Uludağ’dan başlayıp, Bursa Ovası’ndaki birçok dere ve Susurluk Çayı ile birleşerek, Karacabey’den Marmara Denizi’ne dökülen Nilüfer Çayı, katı atık ve sanayi atıkları nedeniyle siyaha büründü. Bursa Ovası’nda tarım yerlerinde sulamada kullanılan Nilüfer Çayı’nın son hali tasa yarattı. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilim ve Bitki Besleme Kısmı Öğretim Üyesi ve Bursa Ziraat Odası İkinci Lideri Doç. Dr. Barış Bülent Aşık, suyun en pak olması gereken mart ayında 5 farklı bölgeden alınan numunelerin tahlile gönderildiğini söyledi. Tahlil sonuçlarının 4’üncü derece, yani, en makus derece ve kullanılması ziyanlı olarak çıktığını lisana getiren Aşık, bölgedeki bilhassa kimyasal boya üzerine çalışan sanayi tesislerinden çaya bırakılan atıkların yeterli derecede temizlenmesi gerektiğine dikkat çekti. Nilüfer Çayı’nın kirli akan birkaç farklı noktası ise, dronla havadan görüntülendi.
Yapılan hareket planlarına karşın Nilüfer Çayı’nın temizlenemediğini belirten Doç. Dr. Aşık, “Nilüfer Çayı Uludağ’ın 2 bin metre rakımından doğup Bursa’ya batı kısmından girdikten sonra Bursa Ovası’ndan geçip Karacabey’den Marmara Denizi’ne dökülüyor. Bu esnada yaklaşık 200 kilometrelik yol katediyor. Doğduğu yerle döküldüğü yeri kıyasladığımızda, doğduğu yerde birinci sınıf, içme kalitesinde bir su olduğunu görebiliyoruz. Ancak bir saatlik yol katettiğinde Nilüfer Çayı’nın tarım alanlarını gezdiği gölgelerde dördüncü sınıf, en kalitesiz su olarak tanımladığımız su düzeyine kadar kirlendiğini görebiliyoruz. Bu kirliliğin neden kaynaklandığı tüm Bursa halkı tarafından biliniyor. Temizlenmesiyle ilgili aksiyon planları hayata geçiriliyor. 2012-2013 yıllarında hayata geçirilen aksiyon planlarına baktığımızda, tüm hareketlerin gerçekleştiğini görüyoruz lakin Nilüfer Çayı’nın hala kirli aktığını da görebiliyoruz. Maalesef Nilüfer Çayı temizlenemiyor” dedi.
‘ÜRETİCİ AÇISINDAN DA DERT YARATACAK’
Kimyasal atıklar karışan Nilüfer Çayıyla tarım topraklarının sulandığını belirten Doç. Dr. Aşık, şöyle konuştu:
“Nilüfer Çayı Bursa’nın merkezini geçtikten sonra birçok verimli tarım yerinden de geçiyor. Üreticilerimiz tarafından da mecburen sulama suyu olarak kullanılıyor. Son vakitlerde sağlıklı topraklar, sağlıklı besinler çok büyük kıymet taşıyor. Nilüfer Çayı’nın bu kirli durumuyla, sulamada kullanıldığı takdirde, sulanan topraklarda yetiştirilen eserlerinde ne kadar sağlıklı ve kaliteli olacağıyla ilgili de tereddütlerimiz var. ‘Sağlıklı besinler sağlıklı topraklarda yetişir’ diye bir slogan vardır fakat Nilüfer Çayı’nın çok sağlıklı aktığı söylenemez ve bu suyla sulanan toprakların da vakitle sıhhatini kaybedeceğini, kaliteli ve sağlıklı eserlerin yetişmesinde kahırlar olacağını söyleyebiliriz. Bu bölge, tarım eserlerini yurt dışına ağır olarak satan bir bölge. Hasebiyle bu bölgede yetişen eserlerin Nilüfer Çayı bu halde akmaya devam ederse, iktisat açısından da üretici açısından da derdin ortaya çıkacağı bir gerçektir. Buna karşı da önlem almamız gerekiyor.”
