Bakan Dönmez’den altın üretim açıklaması

Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, katıldığı bir televizyon programında lityum üretimi ve gündeme dair açıklamalarda bulundu. Eskişehir Kırka Tesisleri’nin dünyanın en büyük bor madeni üreten tesisi olduğunu söyleyen Bakan Dönmez, “Dünyadaki bor rezervlerinin yaklaşık yüzde 72’si Türkiye’de. Dünyada yüzde 52-53 civarında da bir pazar hissemiz var. Bu tesislerde ürettiğimiz bor ve türevlerini tüm dünyaya pazarlıyoruz. Yaklaşık 2-3 yıldır borun içerisindeki sıvı atıkların içerisindeki öteki minerallere, hususlara odaklanmıştık. Bunlardan en kıymetlisi, en pahalısı de lityum olarak karşımıza çıktı. Artık beşerler daha çok taşınabilir, bir yerden bağımsız olarak hayatını ve iş hayatını sürdürme odaklı devam ediyor. Herkesin elinde bir cep telefonu var, tabletler var, öbür akıllı aygıtlar var. Fakat bunlar da bir güç gereksinimi doğuruyor. Bugün değişik malzemelerden piller yapılabiliyor, ancak lityum hem daha kararlı olması, hem de çok daha düşük hacimlerde yüksek ölçülerde güç depolayabilme özelliği nedeniyle de daha öne çıktı. Bilhassa elektrikli arabalarla birlikte lityuma dayalı bataryalar ve piller yeniden çok daha fazla değer kazanmış olacak. Dünyada da maalesef bu element ender elementlerden birisi. Dünya gereksiniminin büyük bir kısmını Güney Amerika’daki ülkeler karşılıyor; Şili, Peru, Bolivya üzere ülkeler. Bizim de yaklaşık bin 200 ton civarında bir ithalatımız var. Temel gayemiz, Türkiye’nin lityum muhtaçlığının tamamını bu tesisimiz ve başka bor madeni tesislerden karşılayabilmek” tabirlerini kullandı.

“YÜKSEK KAPASİTELİ BATARYALARDA DA KULLANMA İMKANINA SAHİP OLACAĞIZ”

Kırka tesislerinde yıllık 2 milyon 700 bin ton civarında cevher çıkarttıklarını bildiren Bakan Dönmez, “500 gram cevherin içerisinde 231 gram boraks pentahidrat üretiyoruz. Yani ekonomik pahası olan ve bugün dünyada en çok sattığımız eserlerden birisi. Tonu yaklaşık 450-500 dolar civarında. Bununla birlikte prosesten bir katı atık da çıkıyor, onu da civarda etraf şartlarına uygun depoluyoruz. Ancak ayrıyeten 80 gram kadar da bir sıvı atık var. Sıvı atığın içerisinde ne vardı, onlara baktık. Tekrar boraks deka dediğimiz bir diğer eser var, yaklaşık 8 gram üzere bir ölçüde üretim yapacağız. Lityum karbonat dediğimiz de 0.1 gram üzere, yani 500 gram cevherden 0.1 gram, 1 kilogramdan da 0.2 gramdan bahsediyoruz, son derece az; bunu üretmiş olacağız. Depolama ölçümüz da 433 ton, bu sıvı atığı biz yaklaşık 47 tona düşürmüş olacağız. Neredeyse onda 1 kadar azaltmış oluyoruz. Hasebiyle depolama için harcadığımız maliyetleri de azaltacağız ki yaklaşık ton başına burada 3 dolar üzere bir maliyet vardı. Sadece bu tesis tam kapasiteyle işletmeye girdiğinde yıllık 1,5 milyon dolar civarında bir harcamayı yapmamış olacağız. Böylelikle bir tasarruf etmiş olacağız. Burada elde edilen lityum karbonatı neredeyse yüzde 99,9 oranında saflıkta elde ettik. Bunu TÜBİTAK’ımıza gönderdik, bunu bizim için pil yapar mısınız, sahiden uygun mudur diye. Onlar da birinci bu türlü numune pilleri, hani bizim halk ortasında mercimek diye tabir ettiğimiz, daha çok işte hesap makinelerinde, masa üstü aygıtlarda kullandığımız pillerden yaptılar ve onların testlerini de yaptılar. Dediler ki; son derece kaliteli, eserimizde bir zahmet yok. Artık biz bunu natürel bataryalar, öteki yüksek kapasiteli bataryalarda da kullanma imkanına sahip olacağız” dedi.

