Türk Bilim İnsanı Doç. Dr. Kayhan Gültekin ABD’deki Ekibin Başında: Kara Deliğin Gizemi Çözülecek mi?

Independent Türkçe’nin Forbes’a dayandırdığı habere nazaran, doktorasını kara delikler üzerine yapan ve şu anda Michigan Üniversitesi’nde vazife alan Gültekin ve ekibinin yeni makalesine nazaran, Chandra X-ray Teleskobu ve Hubble Uzay Teleskobu’yla yapılan son gözlemlerde de kümenin merkezindeki bir galakside bulunması gereken devasa kara deliğe dair kâfi ispat elde edilemedi.

Amerikan Astronomi Topluluğu’nun mecmuasında yayımlanan makalede ayrıntılarıyla açıklanan müşahedeler, kelam konusu galaksinin geçmişte öteki bir galaksiyle birleştiğini ve bu nedenle yeni oluşan büyük kara deliğin dışarı fırlamış olabileceğini öne sürdü. Lakin NASA’ya nazaran bu müşahedelerin, devasa bir kara deliğin izlerini yakalayacak kadar hassas olmaması da ihtimal dahilinde.

Bunun akabinde araştırmacılar, gözlemlenen pozisyonların hiçbirinde kara delik bulunmadığı ya da materyalin, algılanabilir bir X-ışını sinyali üretemeyecek kadar yavaş çekildiği sonucuna vardı.

Batı Virginia Üniversitesi’nden gökbilimci ve makalenin yazarlarından Sarah Burke-Spolaor’a nazaran galaksinin tarihindeki rastgele bir devirde dev bir kara delik barındırdığı kesin. Lakin ipuçları, dünyanın en hassas optik, röntgen ve radyo teleskoplarının kullanıldığı araştırmalardan şimdiye kadar kaçınmayı başardı.

Çünkü takım, bugüne dek geliştirilen en âlâ X-ışını teleskoplarından birini kullanarak galaksi kümesini 36 saat boyunca gözlemledi fakat kayıp kara deliği tespit edemedi.

Gültekin’in aktardığına nazaran bu süreç, birbirinin etrafında dönen iki kara delikle başlıyor. Birbirlerinin yörüngesinde dönerken her bir kara delik, yerçekimi dalgaları yayıyor ve birbirlerine yaklaştıkça dalgalar da güçleniyor. Yerçekimi dalgaları bir halde asimetrik yayılırsa, momentum da belli bir istikamette gelişiyor. Bu dalgalar belli bir tarafta çok fazla momentum taşırsa, objenin öbür tarafta hareket etmesi gerekiyor. Bu durumda kelam konusu obje, galaksinin merkezinde bulunamayan bu (ikili yahut birleşmiş) kara delik oluyor.

Bilim insanı, geri tepmenin ne kadar süratli olduğunu belirlemek için karmaşık hesaplamalar gerektiğini söylüyor. Fakat en güzel kestirimler, azamî kıymeti 5 bin kilometre saatin (ışık suratının yüzde 1,7’si) üzerine çıkarıyor.

Gültekin, “Bu da karadeliği galaksinin dışına atıp yitirmek için yeterli” diyor ve ekliyor:

Gültekin, teorik hesaplamalara nazaran parlak bir galaksi kümesinin muhteşem kütleli kara deliğini kaybetmesinin tek mantıklı açıklamasının, objenin galaksiden fırlatılması olduğunu söz ediyor. Burke-Spolaor ise ihtimali şöyle yorumluyor: