Beyaz altında büyük mesai

HİS ERDOĞAN – Pamuk üreticisinin tarladaki mesaisi başladı. Çeşitli bölgelerde geçen hafta başlayan pamuk ekim süreci mayıs ortasına kadar devam edecek. Türkiye’nin stratejik eserlerinden biri olan pamukta ekim mesaisinden sağlanan birinci öngörüler, Türkiye’nin ikinci büyük üretici kenti olan Aydın’da yüzde 50’ye yakın azalma olduğunu gösteriyor. Buna nazaran, bölgede yaşanan meteorolojik kuraklık ve barajlardaki düşük su oranı nedeniyle çiftçi pamuk üretimini tercih edemedi. Yerine ayçiçeği, buğday ve hatta susam ekildi.

Türkiye, 40’tan fazla sanayi kolunu harekete geçirdiği bilinen pamukta yeterlilik oranını birinci maksat olarak yüzde 70’e çıkarmaya çalışıyor. Bu kapsamda lif pamuk üretiminin yıllık 1 milyon tona çıkarılması için uğraşlar var. Fakat son iki üretim dönemi pamuk üretimi açısından önemli kayıplar getirdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran, 2018’de 2 milyon 600 bin tona yaklaşan kütlü (çiğit çekirdeklerinden ayrılmamış) pamuk üretimi, 2019’da 2.2 milyon tona, 2020’de ise 1 milyon 774 bin tona düştü. Bu kütlü pamuklardan yıllara nazaran 2018’de 976 bin ton, 2019’da 814 bin ton, 2020’de ise 656 bin ton lif pamuk sağlandı. Türkiye’nin gereksinimi ise yıllık 1 milyon 600 bin ton lif pamuğu aştı. Buna nazaran 2020/2021 döneminde ihracat değil ancak ithalat 1 milyon tonu aştı.

30 milyar dolara yakın

Aydın Ticaret Borsası İdare Heyeti Lideri Fevzi Çondur, Aydın Ovası’nı besleyen barajlardaki su azlığı ve bu yıl yaşanan meteorolojik kuraklık nedeniyle üreticinin pamuk ekemediğini söyledi. Bahisle ilgili valilik tarafından yayınlanan kararı da hatırlatan Çondur, “Sadece iki kez su verilebileceği söz edildi. Ekim periyodundan evvel açıklanması üretici için yeterli oldu. Ona nazaran herkes planlamasını yaptı. Pamuk ekili alanların geçen yıla nazaran yarı yarıya azalabileceğini düşünüyoruz” dedi.

Türkiye’nin dokumacılık, hazır giysi, konfeksiyon, iplik, örme üzere alanlarda dünyanın sayılı ülkelerinden biri olduğuna dikkat çeken Çondur, dokumacılık endüstrinin yıllık toplam muhtaçlığının 1 milyon 600 bin ton lif pamuk olduğunu kaydetti. Çondur, “Geçen yıl 650 bin tonda kaldık ve 1 milyon ton ithal edildi. Bu kadar güçlü olduğumuz dallarda üretimin düşmesi elimizdeki kozu da alıyor. Kesinlikle üretimin desteklenmesi gerekiyor. Tüm bu alanlarda Türkiye iktisadı için 30 milyar dolarlık direkt ve dolaylı katkı var. Ayrıyeten ne kadar az üretirsek memleketler arası piyasalardan o kadar daha fazla ödeyerek ithal etmek zorunda kalırız. Kıymetli olan tüm gereksinime yönelik üretim değil, gereksinimin yüzde 70’ini karşılamak çok değerli” diye konuştu.

En çok ABD’den alıyoruz

2020/2021 dönemi dünya lif pamuk ticaretinin 9.5 milyon ton düzeyinde olacağı, dünya ithalatında en büyük hissesi Çin’in (%23) alacağı kestirim ediliyor. İthalatta bu ülkeyi sırasıyla Bangladeş, Vietnam ve Pakistan izliyor. Dünya ihracatında birinci sırayı 3.3 milyon ton (% 35) ile ABD’nin alacağı, bu ülkeyi sırasıyla Brezilya, Hindistan ve Avustralya’nın izleyeceği kestirim ediliyor. Türkiye, lif pamuk ithalatının büyük kısmını ABD’den yapıyor. Akabinde ise Brezilya ve Yunanistan geliyor.

