Beceriksiz BMGK, Erdoğan’ın çözüm önerisini kınadı

Dünyada barışın sağlanması ve korunmasında en büyük aktör olarak takdim edilen Birleşmiş Milletler’in (BM) kuruluş prensipleri, bulunduğu coğrafyalarda kağıt üstünde kaldı. Yaşanan soykırımlar ve insanlık dramları BM vazifelilerinin gözleri önünde gerçekleşti. BM, tarihi boyunca sorun çözmek yerine sorunun kaynağı oldu. BM misyonları, ABD’nin okyanus çok operasyonları için müdahalelerine münasebet üretti. Bugün BM’nin misyon üstlendiği çok sayıda ülkede hala sivil halk iç savaşlar ve karışıklıkların pençesinde.

FİLİSTİN SIKINTISININ KAYNAĞI

1947’den bu yana devam eden Filistin sorunu, BM tarihindeki en büyük başarısızlık. Filistin topraklarının Musevilerle paylaşılmasını öngören 181 sayılı Genel Konsey kararıyla, İsrail işgaline meşruiyet sağlandı. Binlerce Filistinlinin ülkelerini terk etmesini izlemekle yetindi, vatanlarına geri dönüşleri için hiçbir sistem işletilmedi. 1967’de İsrail’in Doğu Kudüs, Batı Şeria, Gazze ve Golan Tepeleri’ni işgal etmesinin akabinde BMGK işgalin sonlandırılması kararı alsa da kararı uygulamayan İsrail’e rastgele yaptırım uygulanmadı. İsrail’in sayısız abluka ve taarruzlarına ses çıkarılmadı.

IRAK’A, AFGANİSTAN’A BARIŞ GELMEDİ

BM’nin kuruluşundan çabucak sonra Sovyetler Birliği’nin 1956’da Macaristan’ı, 1968’de Çekoslovakya’yı, 1979’da ise Afganistan’ı işgalinde net bir tutum alınamadı. 1962 Küba füze krizinde dünya nükleer savaş tehlikesiyle karşı karşıya kalırken etkisiz kaldı. Irak’ın İran topraklarını işgali, ABD’nin Irak’ı ve Afganistan’ı işgaline seyirci kalan BM, ABD de dahil BM Güvenlik Kurulu’nun 5 asli üyesinin onayı olmadan hiçbir çatışma ve insani drama müdahale edemediği üzere, Irak ve Afganistan’da ABD lehine kararlarıyla anıldı. Bugün ne Irak, ne de Afganistan’a barış gelmediği üzere, yıllar süren iç çatışmalar da dindirilemedi.

SOYKIRIMLARA KÖR

1995 Temmuz ayında Bosna Hersek’te yalnızca 4 günde 8 binden fazla Müslüman Boşnak erkek Sırplar tarafından katledildi. Srebrenitsa katliamı, BM’nin kelamda inançlı bölge ilan ettiği alanda gerçekleşti; fakat BM bu insanlık dramını da izlemekle yetindi. Katliam engellenemediği üzere, 20 yıl sonra yaşananları soykırım olarak niteleme uğraşı da, BM Güvenlik Kurulu’nda kararın veto yemesiyle başarısız oldu. 1994’te Ruanda’da yaklaşık 1 milyon Tutsi, BM askerlerinin “Destek Misyonu” ismi altında ülkede bulunduğu sırada Hutular tarafından katledildi. Bu katliamı da izleyen BM, misyonun vazife tarifi katliamı kapsamadığı gerekçesiyle müdahale etmedi. Tekrar Myanmar’da yüzbinlerce Arakanlı Müslümanın vefatı, yüz binlercesinin de komşu Bangladeş’e göç etmesine rağmen, BM bu soykırımın da önüne geçemedi.

SON ÖRNEK SURİYE

BMGK’nın 1990’ların başında geliştirmeye başladığı “İnsani Müdahale Doktrini”, Suriye’de 2011’de başlayan iç savaş için uygulanmadı. Suriye’de yüzbinlerce insan öldü, milyonlarca kişi yerinden edildi, bir ülke yerle bir oldu. BMGK’nın 5 daimi üyesi askeri müdahale kararı bir yana, ülkedeki akınları kınayacak kararları dahi veto edince, Suriye’de yaşananlar izlenmekle yetinildi. BM’nin 1992’de milletlerarası terörü desteklediği savıyla kısmi ambargo uyguladığı Libya, vakit içinde iç savaşlara evrildi. Hala Libya’nın ikiye bölünmüş görünümü karşısında BM’nin barış teşebbüsleri başarısızlıklarla anılıyor. Tekrar Yemen ve Güney Sudan’da binlerce sivilin mevti ve insanlık dışı muamelelerin yaşandığı çatışmalarda da BM etkisiz kaldı.