ORUÇ REİS GEMİSİNİN FAALİYETLERİ

Oruç Reis gemisinin faaliyetleri hakkında da bilgiler veren Bakan Dönmez, şu tabirleri kullandı:
“Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde birçok muştuları bu orta art geriye veriyoruz, birçok yatırım hizmeti alınıyor, inşallah onlar devam edecek. Oruç Reis Ağustos’tan Kasım sonuna kadar yaklaşık 4 ay Kaş ilçemizin güneyinde Demre ismini verdiğimiz yerde iki boyutlu sismik çalışmaları yaptı, yaklaşık 11 bin kilometrelik iki boyutlu sismik çalışmaları yaptı, birinci evredeki misyonları tamamlandı ve Antalya Limanı’na döndü. Artık iki boyutlu sismik çalışmalarının tahlili gerekiyor, üç boyutluya geçmeden orada rastgele bir bulgu var mı-yok mu, bu tahlil biraz vakit alacak. Oruç Reis gemisi şu anda Serik bölgesinde, yani Antalya Körfezi’nde üç boyutlu sismik çalışmalarına başladı, yaklaşık 5-6 aylık bir programı var. Barbaros Hayrettin Paşa da tekrar Doğu Akdeniz’in güney kısımlarında, yani Antalya’nın açıklarında üç boyutlu sismik çalışmalarına devam ediyor. Öte taraftan Yavuz gemisi sondajını bitirdi, şu anda o gemimiz de bir sonraki misyon için Mersin Taşucu’nda hazırlıklarına devam ediyor. Bu süreçler sahiden önemli vakit tüketen yüksek teknolojili işler. O verileri toplamanız tek başına bir tahlil değil. Bunları binlerce, milyonlarca veriyi işlemeniz, tahlil etmeniz gerekiyor. O vakit ofis çalışması başlıyor; petrol jeofizik, petrol jeoloji uzmanları bu verileri değerlendiriyorlar ve olası potansiyel olabilecek lokasyonları belirliyorlar. Bu lokasyonlarla keşif gayeli sondaj gemilerimizle de sondaj yapıyoruz ve oradaki bilgileri tekrar topluyoruz; gaz mı var, petrol mü var yahut jeolojik yapılar sismik araştırmaların sonucunda elde ettiğimiz bilgilerle ne kadar uyumlu. Bugüne kadar Karadeniz ve Akdeniz’de 9 sondaj yaptık, 8’i Akdeniz’de. Birtakım gaz akışları oldu, lakin sürekliliği olmadığı için rastgele bir keşif olarak açıklamadık. Artık o emarelerin olduğu bölgelerde, yakın bölgelerde sismik araştırmalarımızı biraz daha ayrıntılandıracağız, inşallah tekrar o bölgedeki sondajlarımıza devam edeceğiz. Natürel öteki bir gemimiz de Fatih Karadeniz’de devam ediyor.”

