Afganistan’da 20 yıllık ABD işgalinin bilançosu

ABD, 2001’deki 11 Eylül ataklarının ardından Afganistan’ı işgal etti.

Washington idaresi ülkeden çekilmeyi 31 Ağustos’ta tamamlamaya çalışırken, 20 yıl süren savaş ülkeye çok sayıda vefat, yerinden edilme ve ekonomik maliyet getirdi.

SAVAŞTA ÖMRÜNÜ YİTİRENLERİN SAYISI

Brown Üniversitesi’nin “Savaşın Maliyeti” (Costs of War) başlıklı projesi kapsamında yapılan araştırmalara nazaran, Afganistan’da birçok sivil çapraz ateş, el üretimi patlayıcılar, suikastlar ve bombalamalar sebebiyle hayatını yitirdi.

Afganistan’da ve Pakistan’daki hudut ötesi operasyonlarda 2001’den bu yana savaşın direkt sonucu olarak 71 binden fazlası sivil yaklaşık 241 bin kişi hayatını kaybetti.

SİVİL KAYIPLARIN SAYISINDA ARTIŞ

Devrin ABD Lideri George W. Bush’un 11 Eylül ataklarından sonra teröre karşı yürüttüğü operasyonların kesimi olarak 7 Ekim 2001’de ABD’nin Afganistan’daki müdahalesi başladı.

ABD ordusunun 2017’de Afganistan’daki hava taarruzları için angajman kurallarını gevşetmesiyle sivil kayıplarda büyük bir artış yaşandı. Eski ABD Lideri Donald Trump idaresi sırasında Afganistan’da ABD öncülüğündeki hava akınlarında öldürülen sivillerin sayısı yüzde 330 arttı.

Afganistan’da 50 bini savaşın birinci üç yılında olmak üzere on binlerce kişi terör şüphelisi olarak gözaltına alındı.

ABD’DEN 2 TRİLYON DOLAR HARCAMA

ABD, savaş bölgesindeki 20 yıllık varlığı boyunca askeri operasyonlara iddiası 2 trilyon dolardan fazla harcadı. ABD’nin borçlanarak finanse ettiği Afganistan ve Irak savaşlarının maliyetinin yanı sıra 2050’ye kadar borçlanma faizinin 6,5 trilyon doları bulması bekleniyor.

ABD, 2002’den bu yana Afganistan’da yine yapılanma programlarını uygulamak için 145 milyar doları aşkın ödenek sağladı, geçen 20 yıl içinde Afgan güvenlik güçlerinin eğitim ve teçhizatına ise 83 milyar dolar harcadı.

İNGİLTERE VE ALMANYA’NIN HARCAMASI

ABD Sayıştayının 2017 raporuna nazaran, 2003-2016 yıllarında Afgan güçlerine, yaklaşık 76 bin araç, 600 bin silah, 163 bin telekomünikasyon teçhizatı, 208 hava aracı verildi.

ABD’den sonra Afganistan’da en fazla askere sahip olan İngiltere ve Almanya, savaş boyunca sırasıyla iddiası 30 milyar dolar ve 19 milyar dolar harcadı.

300 BİN AFGAN ASKERİ İŞÇİ EĞİTİLDİ

ABD ve NATO, neredeyse tüm birliklerini geri çekmesine karşın, Afganistan’ın kendi güçlerini finanse etmesi için 2024’e kadar yılda toplam 4 milyar dolar kelamı verdi.

NATO bu yıl şimdiye kadar Afganistan’a 72 milyon dolar kıymetinde materyal ve teçhizat gönderdi. ABD tarafından bugüne kadar 300 bin Afgan askeri çalışana eğitim verildi.

KABİL’DE 5 BİN 200 ABD ASKERİ

ABD Lideri Joe Biden’ın, 31 Ağustos 2021’de ABD’nin Afganistan’daki tüm faaliyetlerini sonlandırmış olacağını açıklamasının akabinde 19 Ağustos’ta Pentagon’dan yapılan açıklamada nazaran, başşehir Kabil’de bulunan ABD askeri birliklerinin sayısının 5 bin 200 olduğu belirtildi.

Ekim 2001’den itibaren Afganistan’da 800 bin ABD askeri vazife aldı. Bu sayısı 2009’da 50 bini geçti, 2010’da ise birinci defa 100 bine ulaştı.

Periyodun ABD Lideri Barack Obama, 2011’de geri çekilme planını açıkladı ve bu kapsamda yıl sonuna kadar 10 bin askerin geri çekilmesini, güvenlik sorumluluklarını 2014’te Afganlara verene kadar istikrarlı bir süratte devam edilmesini söyledi.

