Tek yaptığım, kadın haklarını savunmak

“İranlı bayanların tek isteği özgür bir yaşam” diyen İranlı aktivist ve iç mimar Nasibe Şemsai (36) de o bayanlardan biri… Şemsai, İran’da bayanlara yönelik siyasetleri ve mecburî başörtüsünü protesto ettiği gerekçesiyle 2019’da yargılandı ve 3 ay 15 gün mahpus cezası aldı. Mahpus cezasının akabinde tahliye olan Şemsai, tekrarlayan yargı süreci sonrası 12 yıl mahpus cezasına çarptırılınca, geçtiğimiz Mayıs ayında Türkiye’ye kaçıp İstanbul’a yerleşti. Şemsai, yurtdışında yaşayan ağabeyin yanına gitmek isterken 5 Kasım’da gözaltına alındı ve Edirne’deki bir geri gönderme merkezinde 40 gün gözaltında tutuldu. 15 Aralık’ta hür bırakılan genç aktivist, Türkiye’ye kaçış öyküsünü ve İranlı bayanların verdiği hak çabasını Milliyet’e anlattı…

Aksiyonu dağa taşıdı

“2017 yılında İranlı insan hakları savunucusu avukat Nesrin Sutude, başörtüsünü çıkaran bir aktivisti savunduğu için tutuklandı. Biz de Nesrin Sutude’ye dayanak gayesiyle Tahran metrosunun bayan yolcularına beyaz çiçekler dağıttık. Başörtümüzü çıkarıp Sutude’nın kıssasını bayanlara anlattık. Ben bununla da kalmayıp Tahran’ın en büyük meydanında başımı açıp mecburî başörtüye reaksiyon ve Sutude’nın haksız yere tutuklandığı için aksiyon yaptım. Hareketlerimi dağlara da taşıdım. İran’ın en yüksek dağı Damavand’a tırmanıp başörtümü açtım. Bu yaptığım hareketleri de toplumsal medyada paylaştım. Fakat şimdiye kadar yaptığım aksiyonların hepsi şiddetsiz, sivil, sakin ve katiyetle yasa dışına çıkmadan yapılan hareketlerdi. Lakin yaptıklarım nedeniyle bir gün konutum basılarak gözaltına alındım. 15 gün boyunca bir hücrede tutuldum ve ruhsal şiddete maruz kaldım. 15 gün hücrede tutulduktan sonra da üç ay da olağan tutuklu kaldım ve sonrasında özgür bırakıldım. Lakin kısa bir mühlet sonra hakkımda 12 yıl katılaşmış mahpus cezasının onandığını öğrendim.”

‘Üç gün yürüdüm’

“Sözde rejim aksisi faaliyetlerde bulunmuşum, İslama, ihtilal başkanına hakaret etmişim, bayanları fuhuşa özendirmişim, bunlar üzere çok sayıda suçlamayla karşılaştım. İşlemediğim hatalarla karşı karşıyaydım ve boş yere 12 yıl mahpus yatacaktım. Halbuki tek yaptığım bayan haklarını savunmaktı. Tutuklandığımda pasaportum ve başka tüm şahsî eşyalarıma da el konulmuştu. Ben de kaçakçılar aracılığıyla, Türkiye’ye gelmek zorunda kaldım. Üç gün boyunca hiç durmadan dağlarda yürüdüm. Türkiye’ye ulaştığımda ayaklarım yara içindeydi.”

‘İran’a dönmek istemiyorum’

Türkiye’ye geldikten sonra da işlerin yolunda gitmediğini belirten Şemsai şöyle devam etti: “İstanbul’da bulduğum kaçakçı aracılığıyla Avrupa’ya gidecektim lakin gözaltına alındım. Gözaltındayken milletlerarası müdafaaya başvurdum ve 40 günün sonunda hür kaldım. Müracaatım Ankara Göç İdaresi’ne gönderildi, onlar tarafından 15 gün içinde bir durum kıymetlendirilmesi yapılacak ve Türkiye’de kalıp kalmamam konusunda karar verecekler. Ancak mutlaka İran’a dönmek istemiyorum, Bir arkadaşım Türkiye tarafından İran’a iade edildi, şu an mahpusta. Dönersem ben de haksız yere mahpus yatacağım. Ailem Avrupa’da onların yanına gitmek istiyorum.”

‘İkinci sınıf muamelesi görüyoruz’

“İran’da refah düzeyiniz yüksek de olsa, güçlü de olsanız keyifli değilsiniz. İran’da bayan olmak güç. Tek istediği özgür bir hayat ve tüm uğraşımız bunun için. Devletin özel ömrümüze, kıyafetimize karşımasını istemiyoruz. İslam ihtilalinden sonra İran’da bayanların statüsünü belirleyen yasaklar ve kurallar yalnızca erkeklerin işine yarayacak formda düzenlendi. Erkek hegemonyası kelam konusu ve bayanlar ikinci sınıf insan muamelesi görüp ötekileştiriliyor. Tüm bunlara karşı durduğunuzda önemli cezalar alıyorsunuz. İranlı bayanlar için verdiğim uğraş bitmiş değil, gittiğim her yerde İranlı bayanların haklarını konuşmaya devam edeceğim.”