Hüseyin Nihal Atsız kimdir?

Müellif Hüseyin Nihal İsimsiz, 12 Ocak 1905’te İstanbul’da doğdu.

Birinci tahsilini Kadıköy’deki Fransız ve Alman okulları (1911) ile Kasımpaşa’daki Cezayirli Gazi Hasan Paşa birinci mektebi ve Haydarpaşa’daki özel Osmanlı İttihad Mektebi’nde, orta tahsilini ise Kadıköy ve İstanbul Sultânîsi’nde tamamladı. 1922’de imtihanla Askerî Tıbbiye’ye girdi, 4 Mart 1925’te milliyetçi hislerinin reaksiyonu yüzünden aldığı bir disiplin cezası hasebiyle üçüncü sınıfta iken mektepten çıkarıldı.

Ortada yardımcı öğretmenlik, gemi kâtip muavinliği üzere süreksiz birtakım işlerde çalıştıysa da asıl Türk tarihi ve edebiyatı ile ilgili araştırmalara merak sarıp yolunu seçmiş bulunduğundan 1926’da Edebiyat Fakültesi’ne kaydoldu. Buraya girişinden bir hafta sonra askere alındı. Taşkışla’da vatanî hizmetini tamamladıktan sonra 1927’de döndüğü fakülte ve onunla birlikte devam ettiği Yüksek Muallim Mektebi’nden 1930’da mezun oldu.

Fuad Köprülü onu asistan olarak aldı

25 Ocak 1931’de Çalışmaları ile takdirini kazandığı hocası Fuad Köprülü tarafından Türkiyat Enstitüsü’ne asistan olarak alındı. Daha fakültede talebe iken arkadaşı Nâci Kum ile birlikte hazırladığı “Anadolu’da Türkler’e İlişkin Yer İsimleri” isimli birinci ilmî araştırması Türkiyat Mecmuası’nda (II, 1928, s. 243-259) yayımlanmıştı.

Asistanlığa girişinden kısa bir müddet sonra çıkarmaya başladığı Atsız Mecmua’daki milliyetçi gayret yazıları ile kısa vakitte kendisini tanıtan Atsız’ın bu devreden itibaren Türklük ve milliyetçilik davası uğrunda sıkıntılarla geçen uğraş hayatı başladı.

1932’de Ankara’da Birinci Tarih Kongresi’nde hocası Zeki Velidi Togan’ı, kabulü istenen tarih tezine muhalif konuştuğu için, ilmini ve hocalığını küçümseyip aşağılamaya kalkışmasından ötürü kendisine bir protesto telgrafı çektiği Türk Tarih Cemiyeti genel sekreteri Reşid Galib maarif vekili olunca, Atsız Mecmua’da Dârülfünun’daki liyakatsiz hocalar hakkında yazdığı yazı münasebet edilerek 13 Mart 1933’te misyonuna son verildi.

Akabinde Malatya Ortaokulu Türkçe öğretmenliğine gönderildi (8 Nisan 1933). Yeni ders yılı başında vazifesi Edirne Lisesi edebiyat öğretmenliğine çevrildi (11 Eylül 1933). Buraya gelişinden çabucak sonra Atsız Mecmua’nın yerini tutmak üzere çıkarmaya başladığı (5 Kasım 1933) Orhun mecmuasında Türk Tarih Kurumu’nun liseler için hazırlattığı dört ciltlik tarih kitabındaki yanlışları tenkit ve teşhir ettiği için vekâlet buyruğuna alındı (28 Aralık 1933); Orhun mecmuasının yayımı da bakanlar şurası kararı ile durduruldu.

Başbakana açık mektup yazdı

Bir müddet boşta kaldıktan sonra 9 Eylül 1934’te Kasımpaşa’da Deniz Gedikli Hazırlama Okulu Türkçe öğretmenliğine tayin edildi. Dört yıl kadar sonra bu okuldaki işinden de 1938 Temmuzunda uzaklaştırıldı. Kendisine resmî hizmet kapısı kapanan Atsız öğretmenliğini özel liselerde sürdürdü. 1 Ekim 1943’ten sonra Orhun mecmuasını tenkit dozu daha da artmış yazılarla yine çıkarmaya başladı.

1944 yılında zamanın başbakanı Şükrü Saraçoğlu’na hitaben Türkiye’de gitgide artan komünist faaliyetleri ve Ulusal Eğitim Bakanlığı bünyesindeki himaye gören komünistler hakkında yayımladığı iki açık mektubu yurt çapında akisler uyandırdı. Orhun bakanlar konseyi kararı ile kapatıldıktan diğer ikinci mektubunda istifaya çağırdığı Ulusal Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel tarafından da Atsız’ın hocalığına son verildi.

Sabahatttin Ali’yi vatan hainliği ile suçladı

Atsız’ın, bu mektubunda kendisinden “vatan hâini” diye bahsettiği Sabahattin Ali’nin aleyhinde açtığı dava hasebiyle Ankara’ya gelişi gençlik ortasında büyük bir heyecan dalgalanışına sebep oldu. İkinci duruşmanın yapıldığı 3 Mayıs 1944 günü Atsız ve milliyetçilik lehine şovların daha da büyümesi üzerine gençlik kesitinde geniş tutuklamalara girişildi. Atsız, hakaret cürmünden hakkında verilen ceza ortada ulusal tahrik bulunduğu gerekçesiyle altı aydan dört aya indirilip tecil de edilmesine karşın, kendisi ve kimi milliyetçi şahıslara karşı başlatılan takibat hasebiyle, kararın bildirildiği 9 Mayıs 1944 günü duruşmadan çıktığında tevkif edildi.

