Arkeologlar Derneği’ne tepki: Arkeologları aşağılamayın

İZMİR – Arkeologlar Derneği Lideri İlkay İvgin, mayıs ayında ArkeolojiHaber Instagram sayfası üzerinden gerçekleştirilen “Arkeologlar Derneği’nin Dünü, Bugünü ve Yarını” başlıklı söyleşideki kelamları ile reaksiyon topladı. İvgin’in, gerek ülkemizde son yıllarda artık bir talana dönüşen kültürel mirasın yok edilmesi, gerek sit alanlarındaki uygulama değişikliklerine karşı tutumu ve gerekse arkeolojiye uzun yıllar hizmet vermiş kıymetli bilim insanlarının, bilim dünyasında hiçbir karşılığı olmayan münasebetlerle misyonlarından alınmalarına karşı kullandığı tabirleri arkeoloji topluluğunda tartışmalara neden oldu.

İvgin’in programda kullandığı,“10 bin tane arkeolog olsa, herkes 10 lira verse düşünün dehşet para. Ben o, 10 bin lira ile bu derneği uçururum. Boş keseden maval okumak çok bize mahsus. Hem üye olmayayım hem aidatımı ödemeyip konuşayım… Kimse klavye şövalyeciliği yapmasın!” üzere sözleri, bu mesleğin ülkemiz şartlarında ne kadar sıkıntı yürütüldüğünü bilen ve bunun bir kesimi olan arkeologlar tarafından reaksiyonla karşılandı.

Programda ayrıyeten İvgin tarafından, Japonya’daki emekli arkeologlardan övgüyle bahsedilerek, “Türkiye’deki arkeologlar kahve köşelerinde ya da parklarda, bahçelerde vakit geçiriyorlar, devlete bu kadar hizmet ettim, bundan sonra daha ne yapacağım mantığı var herhalde” kelamları de sarf edildi.

‘DAHA EVVEL DE BİLİM İNSANLARININ ELİNDEN PROJELERİ ALINDI’

İvgin’in konuşması üzerine Arkeoloji Kısmı Yüksek Lisans Öğrencisi Recep Yiğit, herkesin erişimine açık olan ArkeolojiHaber sayfasına tweet attı. Bahadır, arkeologların istihdam problemlerini, Olympos sit alanı, Marmaray Projesi, İzmit Süratli Tren Projesi ve Beşiktaş metrosu üzere mevzularda derneğin takındığı pasif tutumunu eleştirdi. Ayrıyeten Çatalhöyük Kazısı’nın iki yıllık çalışmasının akabinde Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Çiler Çilingiroğlu’nun bilimsel danışmanlık misyonundan gerekçesiz olarak alınmasıyla ilgili olarak, “Daha evvel de başarılı bilim insanlarının elinden projeleri çocuk oyuncağıymış üzere alındı. Reaksiyon gösterdiniz mi?” diye sordu.

Arkeologlar Derneği Lideri İlkay İvgin

‘BİR ARKEOLOG YERİNE, BİYOLOG MU ATANMIŞTIR Kİ REAKSİYON GÖSTERELİM’

Atılan tweetlerin akabinde geçtiğimiz günlerde Recep Cesur’a, Arkeologlar Derneği Genel Lideri İlkay İvgin imzalı resmi bir yazı gönderildi. Cesur’un yaptığı tenkitlere hususlar halinde karşılık verilen yazıda “Sosyal medya hesabınız üzerinden derneğimize karşı altı doldurulamayan ithamlarda bulunmuş olmanız, Derneğimiz İdare Kurulu’nu derinden üzmüştür ve ithamlarınıza karşı karşılık verme gerekliliği doğmuştur. Şahsınıza ilişkin Twitter hesabından derneğimize ve derneğimizle münasebeti bulunmayan kurumlara karşı birtakım ithamlarda bulunduğunuz görülmektedir” denildi.

İvgin tarafından kaleme alınan yazıda dikkati çeken bir konu da; gerekçesiz bir biçimde bilimsel danışmanlığı elinden alınan Çiler Çilingiroğlu ile ilgili tenkide verdiği cevap oldu. İvgin, “Çilingiroğlu’na hafriyat müsaadesi verilmemişse bile öteki bir meslektaşımıza hafriyat müsaadesi verilmiştir. Meslektaşlar ortasında ayrımda bulunmak bizim haddimize değildir. Çilingiroğlu’nun hafriyatının elinden alınıp hafriyat lideri olarak bir arkeolog yerine bir biyolog mu atanmıştır ki bu hususta bir reaksiyon gösterelim” diyerek, Çatalhöyük hafriyatlarının “bir biyoloğa değil de bir arkeoloğa verilmiş olması”nı bilimsel etik konusunda kâfi buldu.

