Ankara Barosu yönetimi Ali Erbaş’a hakaretten hâkim karşısına çıktı

Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş’ın LGBTİ+’ları ve nikahsız yaşayanları maksat gösteren açıklamasına reaksiyon gösterdikleri için haklarında dava açılan periyodun Ankara Baro Lideri Erinç Sağkan ve İdare Heyeti üyelerinin yargılanmasına başlandı. Açıklamalarının hakaret ögesi taşımadığını belirten Türkiye Barolar Birliği (TBB) Lideri Sağkan, “Diyanet İşleri Lideri’nin toplumun bir kısmını maksat gösteren, bilimsel bilgilerden uzak ayrımcılık ve nefret telaffuzuna karşı Avukatlık Kanunu 76’ncı ve 95’nci unsuru gereği misyonumuzu yerine getirerek bu açıklamayı yaptık” dedi. Davada sanık avukatlığı yapan eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Yargıcı İstek Türmen, Ali Erbaş’ın açıklamasının nefret söylemi içerdiğini belirterek, “Nefret söylemi şiddete açılan yolu teşvik eder” dedi.

Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş, 24 Nisan 2021 tarihinde Ankara Hacı Bayram Veli Camii’nde verdiği Cuma Hutbesi’nde LGBTİ+’ları, HIV taşıyanları ve nikahsız yaşayanları maksat gösteren sözler kullanmış, “Geliniz bu tıp kötülüklerden insanları korumak için birlikte gayret edelim” demişti. O devir Erinç Sağkan başkanlığındaki Ankara Barosu İdare Heyeti ise Erbaş’a reaksiyon gösteren bir açıklama yapmıştı. Açıklamada Erbaş’ın kelamları nefret söylemi olduğuna işaret edilirken, bu durum Orta Çağ’daki cadı avına benzetilmiş ve açıklama kınanmıştı. Diyanet’in şikayeti üzerine Ankara Barosu’nun 11 yöneticisi hakkında “kamu görevlisine dini inanç, niyet ve kanaatlerini açıklaması nedeniyle misyonundan ötürü hakaret” suçlamasıyla dava açılmıştı.

TBB Lideri sanık sandalyesinde

Davanın birinci duruşması Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Duruşmaya TBB Başkanlığı’na seçilen Erinç Sağkan, yeni Ankara Barosu Lideri Kemal Koranel’in ortasında bulunduğu 9 sanık katıldı.

Sanıkların avukatlığını, eski AİHM Yargıcı İstek Türmen, Avukat Bülent Yücetürk ve ceza hukukçusu İhtilal Güngör savundu. Ayrıyeten İzmir Baro Lideri Özkan Yücel, Diyarbakır Baro Lideri Nahit Eren, TBB yöneticileri başta olmak üzere çok sayıda avukat, insan hakları temsilcileri ile birtakım diplomatlar da duruşmayı takip etti.

Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş

“Hakaret yok, tenkit var”

Birinci olarak savunma yapan Erinç Sağkan, iddianameyi hazırlayan savcıyı eleştirdi. 21 yıllık avukat olduğunu, birinci kere sanık olarak yargılandığını belirten Sağkan, şunları kaydetti:

“İddianamede suçlamanın ne olduğu somut olarak yer almamış. Kullanılan hangi ibarelerle hakaret cürmünü işlediğimiz belirtilmemiş. Açıklama yanlış bulunabilir, çok ağır eleştirilebilir; lakin açıklamanın hata ögesi içermediğini tüm hukukçular bilir. Diyanet İşleri Lideri’nin toplumun bir kısmını gaye gösteren, bilimsel datalardan uzak ayrımcılık ve nefret telaffuzuna karşı Avukatlık Kanunu 76’ncı ve 95’nci unsuru gereği misyonumuzu yerine getirerek bu açıklamayı yaptık. Açıklamada kullanılan sözleri misal durumlarda Orta Çağ’da yaşanan maksat göstermeler sonucu yaşanan trajedileri örnek olması için kullandık. Tenkit ve fikir açıklama özgürlüğünü kullandık. Açıklamanın hakaret içermediği ve kutsal bedelleri aşağılamadığı açıktır. Hakkımda beraat kararı verilmesini talep ediyorum.”

Ankara Barosu Lideri, sanık Kemal Koranel de açıklamada hakaret cürmünün ögelerinin olmadığını belirterek, Avukatlık Kanunu’nun barolara “hukukun üstünlüğünü ve insan haklarını savunma görevi” verdiğini kaydetti. Diyanet İşleri Başkanı’nın açıklamasının toplumu bölen bir açıklama olduğunu belirten Koranel, “Biz tenkit hakkımızı kullandık. Bu nedenle cezalandırılmamız demokratik hukuk devleti prensibi ile bağdaşmaz” sözünü kullandı.