İnönü suçladı, darbe hazırlığından sorgulandı

Bölümün cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün 19 Mayıs 1944 gençlik bayramı nutkunda şiddetle suçladığı Atsız ve öbür tutuklular, uzun ve çeşitli baskılarla geçen bir sorgulama safhasından sonra, hükümete karşı darbe hazırlamak teziyle İstanbul’da Birinci Sıkıyönetim Mahkemesi önüne çıkarıldılar. 7 Eylül 1944’ten 29 Mart 1945’e kadar altmış beş oturum devam eden yargılama sonunda Atsız altı buçuk yıl ağır mahpusa mahkûm edildi. Lakin Askerî Yargıtay’ın öteki tutuklularınki ile birlikte kararı baştan başa bozması üzerine 25 Ekim 1945’te tahliye edildi. İkinci Sıkıyönetim Mahkemesi’nde 5 Ağustos 1946’dan itibaren yine ve tutuksuz olarak görülmeye başlayan dava 31 Mart 1947’de Atsız ve öteki yirmi iki sanığın toptan beraatiyle sonuçlandı. Bu olay son evre isimli tarihine “Irkçılık-Turancılık Davası” ismiyle geçti.

Tek parti idaresi sona erince öğretmenliğe geri döndü

Uzun mühlet devlet hizmetinden uzak bırakıldıktan sonra, Edebiyat Fakültesi’nden arkadaşı Tahsin Banguoğlu, Ulusal Eğitim bakanı olunca, 1949’da kendisine Süleymaniye Kütüphanesi’nde çalışan tasnif heyetinde uzmanlık misyonu verildi. Tek parti bölümünün kapanması ile de Haydarpaşa Lisesi’nde tekrar öğretmenliğe dönme imkânını buldu. Ankara Atatürk Lisesi’nde 4 Mayıs 1952’de verdiği “Devletimizin Kuruluşu” isimli konferansı hasebiyle öğretmenlikten alınarak Süleymaniye Kütüphanesi’ndeki eski görevine iade edildi. Burada on yedi yıl süren verimli bir çalışma devresinden sonra 1969’da kendi isteğiyle emekliye ayrıldı.

Cumhurbaşkanı Korutürk cezasını affetti

1950-1952 ve 1962-1964 yıllarında devam ettirdiği Orkun’dan sonra 1 Ocak 1964’ten itibaren Ötüken ismiyle çıkardığı mecmuada, memleketimizde gitgide sürat kazanan bölücülük hareket ve tertiplerini açıklayan bir seri yazı yüzünden, parmak bastığı kabahat kendisine isnat edilerek hakkında açılan dava sonunda, Yargıtay’ın kararı bozmasına karşın, kararında ısrar eden mahkemece oy çokluğu ile on beş ay mahpusa mahkûm edildi.

Sıhhat durumunun hapishane koşullarına elverişli olmadığı hakkındaki hastahane raporuna bakılmaksızın 1973’te Toptaşı Cezaevi’ne konuldu. Kendi bilgisi dışında milliyetçi aydın çevrelerin harekete geçmesi ve yağan protesto telgrafları üzerine Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından cezası affedilerek iki buçuk ay kadar mahpus yattığı Bayrampaşa Cezaevi’nden tahliye edildi.

11 Aralık 1975’te bir kalp krizi sonucu öldü. Cenazesi büyük bir kalabalığın katıldığı merasimle Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi. Yetmişinci yaşına girmesi vesilesiyle hayatta iken onuruna hazırlanan Atsız Armağanı 1976’da vefatından sonra çıktı.

Türklük aleyhtarları ile çaba etti

İnandığı dava yolundaki çabaları, bu gaye peşinde kırk sekiz yıl boyunca çalışan yorulmaz kalemi, Atsız’ı Türkçü düşünüşün Cumhuriyet yıllarında en kuvvetli temsilcisi ve lideri yaptı. Yazdıkları ile Türkçü kanıya açıklık getiren, muhakkak prensipler ve maksatlar çizen Atsız, Türk seciyesini ve Türklüğü bozmaya yönelmiş, ulusal şuura kapalıdan yahut açıktan cephe alan Türklük aleyhtarı niyet ve tertiplere karşı aralıksız gayret etmiş, Türklüğü kendisini bekleyen tehlikeler önünde ebediyen uyanık tutmaya çalıştı.

Türk dünyasının birliği birinci plandaydı

Atsız, Türkiye sonları dışında Çin’e kadar yabancı devletlerin boyunduruğunda yaşayan Türkler’in bahtı ve Türk dünyasının birliği problemi birinci planda yer tutardı. Atsız Türklük dünyasını farklı ayrı ülkelere ve modüllere nazaran düşünmek yerine ileride siyasî birliğini kurabilecek bir bütün olarak görür. Benimsediği bu Turan mefkuresinin günümüzün kuralları bakımından maceracı bir tavırdan uzak bulunduğunu da, “Biz boş hayaller gerisinde değiliz. Mâzide hakikat olan şeylerin yine hakikat olmasını özlüyoruz. Hastalıklardan korunmuş, nüfusu çoğalmış, ahlâkı yükselmiş, sanayii ilerlemiş bir Türkiye istiyoruz. Hudut dışındaki ırkdaşlarımızı kurtarmak yollarını arıyoruz. Onları kurtarırken Türkiye’yi batırmak gayretlisi değiliz” diye çok açık bir halde belirtmiştir.