‘GİRDİ MALİYETİNE ENDEKSLENMELİ’

Bir evvelki dönem 80 kuruş olan pamuk prim dayanağı, geçen dönem 1 lira 10 kuruşa yükseltilmişti. Aydın Efeler Ziraat Odası Lideri Mehmet Kendirlioğlu, buna karşın çiftçinin artan girdi maliyetleriyle karşı karşıya kaldığını belirtirken, primin bu maliyet artışlarına endekslenebileceğini söyledi. Kendirlioğlu, bölgedeki genel duruma ait şu bilgileri verdi:

“Bu yıl aslında fiyattan ve kardan daha kıymetli olarak iklim sorunu var. Kuraklık ve barajlardaki su yetersizliğinden ötürü geçen yıla nazaran pamuk ekiminde önemli bir azalma bekliyoruz. Çiftçilerimiz bu yılın yağışsız geçeceği tasasıyla ekseriyetle buğday ekimi yaptı. Gayemiz pamukta ithalat oranını düşürmekti lakin mevcutta heyeti endüstriye sağlayacak kadar yok. İthalat oranı yükseliyor. Çiftçinin 4 ana sarfiyat kalemi olan; akaryakıt, tohum, gübre ve zirai ilaç var. Akaryakıt fiyatı bir yılda çok artmadı. Bilhassa gübrede fiyat artışları yüzde 60’ı geçti. Tohum fiyatı iki katına çıktı. İlaçlarda yüzde 70’i aşan artışlar var.”

SON 25 YILIN EN DÜŞÜK LİF PAMUK REKOLTESİ

Ulusal Pamuk Konseyi’nin (UPK) ‘Pamuk Kesim Raporu 2020’de bilhassa son iki dönemdir pamuk üretimindeki kritik düşüşe dikkat çekiliyor. Buna nazaran, 2018/19 döneminde 2 milyon 570 bin tona kadar yükselen kütlü pamuk rekoltesinin 2019/20 döneminde yüzde 14 azalarak 2 milyon 200 bin tona, 2020/21 döneminde ise UPK’ya nazaran yüzde 27 azalarak 1 milyon 607 bin tona düştüğü tabir edildi. Lif pamuk rekoltesinin ise kurula nazaran 627 bin ton kestirim edildiği kaydedildi. Buna nazaran 2020/21 döneminde son 25 yılın en düşük lif pamuk rekoltesinin elde edildiği anlaşıldı.

Ekim alanlarının ise 2020 yılında yüzde 40 üzere ‘dramatik’ bir oranda azalarak, son 30 yılın en düşük kıymeti olan 353 bin hektara düştüğü söz edildi. Kurulun raporunda 46 hususta tahlil teklifleri de sunuldu. Bu tahlil teklifleri, Türkiye pamuk üretiminin esas meselelerini belirten, yüksek üretim maliyeti, randıman ve kalite kayıpları, dayanakların aktifleştirilmesi ve pazarlama, sürdürülebilirlik ve farkındalığın geliştirilmesi ana başlıkları altında toplandı.

‘İKLİMİ GÖZARDI EDERSEK BAŞARILI OLAMAYIZ’

Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım, Türkiye’nin öncelikli amacının yaklaşık 1 milyon 700 bin ton lif pamuk muhtaçlığının 1 milyon tonunu kendi üretimiyle karşılamak olduğunu vurgularken, lakin geçen yıl prestijiyle bunun yalnızca 600 bin tonunun içeride üretildiğini söyledi.

Yıldırım, “1 milyon ton üretim yerine ithalat yapılmış oldu. Uzun periyotlu bir siyaset geliştirilmeli. Tohum üzere hem yetersiz kalan, hem de fiyatı artan girdiler konusunda destekleme sağlanmalı. Ayrıyeten artık iklim krizi kıymetli bir sorun. Hangi eserde olursa olsun iklimi gözardı edersek başarılı olma talihimiz kalmaz. Su konusundaki çalışmaları gerçek ve planlı halde hayata geçirmeliyiz. Yoksa mevcutta Aydın’da yaşanan su sorunu nedeniyle diğer eserlere, suya daha az gereksinimi olan eserlere kayışlar olur. Ayrıyeten mevcut takviyelerin, primlerin çiftçiler eserini ekmeden açıklanması ve vaktinde da ödenmesi gerekiyor” diye konuştu.

YARIN: Şanlıurfa ve Çukurova’daki son gelişmeler, pamuk ekiminden beklentiler…