Türkiye Petrolleri’nin Azerbaycan’da başta Şahdeniz olmak üzere Hazar Denizi’nde alanlarının, ortaklarının olduğunu kaydeden Bakan Dönmez, “Azerbaycan’la tek millet-iki devlet mottosuyla gerçekten büyük işler başardık bugüne kadar. Hem toplumsal bağlarımızda, hem diplomatik münasebetlerimizde, hem de teknik manada son derece büyük, devasa stratejik yatırımları hayata geçirdik. Türkiye Petrolleri’nin Azerbaycan’da başta Şahdeniz olmak üzere Hazar Denizi’nde alanları var, iştirakleri var. Buna karşılık Socar’ın da Türkiye’de hem boru çizgisi yatırımları, hem de rafineri, petrokimya üzere tesislerde yatırımları var. Bu geçtiğimiz hafta Azerbaycan Güç Bakanıyla burada yeni bir mutabakat imzaladık. Nahçıvan, İran üzerinden doğal gaz kullanıyordu. Ancak Azerbaycan’daki arkadaşlarımız Türkiye üzerinden de bir alternatif olsun, arz güvenliğini teyit edelim, tahkim edelim teklifi olunca biz de ‘hayhay’ dedik, hasebiyle da artık bu projenin startını da vermiş olduk. İnşallah önümüzdeki yılın birinci çeyreğinde ihalesini yaparız ve sonra da 12 aylık üretim süreci olur, o denli iddia ediyorum 2022’nin birinci aylarında Iğdır üzerinden Nahçıvan’a doğal gazı ulaştırmış oluruz. Bu gaz büyük ihtimalle Azerbaycan doğal gazı olacak, zira bizim oradaki en yakın kaynağımız Azerbaycan üzerinden gelen, Gürcistan üzerinden gelen çizgi, ki gazın sahibi zati Azerbaycanlı kardeşlerimiz, hasebiyle kendi gazlarını bizim boru iletim sistemimiz üzerinden oraya nakletmiş olacağız” sözlerini kullandı. Dönmez şöyle devam etti:
“Hem Eskişehir’den gaz alıyoruz, hem de artık Yunanistan üzerinden İtalya’ya kadar da gaz sevkiyatı başladı; bu aslında çok değerli büyük projelerden birisiydi, bunu hayata geçirdik, bitirdik. Türkiye Petrolleri’nin Şahdenizi’nde, yani Hazar Denizi’nde birkaç alanda iştiraki var. O alanlar üzerinde Türkiye Petrolleri ve Socar birlikte çalışıyor. Her manada hem onların ulusal şirketi Socar, hem bizim ulusal şirketimiz Türkiye Petrolleri, keza BOTAŞ çeşitli alanlarda iş birliği fırsatlarını birlikte değerlendiriyorlar.”

“KARADENİZ GAZI 2028’DE AZAMÎ ÜRETİME GEÇECEK”

Tuna-1 kuyusunun keşfi, ardından Türkali-1 ismi verilen kuyuda da sondaja başladıklarını, oradaki sondaj çalışmasının da bittiğini anımsatan Bakan Dönmez, Fatih’in ikinci sondaj çalışmasının da bittiğini anlattı. Dönmez, “Kuyuda hedeflediğimiz derinliğe ulaştık. Oradaki yapılardaki testler devam ediyor. Bugüne kadarki yapılan test ve tahlil çalışmaları Tuna-1 kuyusundaki bilgilerin çabucak hemen benzeri formda Türkali-1 kuyusunda da tekrarlandığı, öteki bir tabirle teyit edildiği halinde. İnşallah orada 1-2 haftalık bir test sürecimiz var, sonrasında aslında biz kuyu açma süreçlerine devam edeceğiz. Sayın Cumhurbaşkanımız 2023’te bu gazı sisteme dahil edelim diye bir talimatı oldu, biz de o istikamette planlamalarımızı yaptık ve çalışmalar da devam ediyor. Zira yalnızca kuyu açmakla bitmiyor, yani kuyunun tamamlanması, orada su altı yapılarının, vana, denetim sistemleri yapılması, siparişlerin verilmesi, sonra da su altında, yani deniz altında boru çizgisinin planlanması ve imali üzere birçok süreç var. Kıyıda yapacağımız tesisler var, terminaller var. Geçtiğimiz hafta da Sanayi Teknoloji Bakanımız, Ulaştırma Bakanımız ve benim başkanlığımda Filyos’ta bir planlama çalışması da yaptık. Filyos aslında bir sanayi bölgesi ilan edilmişti, orada da büyük bir limanımız biliyorsunuz inşaatı tamamlanmak üzere. Gazı oraya getirmeyi planlıyoruz, hasebiyle kıyı terminallerini de orada yapacağız. Bunların hepsini eş vakitli olarak Türkiye Petrolleri yürütüyor. 2023 yılında inşallah birinci gazı alacağız. Birinci gazı aldıktan sonra da yeni kuyuların da bir taraftan tabi inşaatı devam edecek. Azamî üretim düzeyine 2028 yılında ulaşmayı planlıyoruz. Türkiye kullandığı gazın tamamına yakınını, yani yüzde 99’luk kısmını ithal ediyor. Rusya başta olmak üzere, Azerbaycan, İran, sıvı doğal gaz alıyoruz Cezayir’den, Katar’dan, Nijerya’dan ve değişik kaynaklardan. Türkiye kendi gazını ürettiğinde maliyetlerimizi olumlu etkileyecek, o da tıpkı oranda vatandaşa yansıyacak. Tüketimden önemli ölçüde hisse almasına paralel olarak da gaz maliyetlerimiz düşecek, bunlar da doğal olarak vatandaşımıza olumlu yansıyacak” diye konuştu.

