Seray Şahinler – Almanya’da doğup büyüyen ve hala orada yaşayan müellif Deniz Utlu, aktüel edebiyatın isminden kelam ettiren yazarlarından… Berlin’de yaşayan Utlu, romandan tiyatroya pek çok kitaba imza attı; hem yazdıklarıyla hem aldığı ödüllerle isminden kelam ettiriyor. Berlin ve Paris’te yüksek tahsil gören Utlu’nun Türkçe’ye “Savrulanlar” ismiyle çevrilen ve Detay Yayınları tarafından yayımlanan birinci romanı “Ungehaltenen”, Hannover Edebiyat Ödülü’nün sahibi olmuştu. Müellifin ikinci romanı “Gegen Morgen” ise 2019 yılında piyasaya çıktı. 2003-2014 yılları ortasında kültür ve toplum mecmuası “fFeitext”i çıkartan Utlu’nun köşe yazıları Almanya’da mecmua ve gazetelerde yayımlandı.
38 yaşındaki muharrir şu sıralar yeni mükafatın heyecanını yaşıyor. Berlin Sanatlar Akademisi ile Berlin Edebiyat Kolokyumu tarafından Alman müellif Alfred Döblin anısına dağıtılan mükafatın bu yılki sahibi Deniz Utlu oldu. Heyet, anılara ait öyküleri baba-oğul ortasındaki bağ üzerinden kurduğunu belirterek, erkekliğin oluşumu, baht ve ruhsallığa dair sorular, göç ve aidiyet tecrübeler üzere varoluşsal mevzuları işlediği gerekçisiyle mükafatın Utlu’ya verildiğini açıkladı. Açıklamada ayrıyeten “Utlu, Alman edebiyatında Hannover’den Türkiye’ye, Suriye sonuna kadar uzanan bir hatıra coğrafyası oluşturuyor” denildi.
Türkiye’de edebiyatseverlerin göğsünü kabartan ödül vesilesiyle Deniz Utlu ile buluştuk; hem mükafatı hem yeni romanını konuştuk.
Öncelikle şimdiki olması nedeniyle mükafatla başlamak istiyorum. Almanya’nın itibarlı ödüllerinden Alfred Döblin Ödülü’nü kazandınız. Neler hissediyorsunuz? Bu ödül neden değerli sizce? Ve bu mükafatın size verilmesi ne tabir ediyor?
Bir müellifin bağımsız olması gerektiğini düşünüyorum. Lakin şu da bir gerçek ki, bu tıp bir ödül işimizin zorluğunu biraz hafifletiyor. Alfred Döblin Mükafatı şimdi yayımlanmamış bir roman çalışması için verilen bir ödül. 600 kişi ortasından seçildi metnim. Olağan ki memnun ediyor bu beni. Mükafatı babamdan yola çıkarak yazdığım bir roman için aldım. Bu durum ayrıyeten duygulandırdı beni.
Ödül münasebetinde “Erkekliğin oluşumu, mukadderat ve ruhsallığa dair sorular, göç ve aidiyet deneyimleri… Utlu, Alman edebiyatında Hannover’den Türkiye’ye, Suriye hududuna kadar uzanan bir hatıra coğrafyası oluşturuyor” sözlerine rastlıyoruz. Bu kavramların bir muharrir olarak sizdeki yeri ve kıymeti nedir?
Heyetin çalışmama uyan kavramlar bulduklarını düşünüyorum. Bilhassa “hatıra coğrafyası” çalışmalarımın bir katmanını düzgün anlatıyor. Hatırlama ve unutma, özel ve kolektif travmaların ömür kararlarına yansıması beni her vakit ilgilendirmiştir..
Almanya’daki Türk kökenli muharrirlerin varlığı ve aktüel edebiyattaki yeri ne durumda?
Türkiye kökenli müellifler az. Ve son romanımda yaptığım üzere kökenden başka hususları ele almak Alman piyasasında çok kolay değil, lakin gördüğümüz üzere mümkün. Başta söylediğime geri dönmen gerekiyor: Bağımsız olmamız lazım. Yani edebi olarak neyi ne vakit önemsediğimizi bize karşı olan beklentilere göze almadan kararlamamız gerekiyor. Bu hususta yol aldığımızı düşünüyorum. Vakit taraftarımızdır.
Ödüllü roman Türkçeye çevriliyor
Yeni romanınız Türkçeye çevriliyor şu sıralar… Bu defa probleminiz nedir? Neye odaklanıyorsunuz… Kitabın Türkçedeki yayım tarihi muhakkak mi?
Son romanım, “Gegen Morgen”, şu an Türkçeye çevriliyor. Başlığın çevirisi “Sabaha Karşı” olsa da şuan kullanacağımız başlık muhakkak değil. Birinci romanım için de Türkçede başka bir başlık bulmuştuk: “Savrulanlar”. “Gegen Morgen” arkadaşlık, şiddet ve sorumluluk/sorumsuzluk mevzularını ele alıyor. Son anda önlenebilen bir uçak kazasından sonra romanın kahramanı, Kara, mevt hissiyle karşılaşıyor ve bu onun hayata bakışını değiştiriyor. Çoktan unutmuş olduğu, daima dışlanan bir arkadaşı aklına geliyor ve onu aramaya başlıyor. Arkadaşının hayatındaki kırıklarda kendi hissesini da aramaya başlıyor. Eski arkadaşını Paris’e kadar takip ediyor ve orda yaşanan bir felaketle karşılaşıyor. Arkadaşının ve münasebetiyle kendisinin bu şiddetle teması olup olmadığını öğrenmeye çalışıyor.
