Başkan Dayanmayan TÜİK’te Ocak Enflasyonu Düşük Açıklanabilir mi?

Öncelikle Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda birbiri arkasına değişiklik gerçekleşti. Berat Albayrak’tan boşalan koltuğa son olarak Nureddin Nebati getirildi. 

En çok misyon değişiminin yaşandığı öteki kurum ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) oldu. 

Burada ise eski AK Parti Milletvekili ve Yeni Şafak gazetesi müellifi Şahap Kavcıoğlu oturuyor. 

Bu iki kurumun akabinde TÜİK de yönetici değişikliğinden nasibini aldı. Uzun müddet enflasyon oranını düşük tuttuğu için muhalefet ve toplumun büyük bölümünün tenkitlerine gaye olan TÜİK Lideri Sait Erdal Dinçer, aralık enflasyonu açıklamasından sonra bu sefer da iktidarın maksadı oldu.

TÜİK, Türkiye’nin en eski kurumlarından biri. Enflasyon sepetindeki eserlerden açıkladığı enflasyon oranına kadar birçok bahiste eleştirilen kurumda 1926-2002 devrinde 76 yılda 18 lider vazife yaptı. 

2002- 2022 periyodunda 20 yılda 9 lider iş başında bulundu. 

1926-1947 periyodunda yani 21 yılda yalnızca 2 lider misyon yaptı. 

En uzun mühlet (1929- 1947- 18 yıl) vazifede kalan ise Celal Bayar oldu. 

Yakın vakitte ise 6 yılda 6 lider değişti. Son bir yıldaki enflasyon oranı açıklamasıyla eleştirilen Dinçer, giderken dikkatler ocak ayında açıklanacak enflasyon datalarına çevrilmiş durumda. 

Hususla ilgili olarak Independent Türkçe’ye değerlendirmede bulunan ekonomistler, Dinçer’in son açıklamasıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın reaksiyonunu çektiği görüşünde.

Eski TÜİK Lideri Birol Aydemir’e nazaran Sait Dinçer gideceğini anlayınca ‘Bir yanlışa imza atarsam 84 milyonun hakkını yemiş olurum’ açıklamasıyla biraz da günah çıkarmak istedi. 

‘Sait Bey’in gideceği aşikardı tam da gideceği vakit bu açıklamaları yaptı’ diyen Aydemir, ‘Yaklaşık bir yıldır misyondaydı, niçin hiç kimse ile görüşmedi? Niçin hiç basını çağırmadı? Niçin tüm bunlar olurken konuşmadı?’ diye sordu.  

TÜİK’in bağımsızlığını kaybettiğini belirten Aydemir, ‘Bağımsızlık kaybedildikten sonra gelenlerin olağan norm ve standartlara, milletlerarası belirlenmiş kurallara nazaran bir istatistik verebileceklerini düşünmüyorum’ dedi.

İnsanların da artık TÜİK üzere kurumlara inanmadığını aktaran Aydemir, ‘Çünkü bir kurum bağımsızlığını kaybettiyse insanların güvenmesi güç oluyor. Benden sonra 6 yılda 6 lider misyona geldi. Bağımsızlığını kaybeden kuruma kimse güvenmez, ben de güvenmiyorum. Toplumun yüzde 90’ı gerçek enflasyonun yayımlanmadığı düşünüyor’ diye konuştu.

Açıklanacak ocak ayı enflasyon oranına da değinen Birol Aydemir, ‘Tahminime nazaran ocak ayı için en az yüzde 10-15 ortası enflasyon açıklanır. Ancak sayı ne çıkar bilemem. Yalnızca akaryakıt, doğalgaz ve elektrikten bile yüzde 5 civarında bir artış garanti gibi’ diyerek kelamlarını tamamladı.

Ekonomist Selçuk Geçer de TÜİK Lideri’nin son açıkladığı enflasyon oranı çok görüldü ve bu nedenle cumhurbaşkanının bundan rahatsız olduğu için vazifeden alındığı görüşünü dillendirdi. 