“YUNANİSTAN’LA BİZİM ORTAMIZDA VAKİT ZAMAN KESİNTİYE UĞRAYAN İSTİKŞAFİ GÖRÜŞMELER BAŞLAYABİLİR”

Akdeniz’de yürütülen arama çalışmaları hakkında da bilgiler paylaşan Bakan Dönmez, şu tabirleri kullandı:
“Karadeniz’de çalıştığımız bölge de aslında epey derin 2100-2200 metre. Akdeniz’de de 2000-2500 metre denizlerde çalışmışlıklarımız var lakin bu gemiler rahatlıkla bu işleri yapabiliyor. Bilhassa olarak derinlik manasında çok bir farklılığı yok. Akdeniz’de sekiz kadar kuyu kazdık ve kimi kuyularda gaz akışları oldu lakin süreklilik arz etmediği için biz bunları keşif olarak açıklayamadık, lakin ümitli olduğumuz yerler var inşallah oralarda da sondajı yaparız petrol yahut gaz varlığına rastlarsak tekrar insanımızı muştuyla bilgilendirmek isteğindeyiz. Lakin bu günden bir şey demek sıkıntı ümitliyiz, aramazsak bulunmuyor biliyorsunuz. Sayın Cumhurbaşkanımızın bu sözüyle biz de gece-gündüz 7/24 kesintisiz aramalarımıza devam edeceğiz. Avrupa Birliği Önderler Doruğunda biliyorsunuz hususlardan birisi de Türkiye’yle olan münasebetlerde bilhassa de Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerimiz sonrası. O toplantıda Yunanistan başta olmak üzere Kıbrıs Rum Kesiti ve Fransa idaresi aslında birtakım yaptırımların yapılmasına dönük önemli bir baskı uyguladı Fakat Avrupa Birliğinde yalnızca 3-4 ülke yok, 27 ülke var. Biz tezlerimizi anlattık, anlatmaya devam edeceğiz. Onlar yavaş yavaş bizim de tezlerimize hak vermeye başladılar. Hakikaten biz onlarla yaptığımız özel görüşmelerde bilhassa memleketler arası deniz hukuku açısından öbür ülkelerde dünyanın komşu ülkelerdeki yaşanan problemlerin nasıl sonuçlandığına dair örnek davaları, örnek kararları önlerine koyduğumuzda onlar da bize hak vermeye başladı. Fransa İngiltere ortasında da 1970’li yılların sonunda bu türlü bir ihtilaf yaşanmıştı. Fransa kıyılarına yakın İngiltere’ye ilişkin iki üç tane ada var Kanal Adaları diye isimlendirilen. O vakit da İngiltere bugünkü Yunanistan’ın tezi üzere adalarını da içine alacak halde büyük bir deniz yetki alanı argümanında bulunmuştu. Fransa’da bugünkü bizim tezlerimizi savunarak adaların yalnızca kara suları vardır biz onlara hürmet gösteririz. İki ülke ortasında eşit oranlarda ortay sınır üzerinden bir deniz yetki alanı paylaşımının gerçek olacağını tez etmişti ve hakikaten mahkeme de Fransa’nın bu tezlerini haklı buldu. Adalara yalnızca kara suları kadar bir deniz yetki alanı bıraktı, ancak iki ülke ortasında ortay sınır üzerinden bir yetki alanı paylaşımına karar verdi. Artık o günkü Fransa bugünkü Yunanistan’ın tezlerini ve tam bilakis savunma noktasına geldi. Biz de diyoruz ki, hak, hukuk, vakitten ve tabandan bağımsız olarak her yerde eşit işlemesi lazım, bunu ortaya koyuyoruz. Biz diyoruz ki, arkadaşlar burada duygusal davranmayın, aklıselim davranın bizim haklı olduğumuzu siz de göreceksiniz. Hakikaten bu teşebbüslerimiz, diyaloglarımız yavaş yavaş sonuç vermeye başladı. Sayın Şansölye Merkel başta olmak üzere. Avrupa Birliğinin önde gelen ülkelere bunlar anlatıldı, tüm üye ülkeler her fırsatta bunları anlatıyoruz bu tezlerimizi ortaya koyuyoruz, gerçekten onlar da bu kademede bir yaptırım kararı almadılar. İnşallah bu meseleleri masada oturarak, müzakere ederek bir diyalog içerisinde çözeceğimize de inanıyorum. Coğrafya yazgıdır İbn-i Haldun’un dediği üzere. Ne siz oradan taşınacaksınız, ne biz buradan taşınacağız. Yunanistan’la bizim ortamızda vakit zaman kesintiye uğrayan istikşafi görüşmeler başlayabilir, bunları önümüzdeki yılın herhalde birinci aylarında karşılığını göreceğiz. Oturalım herkes hakkına, hukukuna riayet etsin. Bizim oburunun malında, mülkünde, hakkında gözümüz yok, lakin bizim de malımızda, mülkümüzde, hakkımızda da kimsenin kelamı, gözü olmasın. Örneğin; Malta bir ada ülkesi biliyorsunuz. Ada ülkesi orada ortay çizgi Malta’ya daha yakın belirlenmiş hasebiyle, kıyı uzunluğu daha fazla olan Libya’ya daha fazla alan bırakılmış. Unutmayalım ki, Doğu Akdeniz’de en büyük uzun kıyı uzunluğu Türkiye’de yaklaşık 960 kilometreden bahsediyoruz. Fakat Yunanistan’ın tezlerine bakarsanız adeta bizi kıyılarımıza mahpus eden bir anlayışla hareket ediyorlar. İnşallah onlar da bu yanılgılarından kısa müddette vazgeçerler.”

