Aşıyı reddeden işinden atılabilir mi?

Salgınla uğraşta en tesirli metot olarak, ülkemizde de uygulanacak Covid-19 aşısı gösteriliyor.

Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, “Aşı mecburî olmayacak. Vatandaşımızı aşının tesirine ve güvenilirliğine ikna ederek aşılamak istiyoruz. Birinci aşıyı sıhhat çalışanlarımızla birlikte ben olacağım” açıklaması yaptı.

Patronlar çalışanlarına corona virüs aşısı mecburiliği getirebilir mi?

Çalışan “corona virüs aşısını reddettiği” gerekçesiyle işten çıkarılabilir mi?

Aşıyı reddetmek patrona iş kontratını “haklı fesih” (tazminatsız) hakkı verir mi?

“Gönüllülük” temeline dayalı aşı için gün sayılırken, Hürriyet gazetesinden Oya Armutçu bugünkü yazısında bu sorualra yanıt aradı.

BOŞLUK VAR, YORUMA AÇIK

Salgın nedeniyle işçi-işveren ortasındaki işleyecek yeni hukuksal süreç, işyerinde aşı mecburiliği yoruma açık kalıyor. Zira dünya ve Türkiye yepisyeni bir durumla karşı karşıya. Global salgın (pandemi) durumunda aşının mecburî yapılacağı biçiminde bir yasal düzenlememiz yok. Hatta Anayasa Mahkemesi (AYM) mecburî aşıyı Anayasa’ya ters buldu ve ihlal kararı verdi. Mevzuatta düzenleme yapılması gerektiğini de ihlal kararında kayda geçirdi. Fakat ortadan geçen beş yıla karşın aşıyla ilgili bir düzenleme hala yapılmadı.

HUKUKÇULAR FARKLI GÖRÜŞTE

Birtakım hukukçulara nazaran işe alım ve devamda patron aşıyı zarurî tutulabilir. Aşıyı reddetmek “geçerli” hatta “haklı fesih” nedeni sayılarak, işten çıkarmaya kadar gidebilir.

Kimi hukukçulara nazaran ise yasal boşluk ve AYM kararı var. Genel Hıfzıssıhha Kanunu’ndaki bulaşıcı hastalık listesinde Covid-19 yer almıyor. Bu nedenlerle patronun corona virüs aşısı mecburiliği getirmesi mümkün değil.

AVUKAT ALYANAK: GEÇERLİ FESİH NEDENİ OLARAK DÜŞÜNÜLEBİLİR

Ankara Barosu avukatlarından Görkem Alyanak’a sordum. Alyanak, patronun corona virüse karşı tüm önlemleri alıp aşıyı da sağlamasına karşın personelin aşıyı reddedip hastalanması, hastalık bulaştırmasını “iş güvenliğine aykırı” ve İş Kanunu’na nazaran “geçerli fesih” nedeni sayılabileceğini söyledi. Alyanak, “geçerli fesih”te “haklı fesih”ten farklı olarak ihbar, kıdem tazminatının kanundaki kararlar ışığında ödeneceğini vurguladı.

ÇALIŞAN CORONA VİRÜS NEDENİYLE İŞTEN AYRILABİLİR Mİ?

“Bir çalışan aşıyı reddeden iş arkadaşını münasebet gösterip ‘Hayatım riske girdi’ gerekçesiyle tazminatını alıp işten ayrılabilir mi?” sorusuna ise avukat Alyanak, İş Kanunu’nun 24/1-b bendi ışığında yanıtladı. Bu unsur şöyle:

“İşçinin daima olarak yakından ve direkt buluşup görüştüğü patron veyahut öbür bir personel bulaşıcı yahut personelin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa, personel, mühleti makul olsun yahut olmasın, iş kontratını müddetin bitiminden evvel yahut bildirim müddetini beklemeksizin feshedebilir.”

Alyanak’a nazaran bu durumda, personelin çalıştığı ortamda daima olarak yakından ve direkt buluşup görüştüğü patron yahut diğer bir personelin koronavirüs üzere “işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması” halinde personel, iş mukavelesini haklı sebeple feshederek, kıdem tazminatı talep edebilir. Alyanak, bu bahislerin yeni, tartışmalı ve yoruma açık olduğunu da belirterek, yargı kararları ile şekilleneceğini de vurguladı.

EMEKÇİ SAKINCALI BULUNURSA, PATRON TEDBİR ALMAZSA

Birtakım hukukçulara nazaran de Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) ve Sıhhat Bakanlığı kabulüne nazaran kanunda olmasa da koronavirüs “bulaşıcı hastalık” formunda yorumlanabilir. İş Kanunu kararları ışığında, “sağlık sebepleri” ile “iş güvenliği açısından tehlike oluşturması” halinde patrona tazminatsız ve derhal “haklı fesih” hakkı tanıyor. Personel, “tedavi olmayı kabul etmeyip karantinaya uymaması, aşı olmaması, işyerinde çalışmasında bulaş durumu nedeni ile sakıncalı bir hal oluşturduğunun sıhhat konseyi raporu ile kanıtlanması halinde”, tazminatsız işten çıkarılabilir. Hastalığın bulaşmaması ve tedavisi için personelin aşı olmak istememesi, patronun sorumluluklarını yerine getirmesine pürüz teşkil edeceği için de “haklı fesih” yolu açılabilir. Tıpkı biçimde, iş sıhhatini ve güvenliğini sağlamaması durumunda öteki emekçiler de patrona karşı “haklı fesih” hakkını kullanabilir. Tazminat talep ederek işten ayrılabilir.