugüne kadar enerjiyi kim götürüyorsa götürsün bunların standartlarını, buralarda alınması gereken önlemleri ve bunların eğitimlerini ve kontrollerini çok sıkı ve önemli bir halde yapıyor olması gerekir. Yapılmadığı konusunda argümanlarım var.”

İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi’nden Doç. Dr. Cihan Erdönmez de orman içinde bu kadar güç tesisi yapılmasını sorguluyor. Orman içinde yapılan RES ve HES’lerin sayısının arttığına işaret eden Erdönmez, “Burada üretilen elektriğin de bir yerlere nakledilmesi lazım. Nakil çizgileri yollar üzere ağır bir formda ormanları kesimlere ayırmış durumda. Temel sorun, bu kadar güç üretim tesisleri olunca da elektriği nakletmek gerekiyor. O halde bu sınırlarda ne tıp önlemler alınmalı” biçiminde konuştu.