“KOMŞU ALANLARDA ÖTEKİ KEŞİFLER DE OLABİLİR”

Petrol arama ve üretim çalışmalarından da bahseden Bakan Dönmez, “2019’da 40 milyar dolar civarında güç eserleri ithalatında ödediğimiz bir bedel var. Uzun yıllar ortalaması da esasen o düzeylerde değişiyor 40-45 milyar dolar. 2020’de tabi bir ölçü petrol tüketimi azaldı bu pandemi münasebetiyle, salgın hasebiyle. Fiyatlar da düştü tahminen bu sene petrol ve doğal gaz ithalatımıza ödeyeceğimiz bedel bir ölçü düşebilir. Bizim yaptığımız görüşmeler, temaslar ve incelemelerde 2021 yılında da talebin çok fazla artmayacağı. Münasebetiyle fiyatların bu mertebelerde seyir edeceğini düşünüyoruz. Tahminen 2022’yle birlikte ekonomiler toparlanırsa o eserlere fiyatlarında da talep artarsa fiyatlarında da bir artış olabilir diye bekliyoruz. Onun içinde biz esasen fiyat düşse de artsa da bir sefer birinci siyasetimiz güçte dışa bağımlılığı azaltmak olduğu için işte kendi kaynaklarımızı denizimizde, karamızda arama ve üretim faaliyetlerinde de hızla de artırıyoruz. Türkiye Petrolleri son 2-3 yılda günlük petrol üretimini 35-40 bin varillerden 55 bin varillere çıkardı. Yaklaşık 15 bin varil de özel kesimin üretimi var demek ki bir 70 bin varil günlük bir üretimimiz var, bu da bizim yıllık gereksinimimizin yüzde 7’si civarında kalıyor, hala önemli ölçüde bu eserleri biz dışarıdan ithal ediyoruz. Karadeniz’de artık bu sahanın yanlarında yaklaşık 10 bin kilometrekarelik bir alanın daha sismik çalışmalarına başlattık devam ediyoruz. Önümüzdeki yılın birinci yarısında onu da tamamlamış oluruz ve orada da münasebetiyle, bu tahlil ve değerlendirmelerden sonra yeni sondajlarımız olacak ümitliyiz, yani misal yapılar çıkıyor ortaya. Münasebetiyle, o 400 milyar metreküplük bir keşiften sonra tahminen yakınında komşu alanlarda öbür keşifler de olabilir” tabirlerini kullandı.