 Yüzde 36,08’lik enflasyonun iktidar tarafından çok yüksek bulunduğunu ortaya çıkan rahatsızlıktan dolayı de TÜİK Lideri Dinçer’in istifasını verdiği ve bunun bekletildiğiyle ilgili tekrar dedikoduların yayıldığını hatırlatan Geçer, ‘Dolayısıyla bu dedikoduların yanlışsız olduğunu görüyoruz. Aslına bakılırsa dedikodudan öte bir şeymiş. Büyük ihtimalle yeni TÜİK Lideri enflasyon sayılarını daha düşük göstermeye çalışacak fakat bu büyük bir tehlikeye işaret ediyor’ değerlendirmesinde bulundu. 

Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati’nin ocak ayında enflasyon sayılarının pik yapacağı istikametindeki açıklamasına dikkati çeken Geçer, ‘Nebati’den ayrıştığımız nokta şu: Ocakta pik beklemiyorum. Evet, ocakta çok yüksek bir enflasyon gelecek ancak şubat, mart ve nisan ayına kadar hatta yaz ayların da bile yüksek enflasyonun devam edeceği kanaatindeyim. Bence ocak enflasyonunda bir şey yapma ihtimalleri çok düşük, daha itidalli bir sayı açıklayacaklar. Mesela ben 45 civarında bir enflasyon bekliyorum. Büyük ihtimalle yüzde 40’ı geçirmemeye çalışacaklar’ yorumunu yaptı.

‘Eski TÜİK Lideri muhtemelen enflasyon neyse ona yakın açıklamalar yapmaya devam edecekti’ diyen Selçuk Geçer kelamlarını şöyle tamamladı: 

Yeni lider ise enflasyon sayılarının yüzde 40’ın altında kalmasını sağlamaya çalışacak. Hasebiyle şubat, mart ve nisan aylarında da daha düşük enflasyonları görmeye başlayacağız fakat bu gerçekçi bir enflasyon olmayacak. Aslında benim fakirlik enflasyonu dediğim ortamın daha da artmasını beraberinde getirecek. Yani gelirler resmi enflasyonu nazaran yükselirken, masraflar piyasa enflasyonuna nazaran artacak. Münasebetiyle ortadaki fark da fakirlik enflasyonu oluşturacaktır. Genel algı bu, umarım bu türlü bir şey olmaz.

Ekonomist Mustafa Sönmez de TÜİK üzere kurumların liderlerinin medyaya çok açık bireyler olmadığını vazifeden alınmasının gerçek nedenini bilmediğini söyledi.

Dinçer’in yakın vakitte vazifeye getirilmiş bir isim olduğunu buna karşın TÜİK ve Merkez Bankası üzere kurumlara birçok yöneticisinin değiştirilmesinin düşündürücü olduğunu tabir eden Sönmez, ‘Kurumlarla bu kadar oynanması başlı başına önemli bir güvensizlik yaratır’ dedi. 

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin enflasyonun yüksek olacağına ait açıklamasını hatırlatan Sönmez, ‘Objektif olarak ocak ayı için bir hesaplama yapıldığında elektrik, gaz ve akaryakıt üzere artırımlar dahil gibisi birçok şey dikkate alındığında en az yüzde 15 enflasyon bekleniyor’ yorumunu yaptı.

‘Şimdi bu yüzde 15 enflasyon değil de bakanın söylediği üzere yüzde 6-8 dolayında bir enflasyon açıklanırsa burada açıkça bir manipülasyon ve müdahale olduğu ortaya çıkar’ diyen Sönmez, şunları kaydetti: 

TÜİK rastgele bir yer değildir. Yani datalarla oynanmaya başlanırsa bırakın içeride yaratacağı güvensizliği dışarda daha çok güvensizlik yaratır. O vakit size borç para veren ve yatırım yapan kuruluşlar hiçbir şeyinize güvenmezler. Hasebiyle bunun Türkiye’ye çok ziyanı olur. Dilerim ki misyon değişikliği kurumun ürettiği bilgilere bir müdahale olmasın ve güvensizlik yaratmasın. Bunun yaratacağı güvensizlik bütün ülkeye ağır maliyetlere yol açar.