Bilkent Üniversitesi Psikoloji Kısmı’ndan sonra ODTÜ’de bilişsel bilimler üzerine yüksek lisansını tamamlayan Zahide Pamir, görsel sistemi anlamak üzerine çalışmalar yaptı. Bilkent Üniversitesi’nde Sinirbilim alanında doktora çalışmasını tamamladı. “Beynimiz gördüğü bir bilgiyi nasıl işliyor” sorusunun peşine düşen Pamir, 2017’de Harvard Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmacı olarak çalışmaya başladı. Burada beyin hasarı ile ortaya çıkan Serebral görme bozuklukları üzerinde araştırmalar yaptığını lisana getiren Pamir, araştırmasıyla ilgili şu bilgiyi verdi:
‘TÜRKİYE’DE SAYILARI YÜKSEK’
“Amacımız meydana gelen hasarın beyinde ne üzere değişimlere yol açtığını ve bu durumun hangi görsel bozukluklara sebep olduğunu anlayarak hastalığı karakterize edebilmek ve nihayetinde bu hastalara hakikat rehabilitasyon usulleri önerebilmek. Serebral görme bozukluğu epey yaygın bir rahatsızlık. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde görme bozukluğu olan çocukların yaklaşık yüzde 20’si bu hastalığa sahip. Çok bilinmeyen, dikkat bozukluğu üzere diğer hastalıklarla karıştırılan lakin son vakitlerde üzerinde daha çok araştırma yapılan bir bahis. Türkiye’de de sayılar epeyce yüksek. Türkiye’de bu alandaki çalışmalarımı Amerika’daki işbirlikçilerimle birlikte sürdürmek istiyorum. Türkiye’de ise beynin değişme kapasitesi olan nöroplastisite üzerinde kendi laboratuvarımda çalışmalar yapacağım. Son yıllardaki çalışmalar beyin gelişiminin aşikâr bir yaşta durmadığını, beynin doğumdan vefata kadar değişebildiğini gösterdi. Sağlıklı bireylerle beynin değişmesi, bu değişimin bize sağladığı davranışsal tesirler, sistemler üzerinde çalışacağız. Sağlıklı bir beyinde değişimin tesirlerini anlayabilirsek hastalık olan beyinde bunu yorumlamak daha kolaylaşacak.”
‘BORCUMUZU ÖDEME VAKTİ’
Doktora sonrasında giderken maksatlarının geri dönmek olduğunu söyleyen Pamir, TÜBİTAK’ın bu programının kendileri için büyük avantaj sayladığını söylüyor:
“Laboratuvar kurmak, gerekli aygıtları alabilmek için imkanlar sağlanıyor. Bunun dışında, ben Bilkent’te çok başarılı hocalarla çalıştım, onlar vaktinde dönmeyi seçtiği için biz güzel yetiştik ve Harvard üzere bir yerde iş bulma imkanına sahip olduk. Artık biraz artık o görev bizdeymiş üzere hissediyoruz, bunu ödeme vaktimiz geldi. Biz de dönelim kendi laboratuvarımızda tüm dünyada pahalı bilim insanları yetiştirelim istiyoruz.”
Genç bilim beşerlerine ise konfor alanlarından çıkmaktan korkmayın diyen Pamir, “Denemekten korkma, bir fırsat görüyorsan asla kaçırma başvur, başvurduktan sonra ‘Hayır’ diyebilirsin. Elinde hayır diyebilecek fırsatlar olsun. Burada bir hocamın verdiği en büyük tavsiye buydu. Ayrıyeten kıymetli noktalardan birisi de lisan sorunları varsa öncelikle onu çözmelerini tavsiye ederim.”
Zahide Pamir ile Mustafa Karatok çifti ve kızları Ece.
‘HEDEFİM, BİLİM İNSANI YETİŞTİRMEK’
Harvard Üniversitesi Kimya Bölümü’nde tecrübeli bilim insanı olarak çalışmalarını sürdüren Dr. Mustafa Karatok’un Türkiye’ye dönüş kararında en tesirli motivasyonu güzel bilim insanları yetiştirmek. “Dönüş kararını esasen buraya gelmeden evvel vermiştim” diyen Dr. Karatok, Hacettepe Üniversitesi’nde katalizör gereçler üzerine çalışarak Türkiye’yi bu alanda öne çıkarmayı hedefliyor. Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü’nü bitiren, doktorasını Bilkent Üniversitesi’nden alan Dr. Karatok, doktora sonrası araştırmacı olarak Harvard Üniversitesi’ne gitti. Üç yıl doktora sonrası araştırmacı olarak çalışan, iki yıldır tecrübeli bilim insanı unvanıyla çalışmalarını sürdüren Dr. Karatok, Harvard’da yaptığı çalışmaların Türkiye’deki çalışmalarıyla temaslı olduğunu anlattı. “Geleceğin teknolojisi için çalışıyoruz” diyen Dr. Karatok, şu bilgileri verdi:
“Kimya sanayisinde kullanılan gerek hammadde üretiminde gerekse son eser üretim süreçlerinde kilit rolü oynayan katalizör denilen materyaller üzerine çalışıyorum. Ben deneme yanılma formülüyle yeni katalizör bulmak yerine, bunların nasıl çalıştıklarını, işlevlerinin ne olduğunu, neden aşikâr tepkilere karşı yüksek atık ürettikleri üzere mevzularda temel sebeplerini araştırmak, bunları anlamak ve bunun sonucunda en faal çalışan, en az seviyede atık üreten, daha az güce gereksinim duyarak üretim yapan katalizörler dizayn etmek.”
Hocaların müsaadeden
Türkiye’de bu çalışmaları sürdüreceğini söyleyen Dr. Karatok, Türkiye’ye dönüş kararını da şöyle anlattı: “Dönüş kararını buraya gelmeden evvel vermiştim. Türkiye’de çok uygun bilim yapan, dünya standartlarında çalışan çok âlâ hocalar var. Gayem onlardan biri olmak. Bu süreçte kendi hocalarımı örnek aldım. Şayet onlar vaktinde dönmeselerdi ben bu kadar güzel eğitim alıp yetişemeyecektim. Türkiye’de dünyayla yarışır güzel bilim yapan insanları yetiştirmek istiyorum. Yurt dışında çalışma imkânları daha düzgün, çok fazla fon ve yetişmiş insan kaynağı var ancak benim kararımız daima dönmekti. Akademik meslek inişleri çıkışları olan daima öğrenmeyi gerektiren bir iş. Bunu severek heyecan duyarak yaptıklarından emin olsunlar. Konfor alanlarının dışına çıksınlar. Zira Türkiye’de akademik takımlarda, şahıslar lisans eğitiminden başlıyor profesörlüğe kadar birebir üniversitede ömrünü geçirebiliyor. Bu yeni mevzularda öğrenmeyi gelişimi kısıtlıyor. Bunu yapmasınlar, yurt içinde ve dışında âlâ bilim insanlarıyla bir ortaya gelip onlarla çalışma fırsatlarını araştırsınlar.”
Mustafa Karatok, maksadının Türkiye’de bilim insanı yetiştirmek olduğunu söylüyor.