Ayrıyeten kelam konusu yazı, bilgilendirme maksadıyla tenkitlerin konusu olan İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü, Kocaeli Müze Müdürlüğü, Antalya Vilayet Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Doç. Dr. Çiler Çilingiroğlu ve Prof. Dr. Adil Tırpan’a da iletildi. Fakat İvgin’in kendisine getirilen tenkitler karşısında, yazdığı resmi yazıyı Hafriyatlar Daire Başkanlığı’na da taşıması, derneğin arkeologları terbiye ve dizayn etme hareketinin bir göstergesi olarak yorumlandı.

Arkeoloji Kısmı Yüksek Lisans Öğrencisi Recep Bahadır

Arkeoloji Kısmı Yüksek Lisans öğrencisi Recep Yürekli, dernek lideri tarafından kaleme alınan yazının, kazılara katılan heyet üyelerini denetlemekle yükümlü Hafriyatlar Daire Başkanlığı’na gönderilmesine ait görüş ve niyetlerini bizimle paylaştı. Emekli arkeologlar, Nevin Soyukaya ve Naci Toy ise İvgin’in meslektaşları hakkında sarf ettiği kelamlarına yansılarını lisana getirdi.

‘DERNEK LİDERİNİN HEDEFİ, KARA LİSTEYE ALINMAMI SAĞLAMAK’

Dernek lideri tarafından kendisine verilen cevapların Kültür ve Turizm Bakanlığı Hafriyatlar Dairesi Başkanlığı’na gönderilmesini, “Arkeologlar Derneği Başkanı’nın gayesi benim bundan sonra projelere katılmamı engellemek, kara listeye alınmamı sağlamaktır” diye yorumlayan Gözü pek, “Bu benim akademik mesleğimi direkt etkileyecek ve beni büsbütün arkeolojik projelerden silmek isteyen bir sindirme taktiğidir. Kaldı ki ben bakanlığa bir ithamda bulunmadım. Bakanlığın bu olanların birçoklarından haberi bile olduğunu düşünmüyorum. Arkeologlar Derneği’nin meslektaşını baskı altına alıp, bu formda tehdit ederek bakanlığın önüne attığını düşünüyorum” dedi.

‘ARKEOLOGLAR DERNEĞİ BAŞINI KUMA GÖMÜYOR’

Derneğin farklı niyet ve görüşlere hürmet duymadığı için bu duruma maruz kaldığını söyleyen Mert, “Ben yalnızca eleştirdiğim bahislerle ilgili tweet attım. Arkeologlar Derneği, kültürel varlıklarımız yok edilirken birinci reaksiyon göstermesi gereken kurumdur. Fakat bu çeşit durumlarda refleks göstermek yerine, başını kuma gömüyor. Söylediklerim ortada… Kaldı ki ben bunları yazarken evvel bir vatandaş, sonra bir arkeolog olarak eleştirdim. İnsanları bu biçimde bastırmaya çalışmaları mutlaka kabul edilemez. Ben arkeolojiyi çok severek yapan bir öğrenciyim. Lakin bu sebepten ötürü bundan sonra tahminen de hiç mesleğimi yapamayacağım” diye konuştu.

‘ARKEOLOGLAR DERNEĞİ MESLEKTAŞLARINDAN BİHABER’

Emekli bir müzeci olarak yaşadığı kentin kültürel ve doğal bedellerinin korunması için sivil toplum kuruluşları üzerinden istekli çalışmalarını sürdüren Diyarbakır Müzesi eski Müdürü Nevin Soyukaya da “Emekli müzeciler Türkiye’de kahve köşelerinde vakit geçiriyor” diyen İvgin’e yansısını şu sözlerle lisana getirdi:

“Ben ve birçok meslektaşım, yaşadıkları kentler tahrip edilip, kültürel ve doğal kıymetlerin yok edilmemesi için gayret sarf ederken, Arkeologlar Derneği Genel Merkezi’nin hiçbir eforunun olmadığına, ‘orada neler oluyor’ diye merak edip sorma zahmetine bile katlanmadıklarına şahsen şahidiz. Tıpkı ülkenin her köşesinde, yapılan mega projelerle yok edilen doğal ve kültürel kıymetlerin korunması, yaşatılması için bugüne kadar kayda bedel bir efor göstermedikleri gibi… Arkeologlar Derneği, sivil toplum örgütü mantığına sahip olmadığı için hakikaten sivil çalışan meslektaşlarından da bihaber olmalarını olağan karşılamak gerekiyor aslında.”