“DÜNYADA BU İŞİ YAPAN FİRMALAR KİMSE ONLARLA OTURUR ÇALIŞIR HALLEDERİZ”

Keşif çalışmalarının yanında karadaki çalışmaları da ihmal etmediklerini, orada da çok olmamakla birlikte az da olsa üretim artışını sağlayan yeni arama ve üretim faaliyetlerinin sürdüğünü ve süreceğini lisana getiren Bakan Dönmez, şöyle konuştu:
“Kanuni ile birlikte 3 sondaj gemimiz olmuş olacak. İki tane sismik araştırma gemimiz var. Gereksinim epeyce tahminen yani yenileri de eklenebilir. Bu biraz da bizim iş planımıza, programımıza bağlı. Gemilerimizle maliyet avantajı da sağlamış olduk ve operasyon güvenliğini de büsbütün kendi yerli insan kaynağımızla birlikte kendi denetimimiz altına almış olduk. Bu türlü önemli bir tabi teknolojik ve bilgi birikimini de grubumuza kazandırmış olduk. Sondaj çalışmaları en değerli kritik basamaklardan birisi, boruyu aşağıya indiriyorsunuz. Sonra eserin üretime hazırlanması için tamamlama çalışmaları var bir diğer gemi de o işleri yapıyor. Sonrasında kuyuların başlarında bulunacak denetim ekipmanları valf üzere gibisi ekipmanlar için bunların dışarıda mühendislik tahlilleri var, bunları tabi ki yurt dışından tedarik edeceğiz. Türkiye’de önemli yerli firmalar da gelişmeye başladı yani su altında boru işini yapanlar. Mümkünse yerli kaynaklarla tedarik edeceğiz. Türkiye’den tedarik edilemeyenleri de en ucuz teknolojik olarak gelişmiş ülkelerden bu ekipmanları almak suretiyle yapacağız. Türkiye Petrolleri üretim çalışmalarını yapacak kapasiteye sahip. Düzce Akçakoca’da 2000’li yılların başından bu tarafa denizaltında doğal gaz üretimimiz vardı. İstanbul da Silivri’nin açıklarında orada biz tekrar denizden doğal gaz ürettik. Kâfi olduğumuz uzman olduğumuz alanlarda biz yeterliliğimizin, yetkinliğimizin olmadığı alanlarda da dünyada bu işi yapan firmalar kimse onlarla oturur çalışır hallederiz.”

“BİZ BİR TARAFTAN GÜÇTE DIŞA BAĞIMLILIĞI AZALTAMAYA ÇALIŞIRKEN, BİR TARAFTAN DA ARZ GÜVENLİĞİ KAPSAMINDA ADIMLAR ATIYORUZ”

