Tarihi kilise definecilerin insafına bırakıldı: Büyük tahribat fotoğraflara yansıdı

Diyarbakır’ın tarihi Sur ilçesinin Alipaşa mahallesinde bulunan tarihi Surp Sarkis Kilisesi bakımsızlıktan ötürü yıkılıyor. 500 yıllık olduğu kestirim edilen ve 1915 yılından sonra tahıl ambarı, ahır ve son olarak Çeltik Fabrikası olarak kullanılan tarihi kilise yaklaşık 20 yıldır harabe durumda.

‘Hızır İlyas Kilisesi’ olarak da bilinen kilise definecilerin uğrak yeri. Yıllardır define için kazılan kilise yüzde 70 oranında yıkılırken, düşen işlemeli taşları ve sütunları ise çalınarak satılıyor. Defineciler tarafından tahrip edilen kilisenin geriye kalan kısmı ise yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya.

‘Kilise harabe durumda’

Kilisenin mevcut durumu ile ilgili Sputnik’ konuşan Ermeni Vakfı İdare Heyeti Üyesi Gafur Türkay, Surp Sarkis Kilisesi’nin 500 yıllık tarihi ile esaslı bir geçmişe sahip olduğunu söyledi. Türkay “1915 yılına kadar dini vecibelerin yerine getirildiği kilise olarak fonksiyon görüyordu. 1915 olaylarından sonra cemaat kalmayınca bir mühlet boş kaldı. Tam yıkılacağı sırada vatandaşlar alıp çeltik fabrikası olarak kullanıyor. 15-20 yıl öncesine kadar çeltik fabrikası olarak kullanıldı. Hatta bu fonksiyonundan ötürü halk ortasında ona ‘Çeltik Kilisesi’ deniliyor. Çeltik fabrikası fonksiyonundan sonra tekrar boş kaldı ve yavaş yavaş yıkılmaya başladı ve şuan harabe durumunda” dedi.

‘Önlem alınmadığı için gitgide yok oluyor’

Ermeni Vakfı’nın kiliseyi onarma imkanı olmadığını tabir eden Türkay şöyle devam etti:

• ”Maddi imkansızlıklar nedeniyle öbür yerlere yaptığımız müracaatlarda da maalesef bir sonuç alamadık. Geçtiğimiz yıl Mimarlar Odası’nın uyarısı ile kilisenin taşlarının çalındığı, definecilerin gidip orada değişik yerlerde hafriyatlar yaparak tahrip ettiği bilgisi geldi bize. Ben de gidip baktım sahiden orada taşlar çalınmış, birçok yeri yıkılmış, farklı yerleri kazılmış.
• O vakit periyodun Diyarbakır valisine de gittik, buna bir tedbir alınması, taşların çalındığı, kilisenin giderek yok olacağı, bu tarihi dokunun Diyarbakır için ne kadar değerli olduğu manasında görüşme yapmıştık. Şuanda hala o vaziyette, bir tahlil bulunmadı. Bir tedbir alınacak denilmişti fakat bir tedbir de alınmadı. Kilise o halde duruyor ve gitgide de yok oluyor.”

‘Destek olun bir arada kaldırıp tarihi dokusu ile turizme kazandıralım’

Kiliseyi onarmak için görüşmeler yaptıklarını belirten Turgay “Aslında Türkiye’de şöyle bir durum var, olağanda mülkiyeti devlette olan kiliseler yada tarihi yerleri devlet onarıyor. Bu kilisenin mülkiyeti Ermeni Vakfı’nda olduğu için kelam konusu yönetmeliğe nazaran atıf yapılarak yapılmıyor. Vakıf olarak çok büyük bir sayı tutacağı için imkanımız yok maalesef. Artık uğraşıyoruz, ilgili yerlerle görüşmeler yaptık, Ticaret Odası ile Büyükşehir Belediyesi ile gerekli görüşmeleri yaptık, ‘destek olun bir arada kaldıralım’ dedik. Diyarbakır kentimize turizmine tarihi dokusuna hizmet eden bir yapı münasebetiyle vali beyefendiyle de bunu tekrar konuştuk. Çalışmalar yürütüyoruz lakin şimdi bir sonuç alamadık. İnşallah ileride bir yol bir formül bir proje olur ve onarılır” halinde konuştu.

© Sputnik / Sertac Kayar

© Sputnik / Sertac Kayar

© Sputnik / Sertac Kayar

© Sputnik / Sertac Kayar

© Sputnik / Sertac Kayar