Diyarbakır Müzesi eski Müdürü Nevin Soyukaya

‘DERNEK, OLİMPOS KONUSUNDA GEREKENİ ACİLEN YAPABİLİR’

Yayında, İvgin’in Olimpos’la ilgili harekete geçmek için meslektaşlarından bilgi, doküman talep etmesini de eleştiren Soyukaya, “Antik kentlerde birinci derecede sitlerin, üçüncü dereceye dönüştürülmesi yeni bir durum değil. Arkeologlar Derneği Genel Merkezi, ilgili muhafaza konseyinden yahut genel müdürlükten bu evrakları rahatlıkla alabilir ve hususla ilgili bir STK olarak gerekeni acilen yapabilir. Lakin ilgili dokümanları bunu lisana getirenlerden bekliyor olması da, bir STK’da olması gereken reflekslere sahip olmadığını gösteriyor. Gerekli evraklar gelmeyince sorumluluğu kalmıyor mu? Sorumluluk bunu lisana getiren fakat evrakları iletmeyenler de mi oluyor yalnızca? Kelam konusu sit alanlarında talanın çok süratli bir biçimde başlayıp geliştiği hasebiyle süratli hareket etmek gerektiği hiç mi akla gelmez? Gerçekten geçmişte ülkemizde bunun üzere birçok örnek yaşandı, bundan da mı habersizler!”

‘HİÇBİR STK OTURDUĞU YERDEN ÜYE KAZANAMAZ’

Meslektaşlarını derneğe üye olmadıkları için ilgisizlikle suçlayan İvgin’e, “Siz müzelerde yıllardır kangrene dönüşmüş problemlerle ilgili bu güne kadar ne üzere teşebbüslerde bulundunuz?” diye soran Soyukaya, son olarak şunları söyledi:

“Dernek lideri, üstenci, kibirli bir uslupla; meslektaşlarının derneğe üye olmadıklarını, emekli müzecilerin kahve köşelerinde gezdiğini, gönüllülüğü bilmediklerini söylüyor. Dünyanın hiçbir yerinde, hiçbir STK oturduğu yerden üye, istekli ve destekçi kazanamaz, kazanmamıştır. Her şeyden evvel var olduklarını, var olma nedenlerini somut olarak sergilemek, inanç kazanmak, yani bunun için bile emek sarf etmek gerekir. Ülkede birçok sıkıntıya karşın kültürel pahaların korunması için canı gönülden çalışan, gayret veren, kültürel bedellerin korunması için STK’larda istekli çalışmalar yürüten, bu uğurda tehditler alan yüzlerce meslektaşımız var. Dernek lideri bunların kaçından haberdar sanki? Öteki derneklerde istekli çalıştıkları halde, bu insanların neden Arkeologlar Derneği’ne üye olmadıklarını dönüp kendilerine sormaları gerekmez mi?”

‘BAHSETTİĞİNİZ ARKEOLOGLAR, BEDEL ÖDEMİŞ, TECRÜBELİ İNSANLAR’

Uzun yıllar Kültür-Sanat Sendikası’nın danışmanlık ve genel sekreterlik vazifelerini yürüten, emekli müzeci Naci Toy da, İvgin’in kelamlarını “vahim bir konuşma” olarak kıymetlendirdi.

Toy, “Dostlar meclisinde sohbet ederken mayıs ayında, ArkeolojiHaber’in canlı yayınında Arkeologlar Derneği Başkanı’nın emekliler ile arkeologlara yönelik emelini aşan bir konuşma yaptığı söylendi. Evvel inanmadım ve söylenenlerin abartıldığını düşündüm. Fakat dinlediğimde ziyadesiyle vahim bir konuşma olduğunu gördüm. 1977 yılından beri Arkeologlar Derneği üyesiyim. Bugüne kadar rastgele bir dernek lideri bu türlü bir konuşma yapmamıştır. Benimle bir arada emekli olan yüzlerce meslektaşım var. Tamamına yakınıyla hala taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına yönelik toplumsal medyada haberleşir, fikir alışverişinde bulunuruz. Kahve köşelerinde diye tabir ettiğiniz bu arkadaşlarım ülkemizin çeşitli müzelerinde yahut merkez teşkilatında emek vermiş, bedel ödemiş tecrübeli ve birikimli insanlardır” dedi.

.

‘GÖREVİNİZ ARKEOLOGLARI VE EMEKLİLERİ AŞAĞILAMAK DEĞİL’

Dernek liderinin, “Arkeologların örgütlenme fikrinin olmadığı, ortak hareket etme şuurunun oluşmadığı, örgütlü olmak, üye olmak üzere bir kanılarının bulunmadığı” üzere tabirlerinin gayesini aşan tabirler olduğunu söyleyen Toy, son olarak şunları belirtti:

“Dernek lideri hangi tecrübe ve birikimlerine nazaran bunu söyleyebiliyor anlamak mümkün değil. Arkeologlar Derneği tüzüğünün 3. unsurunun a bendi: “Meslek onurunu ve üye haklarını korur, mesleksel dayanışmada öncü misyonunu üstlenir” der. Sayın lider, sizin misyonunuz arkeologları ve emeklileri aşağılamak, kamuoyuna şikayet etmek değil. Tüzüğümüzün 3. hususunun, a bendinde olduğu üzere meslek onurunu üye haklarını korumak, mesleksel dayanışmada öncü misyonunu üstlenmektir.”