Türkiye’de son 15-20 yılda güç alanında sessiz bir ihtilal yaşandığını aktaran Bakan Dönmez, “Biz bir taraftan güçte dışa bağımlılığı azaltamaya çalışırken, bir taraftan da arz güvenliği kapsamında adımlar atıyoruz. Bugün en elektrikte ne de doğal gaz da arz sıkıntımız yok. Birincil güç kaynaklarını yani kömürü, doğal gazı ya da hidroliği, rüzgarı ikincil güç kaynağı dediğimiz elektriğe dönüştürürken kullandığımız ekipmanların da yerlileşmesi son derece kıymetli. Termik santral kuruyorsunuz, lakin burada kullanılan gereçlerin değerli bir kısmını dışarıdan ithal ediyorsanız cari açığa olumsuz bir etkiniz var demektir. Son yıllarda güneş başta olmak üzere rüzgarda dedik ki, biz size güneş santrali kurma imkanı verelim, lakin burada kullanacağınız panel ve ekipmanların gelin burada fabrikasını kurun, Ar-Ge’sini yapın, teknolojiyi geliştirin ve burada üretin. Hakikaten bugün dünyanın tek entegre güneş paneli fabrikası üreten tesisimiz Ankara’da hizmete alındı. Cumhurbaşkanımızın da biliyorsunuz teşrifleriyle o tesisi açtık. Bizim tabi yıllık gayemiz 1000 megavat güneş santrali kurmak. Bu ortada natürel bir evvelki bahsettiğim tesis kadar olmasa da teknolojisi ve yerliliği yeniden yüzde 50’nin üzerinde yerli imkanlarla üreten yaklaşık 7-8 tane daha firma var. Bu firmalar hem iç pazara hem de civar pazara güneş paneli, ekipmanı, güneş santrali ihraç edebilecek potansiyele gelmiş oldu. Yakın bir gelecekte rüzgar tribünlerin de kıymetli bir kısmını jeneratör başta olmak üzere artık Türkiye’de üretmeye başlayacağız. Şu anda aslında kanatları üretebiliyoruz, kuleleri üretebiliyoruz, lakin jeneratörden elektriğe dönüştüren kısmı üretimine başlamamıştık, artık onların muahedeleri yapıldı onlar başlayacak. Bir taraftan EÜAŞ, Keban’daki hidrolik tribünlerin jeneratörünü kendisi üretti yenileme vakti gelmişti onları çalıştırdık. Tekrar geçtiğimiz haftalarda EÜAŞ elektrik otomasyon sistemini yerlileştirdi. Hasebiyle, artık başta hidrolik santrallerimiz olmak üzere oradaki otomasyonu büsbütün yerli kendi ulusal mühendislik tahlillerimizle yapabilir hale geliyoruz, zira büsbütün EÜAŞ mühendisleri tarafından yapıldı” diye konuştu.

Doğal gazda basınç düşürme istasyonları dahil olmak üzere neredeyse şebekede kullanılan materyallerin yüzde 90’ını artık kendilerinin ürettiğini bildiren Bakan Dönmez, “Hatta yalnızca üretmekle yetinmiyoruz bunları değerli oranda da yurt dışında ihraç ediyoruz. Petrolle ilgili olarak da şu anda bilhassa kuyu açma süreçlerinde kullandığımız sondaj makinelerinde de tekrar kıymetli oranda yerlileşme devam ediyor. Cumhurbaşkanımız ‘Kaşif’ isimli su altı robotunu da kamuoyunda tanıtmıştı. O büsbütün yerli, ulusal mühendislik tahlilleriyle ortaya çıkmış bir eserdi. Kaşif su altı robotu yerin yaklaşık suyun 2000-2500 metre altında deniz tabanında kuyu başındaki iş ve süreçleri geminin platformundan uzaktan denetim edebilir yapabilir hale geldik. Sayın Cumhurbaşkanımız çabucak her hafta zati bu tip ulusal ve yerli teknoloji gelişmeleri içeren, ihtiva eden birçok açılış da yapıyor. İşte savunma endüstrinde bunu şahsen yaşıyoruz, sıhhat kesiminde yaşıyoruz, endüstrinin birçok alanında var güç dahil olmak üzere. Artık dışa bağımlılığımızı bilhassa bu salgın devrimizde bir kere daha gösterdi kritik hususlarda dışa bağımlılığımızı bizim mümkün mertebe azaltmamız gerekiyor. Çeşitli teşvik ve destekleme düzenekleriyle yatırımcıyı da bu manada özendirdik ve hamdolsun bugün güç yatırımlarında yüzde 50’den daha fazla artık yerli ekipman kullanabilir hale geldik. Zati mühendisimiz, insan kaynağımız yurt dışına bağımlı olmadan bu tesisleri rahatlıkla yapabilir” dedi.

