Asgari ücrette büyük tehlike

2022 ve 2023 yıllarında seçim süreçlerinin tesiriyle minimum fiyata orta artırım yapılmasını sağlayan hükümet, dört yıllık seçimsiz periyodun de verdiği rahatlıkla bu yıl taban fiyata artırım yapmayacağını ilan etti.

15 Haziran 2024 tarihi prestijiyle, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek liderliğindeki iktisat idaresinin, taban fiyata orta artırım yapmama tarafındaki kararında şimdi bir değişim sinyali görünmüyor. 

Haziran ayının ortasına gelinmesine, resmi enflasyonun bile yüzde 75,5 ile 18 ayın doruğunu görmesine ve taban fiyatın kritik açlık hududunun altında kalmasına karşın Minimum Fiyat Tespit Kurulu’nun toplanması istikametinde şimdi bir adım atılmadı.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, son olarak 28 Mayıs’ta yaptığı açıklamada, minimum fiyata orta artırımın gündemlerinde olmadığını söylemişti.

Asgari Fiyat Tespit Kurulu’nda işverenleri temsil eden Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Başkanı ve Koç Holding yöneticisi Özgür Burak Akkol da gelişmeleri sessizlikle takip ediyor. 

2022 yılındaki minimum fiyat orta artırımı 3 Temmuz’da ilan edilirken birinci kurul toplantısı 29 Haziran’da yapılmıştı. 2023 yılındaki orta artırım ise 20 Haziran’da ilan edilirken birinci toplantı 13 Haziran’da yapılmıştı.

Asgari fiyata orta artırım yapılmaması ve gelecek yıl da Merkez Bankası’nın (TCMB) açıkladığı beklenen enflasyon kadar artırım yapılması, tüm gerçek fiyatların erimesine neden olabilir.

TÜRK-İŞ İDARESİ DE SESSİZ

Asgari Fiyat Tespit Komitesi’nde personelleri temsil eden sendika Türk-İş’in hesaplamalarına nazaran, mayıs ayı sonu prestijiyle Ankara’da dört kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için yapması gereken aylık besin harcaması fiyatı (açlık sınırı) 18 bin 969,22 TL’ye yükseldi.

Açlık sonu, taban fiyat görüşmelerinde de gözetilen bir sayı ve mayıs ayı prestijiyle 17 bin 2 TL’lik minimum fiyatın tam 1967,22 TL üzerinde bulunuyor. 

Türk-İş’e nazaran, besin harcaması ile giysi, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi gereksinimler için yapılması zarurî başka aylık harcamalarının toplam fiyatı ise (yoksulluk sınırı) mayısta 61 bin 788,99 TL’ye ye yükseldi.

Bekar bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ de aylık 24 bin 609,50 TL’ye ulaştı.

Bu vahim tabloya karşın Türk-İş, taban fiyata orta artırım yapılması istikametinde rastgele bir çağrıda bulunmadı.

Türk-İş Başkanı Ergün Atalay, 22 Nisan’da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın ziyareti sırasında yaptığı “Enflasyonu durdurmadan, tabiri caizse küpün altını kapatmadan küpün üzerine istediğiniz kadar suyu doldurun, velhasıl parayı verin paranın bir kararı kalmıyor” açıklamasıyla hükümetin telaffuzunu tekrarlamış ve adeta minimum fiyata orta artırım yapılmamasını savunmuştu.

UÇURUM ORTAYA ÇIKACAK

Hükümet, taban fiyatı ve münasebetiyle da tüm fiyatları enflasyon karşısında eritmeyi, böylece yüksek kredi faizleri ve yatay kur nedeniyle huzursuz olan işverenleri mutlu etmeyi planlıyor.

Asgari fiyata orta artırım yapılmaması talep ederek reaksiyon çeken Merkez Bankası’nın (TCMB) inandırıcı bulunmayan enflasyon iddialarındaki oran kadar artsa bile, mayısta 18 bin 969,22 TL olan açlık sonu 2024 sonunda 21 bin 331 TL’ye, 2025 sonunda 24 bin 317 TL’ye yükselecek.

Eğer taban fiyata bu yıl orta artırım yapılmayıp gelecek yıl TCMB’nin enflasyon maksadı kadar artırım yapılırsa taban fiyat 2024 sonunda 17 bin 2 TL, 2025 sonunda 19 bin 382 TL olacak. 

Eğer, siyasi ve toplumsal muhalefetin reaksiyonlarıyla Mehmet Şimşek’in liderlik ettiği programda değişiklik yapılmazsa, minimum fiyat ile açlık sonu ortasında 2024 sonunda 4 bin 329 TL ve 2025 sonunda 4 bin 935 TL fark olacak.

Açlık hududu, TCMB’nin dün yayımladığı piyasa iştirakçileri anketindeki enflasyon beklentileri kadar artarsa, 2024 sonunda 22 bin 911 TL, 2025 sonunda 28 bin 753 TL olacak. 

Bu durumda, TCMB enflasyon beklentilerine nazaran artan taban fiyat ile açlık sonu ortasındaki fark 2024 sonunda 5 bin 909 TL, 2025 sonunda 9 bin 371 TL olacak.