Eski Ankara Barosu İdare Heyeti Üyesi Özgen Hindistan, Ali Erbaş’ın açıklamasının ayrıştırıcı olduğunu belirterek, “Bu devirde açıklamanın tesiriyle çocuklara, bayanlara ve farklı yönelime sahip şahıslara şiddeti arttırdı” değerlendirmesini yaptı. Öteki sanık avukatlar da suçlamaları reddetti, beraatlerini istedi.

İstek Türmen: Erbaş’ın açıklaması nefret söylemi

Eski AİHM Yargıcı, Ankara Barosu İnsan Hakları Merkezi Lideri İstek Türmen, davayı AİHM kararları üzerinden kıymetlendirdi. Ali Erbaş’ın eşcinsellerin ve nikahsız yaşayanların hastalıkları yaydığı açıklamasının nefret söylemi olduğunu belirten Türmen, AİHM’in nefrete teşvik konusunda “şiddet kriteri” aramadığını anımsattı. AİHM kararlarında yetkililerin nefret söylemeni karşı tedbir alması gerektiğinin tabir edildiğini lisana getiren Türmen, şu değerlendirmede bulundu:

“Demokrasi ve çoğulculuk farklılıkların tanınmasını gerektirir. Devletin azınlık kümelerini muhafaza yükümlülüğü daha büyüktür. Nefret telaffuzuna karşı soruşturma açmamak ayrımcılıktır. Devlet vazifelileri nefret telaffuzundan kaçınmalıdır. Buna karşı soruşturma da açmalıdır. Bu olayda devlet yükümlülüklerini yerine getirmemiştir. Söz özgürlüğü yoksa demokrasiden kelam edilemez. Nefret söylemi şiddete açılan yolu teşvik eder. Ankara Barosu da açıklamasında bu kaygıyı lisana getirmiştir.”

Avukat Bülent Yücetürk, savcının iddianamede hatanın kanıtlarını dahi ortaya koyamadığını belirterek, asıl Ali Erbaş’ın açıklamasının hata olduğunu kaydetti. Yücetürk, “Bu açıklamada toplumsal barışı bozan, nefret söylemi, ayrımcılık ve maksat gösterme ögelerinin hepsi vardır” dedi. Diyanet’in anayasada kendisine verilen vazifenin dışına çıktığını belirten Yücetürk, Ali Erbaş’ın Ayasofya konuşmasında Atatürk’e lanet okuyan kelamlarını anımsattı, Erbaş’ın Diyanet’i siyasetin içine soktuğunu kaydetti.

Erbaş’ın avukatı: Kınama özgürlük değildir

Bu sırada Yücetürk’ün kelamlarını bölen Ali Erbaş’ın avukatı Mahmut Acerce, “Sanık avukatının Atatürk ile ilgili kelamlarına katılmıyorum” dedi. Acerce’nin müdahalesi tartışma yarattı. Bunun üzerine mahkeme lideri Sebahattin Sarıdoğan, avukatı “Böyle bir adap yok, kelam vermeden konuşmayın” diye uyardı. Acerce’nin “duruşmayı gösteriye çeviriyorlar” demesi üzerine Sarıdoğan, “Siz liderseniz, gelin mahkemeyi siz yönetin” karşılığını verdi. Avukat Bülent Yücetürk, sabahtan beri boşa konuştuğunu, söz özgürlüğü ve savunma hakkı ile ilgili söylediklerini müşteki avukatının anlamadığını kaydetti.

Savunmaların akabinde kelam verilen Erbaş’ın avukatı Mahmut Acerce, Erbaş’ın açıklamasının tümüne bakılması gerektiğini savunarak, “Buna nefret söylemi demek algı yaratmaktır. Baro niyet okuyor. Kınama özgürlük olarak değerlendirilemez” dedi.

“Amerikan tarzı” uyarısı

Diyanet’in avukatı Bekir Korkmaz’ın sanık avukatlarının konuşması sırasında ortaya girmesi üzerine de mahkeme lideri Sarıdoğan ihtarda bulundu. Sarıdoğan, “Burada Amerikan sineması şeklinde itiraz ediyorum hâkim beyefendi durumu yok. Sırası gelen konuşur” dedi.

9 Mart’a ertelendi

Savunmaların tamamlanmasının akabinde mahkeme, duruşmaya katılmayan iki sanığın savunmasının alınması için duruşmanın 9 Mart’a ertelenmesine karar verdi. Mahkeme, Ali Erbaş ve Diyanet’in davaya katılma taleplerini de gelecek duruşmada karara bağlayacak.

Alican Uludağ

©Deutsche Welle Türkçe