“ÖNÜMÜZDEKİ 5 YIL İÇERİSİNDE İNŞALLAH TÜRKİYE’DE ALTIN ÜRETİMİNİ 100 TONUN ÜZERİNE ÇIKARTMAYI HEDEFLİYORUZ”

Borun maden kesiminde Türkiye’nin en büyük ihraç kalemi olduğunu hatırlatan Bakan Dönmez, şöyle devam etti:
“Üç kentimizde bor cevheri hazırlıyoruz ve bora dayalı birtakım türevleri üretebilir durumdayız. Yıllık yaklaşık 2 milyon 200 tonluk bir üretim kapasitemiz var. Bu yılı saymaksak, zira şimdi sayılar çıkmadı ancak bu salgın hasebiyle tabi ihraç ettiğimiz ülkelerde de bu kapanmadan ötürü birtakım üretimlerde kısılmalar oldu ve hasebiyle bu talebe yansıdı. Biz 2 milyon ton amacını aştık geçtiğimiz 2 yılda. Bu sene muhtemelen bu kapanmadan ötürü global ölçekte bir ölçü düşük olacak ihracatımız. Lakin bunun dışında doğal taşlarda önemli bir ihracat potansiyelimiz var, krom ihraç ediyoruz, çeşitli çinko ve kurşun eserlerini ihraç ediyoruz. İthalatımız da fazla maalesef. Lakin ihracatımıza baktığımızda yıllık ortalama 4-4,5 milyar dolarlık bir ihracatımız var maden eserlerinden hammadde eserlerinden. İthalatımızla ülkede kâfi olmayan hammadde eserlerini ithal ediyoruz ya da yeteri kadar üretemediğimizi açığımızı yurt dışından tamamlıyoruz. Aşağı üst 4,5 milyar dolarlık ihracatımıza karşılık 6-6,5 milyar dolarlıkta ithalatımız var. Yani hammadde dalı açısından baktığımızda 2 milyar dolarlık bir ticaret açığı kelam konusu. Son 10 yılda yaklaşık 200 ton civarında altın ithalatı yapmışız. Geçtiğimiz yıl 38 tonla rekor kırdık, bu sene inşallah salgına karşın 40 tonu geçeceğiz. 2000’li yılların başında bizim altın üretimimiz neredeyse sıfır kilogram mertebesindeydi. 350 tonluk üretim yaptık bu son 15 yılda. Bunu artırmamız lazım. 200 ton ithalatımız var, 40 ton üretimiz var, açığımız hala 160 ton ve önümüzdeki 5 yılda bizim 100 tonun üzerinde bir üretimi çıkartmamız lazım. Altın işletmesi için asgarî 100 milyon dolarla 1 milyar dolar ortasında yatırım yapmanız lazım sahanın hazırlanması için. Gübretaş’ın sahip olduğu bir ruhsat alanı var Söğüt’te. Ben de aslen Bilecikliyim. Memleketimizde bu türlü bir keşif var, bundan doğal son derece memnunuz ve sevinçliyiz. Sayın Cumhurbaşkanımız da biliyorsunuz, ‘iki yıl içerisinde burada bu sahayı altın üretimine hazır hale getireceğiz’ dedi. MTA’nın bulduğu yaklaşık 8-10 tane daha altın alanımız var, bunların büyük bir kısmı da Varlık Fonuna devredildi, inşallah ulusal iktisada kazandırılsın diye. Aslında altın bölümüne baktığımızda potansiyelimiz epeyce yüksek, ancak bugün ulaşmış olduğumuz üretim düzeyi potansiyelimizin hayli altında. Ve biz bu sene muhtemelen altında 20 milyar doları aşan bir ithalat yapacağız. Neredeyse petrol ithalatı kadar bir altın ithalatı var. Ancak bunun bir 5-6 milyar dolarını işleyip tekrar kuyum kesimi ihraç yapıyoruz, yani külçe altını getiriyoruz, fakat işleyip ihraç ediyoruz, bir yerde kıymet katabiliyoruz altına. Bilhassa kriz periyotlarında insanoğlunun tahminen kodlarından geliyor, en sağlam liman olarak altını görüyor. Zira paranın pahaları bir anda inebiliyor-çıkabiliyor. Bir de biz Anadolu insanı düğün dernek, birbiriyle hediyeleşme baktığınızda yahut ufak tasarruf aracı olarak da altını görürsünüz. O açıdan altına talep maalesef azalmayacak. Önümüzdeki 5 yıl içerisinde inşallah Türkiye’de altın üretimini 100 tonun üzerine çıkartmayı hedefliyoruz, bu sene 40 tonu geçeceğiz. Bu türlü de bir potansiyelimiz de var.”