Aylardır beklenen rapor açıklandı! BM: Sincan’da ciddi ihlal var

BİRLEŞMİŞ Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, uzun müddettir beklenen Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki insan hakları ihlallerine dair raporunu açıkladı. Raporda, Çin idaresinin uygulamaları “ciddi insan hakları ihlali” olarak nitelenirken, bunların “insanlık cürmü teşkil edebileceği” kaydedildi. Lakin “soykırım” sözü kullanılmadı. Başta Kanada olmak üzere kimi ülkelerin parlamentoları, Uygur Türklerine yönelik uygulamaları “soykırım” olarak tanıyan kararlar geçirmişti.

İHLALLER SIRALANDI

Raporu hazırlayan araştırmacılar, “insanlığa karşı suç” seviyesine varabilecek azap olayları için emniyetli deliller bulunduğunu belirtiyor. BM raporunda, Sincan bölgesindeki cezaevlerinde insanlık dışı formüllerin uygulandığı, cinsiyete dayalı şiddete ait bulgular olduğu kaydediliyor. Zorla tıbbi müdahale ile ayrımcı bir aile planlamasının ve doğum denetim siyasetlerinin uygulandığı da rapora yansıyan bulgulardan.

ÇİN’DEN CEVAP

Raporda ayrıyeten, tekrar eğitim kamplarında tutulan Müslüman azınlığa mensup bireylerin temel haklarından yoksun edildiği kaydedilerek “Dini kimlik, söz, mahremiyet ve hareket özgürlükleri usulsüzce yasaklanmıştır” denildi. “Yeniden eğitim kampları, cezaevleri ve gibisi tutukluluk merkezlerinde keyfi tutulanların derhal hür bırakılması” ve “bölgedeki cami, tapınak ve mezarlıkların yıkıldığına dair savlara somut datalar sunularak açıklık getirilmesi” daveti yapılan raporu Çin hükümeti, “saçmalık” diye nitelendirerek reddetti.

SÜRENİN DOLMASINA 12 DAKİKA KALA

Rapor, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet’in dört yıllık vazife mühletinin dolmasına yalnızca dakikalar kala yayınlandı. Uzun müddettir beklenen 48 sayfalık metin kamuoyuyla paylaşıldığında İsviçre’de saatler 23.48’i gösteriyordu. Bachelet, misyon mühleti bitmeden bulguları açıklayacakları kelamını vermişti. Komiserlik, 10 Aralık 2021’de raporun haftalar içinde paylaşılacağını duyurmuş, fakat Pekin hükümetinin teşebbüsleriyle bu engellenmişti.

SİNCAN’A GİTMİŞTİ

Yüksek Komiser Bachelet geçen 23-28 Mayıs’ta Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ne giderek yerinde incelemelerde bulunmuştu. Rapordaki bulgular yayınlanmadan evvel Pekin idaresiyle paylaşılırken bu, Çin’in BM üzerinde baskı oluşturduğu tenkitlerine neden oldu. Bu ortada raporun, burada iş yapan Nike ve Tesla üzere şirketleri operasyonlarını gözden geçirmek zorunda bırakabileceği belirtiliyor.