Araştırmalarını Antarktika’ya Taşıyan Türk Bilim İnsanları Kıtaya ‘Minimum Ayak İzi Bıraktı’

14 milyon kilometrelik alanıyla “dünyanın 5. büyük kıtası” olan Antarktika, merak uyandıran coğrafyası ve doğasıyla kaşif ve bilimsel araştırma gruplarının beğenilen noktalarından biri olma özelliği taşıyor.

Antarktika’ya giden Türk bilim insanları, çalışmalarını, 54 ülkenin taraf olduğu ve 1961’de yürürlüğe giren Antarktika Antlaşmalar Sistemi’nde belirlenen kurallar kapsamında ve 2017’de kabul edilen Antarktika Antlaşması Etraf Müdafaa Protokolü’nde belirtilen kurallara uygun biçimde yürüttü.

Türk bilim insanları, kelam konusu sistem içerisinde çalışmalarını, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının Madrid Protokolü’nü temel aldığı yönetmeliğe nazaran, kıta ve etrafında canlı hayatını koruyarak, “minimum ayak izi bırakarak” tamamladı ve yurda döndü.

“Dünyanın en soğuk kıtası” olarak nitelendirilen Antarktika’da yalnızca bilimsel araştırmaların yapıldığı üslerin faaliyet gösterilmesine müsaade veriliyor.

Antarktika; penguenler, foklar, balinalar ve kuşların da ortalarında bulunduğu birçok canlıya mesken sahipliği yapıyor.

Güney yarım kürenin en güneyinde yer alan ve yüzde 98’i buzla kaplı olan kıta, dünyanın tatlı su kaynaklarının yüzde 70’ini barındırıyor.

Antarktika’nın barındırdığı canlı deniz kaynakları ve buzullarında gizli tatlı su potansiyeli, yeryüzünün gelecekteki teminatı olarak görülüyor.

Çalışmaların yürütüldüğü 68 derece güney enlemindeki Türk bilim kampının bulunduğu Horseshoe Adası ve etrafında çoklukla Adelie, Gento (Gentoo) ve miğfer (Chinstrap) penguenleri, kürklü, yengeçyiyen (Crabeater) ve Weddell fokları, skua, kutup sumrusu, beyaz martı ve karabatak kuşları ile yoğunluklu olarak kambur balinalar ve az de olsa “orka” tipi balinalar görülüyor.

Kıta üzerinde bilimsel faaliyetlerde dikkat edilmesi gereken en kıymetli hususlardan birini insan elinin en az değdiği bu kıtadaki canlılarla olan etkileşim oluşturuyor. Doğal ömrün olumsuz etkilenmemesi için kıtadaki canlılara en fazla 10 metre yaklaşılması gerekiyor.

Bilim seferlerindeki iştirakçilere kıtaya ayak basmadan evvel bilgilendirmeler yapılıyor. Bu kapsamda doğal hayatlarında daha evvel beşerle temas etmemiş canlıların ortasında dikkatli yürünmesi ve en az gürültüde çalışılması ehemmiyet taşıyor.

Kıtadaki hayvanlar; bilhassa üreme, yumurtlama periyotlarında daha hassas oluyor. Bu sebeple iştirakçilere ‘eğer canlılar size yaklaşırsa onları korkutmadan yavaşça aranızdaki arayı artırın ya da sabit kalarak canlının yolunu değiştirmesine müsaade verin’ tavsiyesinde bulunuluyor.

Dr. Atilla Yılmaz, çalışmaları sırasında rastladıkları canlıları rahatsız etmemek için uğraş gösterdiklerini aktararak, ‘Buradaki ekosistemin korunması ismine öbür kıtalardan kıtaya ilişkin olmayan çeşitlerin taşınmaması çok değerli bir konu. Uçaktan iner inmez kıtaya birinci ayak basışımızda botlarımızı özel solüsyonlarla dezenfekte ediyoruz. Bu uygulamayı her gün saha çalışması yapmak için gemiden ayrılırken ve karadan gemiye gelirken tekrarlıyoruz. Bilim seferlerimizde Antarktika’nın etrafını korumak için elimizden gelen çabası gösteriyoruz ve kıtaya gerçek manada asgarî ayak izimizi bırakmak için çalışıyoruz.’ sözlerini kullandı.