Çevresel manada ziyan veren çayın toplumsal manada da kimi problemler yarattığını lisana getiren Doç. Dr. Aşık, “Çayın kirli akmasıyla birlikte çevresel sıkıntıların yanında toplumsal problemlerle da karşılaşıldığını gördük. Bilhassa Nilüfer Çayı’nın yakın aktığı ve tabanından aktığı köylerde amcalarla, teyzelerle konuştuğumuzda ‘Torunlarımız, çocuklarımız bayramlarda, hafta sonlarında bizi görmeye gelmek istemiyorlar. Sizin köyünüz kokuyor’ şeklinde yansılar aldık. Bir öteki teyzemiz de köyün genç erkeklerinin evlenmekte zahmet çektiğini söyledi. Bunun sebebini de köy makus koktuğu için insanların o köye gelmek istememeleri, olarak açıkladılar. Çevresel zahmetlerin yanında toplumsal sorunların de bir kaynağı diyebiliriz” dedi.
‘SENENİN MODA RENGİ NEYSE, ÇAY O RENK AKIYOR’
Boya imalatı yapan sanayi tesislerinden bırakılan atık suların, Nilüfer Çayı’nın rengini daima değiştirdiğini belirten Doç. Dr. Aşık, “Nilüfer Çayı’nın temizlenmesi için, arıtılmış yahut arıtılmadan deşarj edilen tüm suların önemli bir halde denetim edilip, ileri derecede arıtılarak deşarj edilmesi gerekiyor. Bunu yaptığımızda akan su pak olacak ancak 30-40 yıllık kirli akma sürecinde oluşan taban çamurunun da temizlenmesi gerekiyor. Bunun da büyük bir maliyet olduğunu söyleyebilirim. Nilüfer Çayı’nın arıtma meselesini çözüp, pak akıttığımızda daima pak akar. Geçmiş yıllardaki üzere yarım metrelik balıkların yaşadığı, kuşların etrafında uçtuğu, kaplumbağaların yaşadığı, etrafında pikniklerin yapıldığı bir su kaynağı olarak görebilmemiz, uzun bir vakit alacaktır. Keşke ömrümüz yetse de görsek. Meyve bahçelerinin ortasında farklı renklerde akan su kaynakları olduğunu gördük” dedi. Nilüfer Çayı’nın sanayi tesisleri ve boya imalatı üzerine çalışan fabrikaların ortasından geçtiğini hatırlatan Doç. Dr. Aşık, “O yılın moda rengi neyse, Nilüfer Çayı da o renk akıyor” diye konuştu. .
‘TÜM KURUMLARIN BU HUSUSA DİKKAT ÇEKMESİ GEREKİYOR’
Nilüfer Belediyesi olarak 5 farklı noktadan numune aldıklarını belirten Nilüfer Belediye Lider Yardımcısı Zafer Yıldız, sonuçların son derece berbat olduğunu, çayın temiz akması için tüm kurumların ortak bir çalışma yapması gerektiğini belirterek, şunları söyledi:
“Nilüfer Çayı’ndan mart ayı içerisinde belirli noktalardan akredite laboratuarlar ve uzmanların almış olduğu örneklerin tahlilleri yapıldı. Şu an tahliller elimizde. Mart ayında suyun en bol olduğu periyot ve bu devir Nilüfer Çayı’nın en pak akması gereken bir devir. Ağustos yahut eylül ayında suyun az olduğu devirde tekrar birebir noktalardan numune alarak ikisi ortasındaki farkı göstereceğiz. Suyun az olduğu devirde tıpkı kirletmeler devam ediyor ve bunların ne kadar fark ettiğine dikkat çekmek istiyoruz. Biz belediye olarak tek başımıza bu sorunu düzeltme bahtımız yok. Büyükşehir Belediyesinin, valiliğin, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğü’nün, DSİ’nin ve ilgili ilgisiz tüm ünitelerin bu bahiste dikkat etmesi gerekiyor. Tüm kurumların teşebbüslerde bulunması gerekiyor. Zira bu kent hepimizin.”