KIBRIS’TA ÇÖZÜMSÜZLÜĞÜ DAYATIYOR

Bugüne kadar onlarca ülke bölünüp parçalanırken izleyen BM, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Kıbrıs’ta iki devletli çözüm” teklifini yüzsüzce kınadı. BM’nin 2004 yılında hazırladığı Annan Planı’nı kabul eden KKTC’nin değil, karşı çıkan Rumların yanında olması da başka bir utanmazlık olarak tarihe geçti. BM bugün 50 yıldır iki farklı devlet olarak ateşkes halinde yaşamaya devam eden Kıbrıs’ı zorla birleştirme telaşı içinde. 1964’te başlayan UNFICYP misyonuyla Rumların Kıbrıs Türklerine yönelik soykırım ve işgalini izlemekle yetinen BM, 1974 barış çıkarması sonrası ise adada iki devlet ortasında doğal hudut ve Kapalı Maraş’ın polisi olarak varlık gösteriyor. Bu mühlet içinde denediği federasyon gayretleri boşa çıkan BM, yeni tahlil tekliflerini tartışmak yerine iki devletli tahlile ayak direyen AB üyesi ülkelerin ardında çözümsüzlüğü dayatan siyasetleriyle reaksiyon çekiyor. Kıbrıs ve garantör Türkiye’nin iki devletli tahlil formülü, rastgele bir biçimde tartışılmaksızın yok sayılmaya çalışılıyor.

NÜKLEER YARIŞI ENGELLEYEMEDİ

Krizlerde etkisiz kalan BM, dünyayı kabusa çevirebilecek Nükleer Silahların Yayılmasını Tedbire Mutabakatı’yla misyon üstlendi. Fakat burada da başarılı olamadı. BM kurulduğunda, nükleer silaha yalnızca ABD sahipken, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin, İsrail, Pakistan, Hindistan, Kuzey Kore üzere ülkeler nükleer silahlara bu muahededen sonra sahip oldu. İran’ın uranyum zenginleştirme çalışmaları hızlandı. ABD ile İran ve Rusya ortasında nükleer mutabakat uğraşları da boşa çıktı.

TARAFLI BİR MİSYON

BM’nin insani krizlere seyirci kaldığı ve büyük yıkımların önüne geçemediği bu başarısızlıklar, yapısal tartışmaları beraberinde getiriyor. Kelamda tarafsız olarak misyon yüklenen BM, yapısı nedeniyle taraflı ve etkisiz bir misyon haline dönüşmüş durumda. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Dünya 5’ten büyüktür” kelamıyla lisana getirdiği yapısal çarpıklık nedeniyle BMGK, bugün ABD’nin çıkarları için kullandığı bir sisteme dönüşmüş durumda. ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İngiltere’nin veto yetkileri, insani kararların alınmasında en büyük mani.

RÜŞVETLE VE TACİZLE ANILIYOR

Bulunduğu coğrafyalara barış ve tahlili getiremeyen BM, bu ülkelerde rüşvet skandallarıyla anılıyor. Milletlerarası ambargo uygulanan Irak’ta BM nezaretinde yapılması istenen petrol karşılığı besin ve ilaç muahedesi, haksız çıkar kapısına dönüştü. Saddam Hüseyin’in devrilmesinden sonra ülkede ele geçirilen evraklara nazaran, 40’tan fazla ülkede 300’e yakın şirkete ve bireylere rüşvet verildiği ortaya çıktı. Bu olayların, BM’nin gözleri önünde, yetkililer de işin içindeyken yapıldığı deşifre edildi. BM Barış Gücü askerlerinin vazife yaptığı Kongo, Liberya, Güney Sudan, Haiti üzere birçok ülkede 2008-2013 yılları ortasında BM askerlerinin cinsel istismar cürümlerine karıştığı da yeniden BM raporuyla belgelenen olaylar ortasına girdi.

GLOBAL SIKINTILARDA BAŞARISIZ

BM, güvenlik problemlerinde olduğu üzere, global problemlerle gayrette de etkisiz kaldı. BM’nin değerli misyonlarından iklim değişikliği konusunda doruklar düzenlenip ihtarlar yapılsa da global ısınmaya karşı tedbir alınamadı.

Global tesiri öngörülen salgınlarda da benzeri tablo hakim. Haiti’de 2010’da başlayan, dünyanın son vakitlerde gördüğü en büyük kolera salgınında, 10 bine yakın kişi hayatını kaybetti. Salgının başlangıç noktasının, Nepal’de BM askerlerinin kaldığı kamp olduğu öne sürüldü.

Hala dünyayı etkileyen koronavirüs salgınında da BM aşıya erişemeyen halklara yardım ulaştırmakta aciz kaldı.