OBAMA’NIN ÇEKİLME PLNI

Bu tarihten itibaren Afganistan’da düşüşe geçen ABD askeri sayısı 2013’te tekrar 50 binin altına indi.

Obama 2014’te, ikinci vazife mühletinin sona ereceği 2016 yılı sonuna kadar neredeyse tüm ABD askerlerini Afganistan’dan çekme planını açıkladı, 2015’te ise Afganistan’da durumun Amerikan ordusunun terk etmesi için çok kırılgan olduğunu söyledi.

BIDEN 31 AĞUSTOS’A ERTELEDİ

Eski ABD Lideri Donald Trump idaresi, Şubat 2020’de, Taliban ile sonuncu geri çekilme için 1 Mayıs 2021’i kesin bir tarih olarak belirleyen bir geri çekilme mutabakatı müzakere etti.

Başkanlık vazifesini Ocak 2021’de devralan Joe Biden, kendisine miras kalan 1 Mayıs tarihini 31 Ağustos’a erteledi.

2 BİN 352 ABD ASKERİ ÖLDÜ

ABD idaresi, Afganistan’dan tahliye sürecinin başladığı 14 Ağustos’tan bu yana toplam 82 bin 300 kişiyi ülkeden çıkardı.

ABD’nin 2001-2021 yılları ortasındaki Afganistan’a müdahalesi müddetince ABD’ye George W. Bush, Barack Obama, Donald Trump ve Joe Biden başkanlık etti. Süreç boyunca 2 bin 352 ABD askeri hayatını kaybederken, 20 binden fazlası yaralandı.

Washington Post’a nazaran, bölgede yaşananlar 2001’den bu yana, 66 bin Afgan ulusal ordusu üyesi ve polisinin, Afganistan’da misyon yapan NATO ve başka ülkelerden 1144 askerin, Taliban başta olmak üzere öteki kümelerden 51 bin 191 kişinin, 444 yardım görevlisinin ve 70’ten fazla gazetecinin ömrüne mal oldu.

AFGANLAR, DÜNYADAKİ EN BÜYÜK İKİNCİ MÜLTECİ NÜFUSU

Afganistan savaşında NATO ve ortak ülkeler de dahil olmak üzere yer alan ülke sayısı ise 51 olarak kayıtlara geçti.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) raporlarına nazaran, ülkeden kaçan kayıtlı Afgan mültecilerin mevcut sayısı 2 milyon 500 bini aştı. Gerçek sayıların çok daha fazla olabileceğine işaret eden BMMYK, Temmuz 2021 prestijiyle Afganların dünyadaki en büyük ikinci mülteci nüfusu olduğunu, İran ve Pakistan’ın yerinden edilmiş Afganların yaklaşık yüzde 90’ına konut sahipliği yaptığını bildirdi.

OKULA GİTMEYENLERİN YÜZDE 60’I KIZ ÇOCUKLARI

Afganistan’da 2021’in başından bu yana ülke içinde yerinden edilen, şiddet ve güvensizlik nedeniyle meskenlerini terk etmek ve kendi ülkelerinde yer değiştirmek zorunda kalan Afganların iddiası sayısı ise 270 bine ulaştı. BMMYK, ülke içinde yerinden edilenlerin toplamının 3,5 milyonu aştığını belirtiyor.

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’na (UNICEF) nazaran, Afganistan’da okula gitmeyen 3 milyon 700 bin çocuğun yüzde 60’ını kız çocukları oluşturuyor.

TALİBAN ÜLKEYE NASIL HAKİM OLDU

ABD ile Taliban ortasında Şubat 2020’de varılan barış muahedesi çerçevesinde bu yıl memleketler arası güçlerin Afganistan’dan geri çekilme süreci başladı.

Muahede, yabancı güçlere saldırılmamasını öngörürken Taliban’ın Afgan güvenlik güçlerine yönelik hareketlerine dair karar getirmedi.

Afgan hükümetiyle Doha’daki müzakereleri devam ettiren Taliban, eş vakitli biçimde, hazirandan bu yana şiddetli ataklarla Afganistan’da birçok ilçeye, son bir ayda da vilayet merkezlerine süratle hakim oldu.

Başşehir Kabil’i kuşatan Taliban, 15 Ağustos’ta Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeyi terk etmesinin akabinde kenti çatışmasız biçimde denetimine aldı.