Birey özgür halk egemen ülke bağımsız

Mert İnan – Emekli Tümgeneral Ahmet Yavuz söyleşimizin ikinci gününde kelamlarına son vakitlerde Atatürk’e yönelik, birtakım şahısların akınlarına değinerek başladık. Atatürk’ü sevmeyen yahut eleştirenlerin küçük bir azınlık olduğunu lisana getiren Yavuz, “Ancak Atatürk’ün ailesine, özel hayatına ve inanç dünyasına yönelik atakta bulunanlar, çöplükte yaşayıp, çöplükten beslenen provokatörlerdir. Bu bireyleri dikkate almıyorum. Türk milleti kahir ekseriyetiyle Ata’sını seviyor. Asıl sorun Ata’sını sevenlerin onu anlayamamasıdır. Bugünkü açmazdan çıkış yolu Atatürk’ü gerçek anlamaktan geçmektedir. Bugün mescitlerde ezan okunup, namaz kılınıyorsa Atatürk’ün sayesindedir. Bu gerçeğin üstünü örtmeye çalışıyorlar fakat bu uğraşları onları bir menzile ulaştırmayacaktır” dedi.

Atatürk’ün muharebe alanında verdiği kararların altında yatan fikir yahut davranış özgüvenin mi, hamasetin mi göstergesidir?  

“Özgüveni çok yüksekti. Özgüvenini yüksek tutan bir hamaseti vardı. Bunları ikilem olarak görmemek lazım. Bir bütünün modülleri olarak görülmelidir. Fakat onun özgüveninin ardında harikulade bir sezgi, akıllı bir muhakeme mahareti yatmaktaydı. Muhakeme bilgiye dayalı yapılır fakat bilgi muharebede her vakit tam değildir. Eksik bilgiyle muhakeme yapmak zorunluluktur. Atatürk, eksik bilginin kalan kısmını sezgisiyle tamamlıyordu. Kararlarında isabet oranı çok yüksekti. Ayrıyeten çok yüksek bir moral gücü vardı. Kendisine ve askerlerine güveniyordu. Askerleri de ona karşı inanılmaz bir inanç içindeydiler.”

‘Bir zamanlama ustası’

Büyük Taarruz’un en kritik atılım ve stratejisi neydi?

“Atatürk’ün cephedeki en kıymetli ve kritik kararı taarruz planının kendisiydi. Taarruz planı Afyon’un güneyinden cephenin yarılarak, kısmen kuşatılmasına dayanıyordu. Bu plan sayesinde sıklet merkezi bölgesinde 1’e 6’ya yakın kuvvet üstünlüğü sağlamış oldu ve 1.5 günde cepheyi yardı. Süvari kolordusunu faal kullanıp, düşmanının gerisine sarkıttı. Baskın tesiri elde etti. Onun ulaşım yolları ve irtibat sınırlarını keserek muvaffakiyete ulaştı. Büyük Taarruz’da güneyden kuşatma taktiği yerine, doğu-batı istikametinde cepheden taarruz edilmiş olsaydı muvaffakiyet talihi çok düşük olurdu. Başkomutan’ın planına en çok karşı çıkan 2. Ordu Kumandanı Yakup Şevki Paşa’ydı. ‘Bu plan kumarda zar atmak gibidir’ demiştir. Fakat Atatürk büyük risk alarak, düşmanın beklemediği yerden ve beklemediği vakitte taarruz etti. Bu sayede Yunan Ordusu’nu darmadağın etti.

Atatürk zamanlama ustasıydı. Büyük Taarruz için kuvvet geliştirmeyi temel aldı. Sakarya’daki 100 bin kişilik orduyu 200 bin şahsa çıkarmadan taarruz buyruğunu vermedi. Beklemeyi uygun gördü. Çukurova’nın Fransızlarca boşaltılması bu gücü oluşturmak ve desteklemek için kıymetliydi. Hatay’ı süreksiz da olsa onlara bırakmaya razı oldu. Afyon’a yani cepheye demir yolu Konya, Pozantı üzerinden geliyordu. Adana ve Mersin asker temini için ek insan kaynağıydı. Mersin Limanı’na dışarıdan gelen yük demiryoluyla Afyon’un doğusuna aktarıldı. Taarruz planı ve zamanlaması tüm bu bileşenler hesaplanarak yapıldı. Hesaplı bir risk kelam konusuydu.”

‘Üniter yapıda bir Cumhuriyet’

Herkesin bir Atatürk tasviri var. ‘Turancı Atatürk’, ‘Devrimci Atatürk’ hatta’ Dindar Atatürk’ telaffuzları bile ortaya atılıyor. Hakikat tarif yahut anlamlandırma nasıl yapılmalı?

“Atatürk, Türk kimliğine dayalı yeni bir ulus devlet kurdu. Atatürk, bu ülkenin insanlarının beka sorunu yaşamadan, refah içerisinde, demokratik bir biçimde yaşamasını arzuluyordu. Birey özgür, halk hâkim, ülke bağımsız olsun istedi. Türk kimliğine dayalı, üniter yapıda bir Cumhuriyet kurdu. ‘Türkiye Cumhuriyetini kuran Türkiye halkına Türk milleti denir’ dedi. Bu, çağdaş bir ulus devletti. Turan için yola çıkan Enver Paşa’ydı. Ondan anladığımız Türk kimliği tabiriyle farklı kökenleri ayrıştırmak yerine birleştirmeyi amaçlamasıdır. ‘Yurtta sulh cihanda sulh’ demiştir. Her türlü yayılmacı politikayı reddetmiştir. Öbür manalar yüklemeye gerek yoktur.”

‘Zihninde kazanmadığı bir savaşa girmiyor’

Bir ülkenin bahtını belirleyecek stratejileri belirlemek üzere bir gerilimle nasıl başa çıkıyordu??

“Bu noktada büyüklük dediğimiz tarif devreye giriyor. Anafartalar’dan bir örnek vermek isterim. Atatürk, ikinci çıkarmanın olduğu tarihte, 3-4 gün hiç uyumuyor. Adanmış bir hayat kelam konusu. Mevt korkusu yok. Öte yandan hayata sıkı sıkıya bağlı. Sıradanlığı da kabul etmiyor. Muharebe evvel zihinde kazanılır yahut kaybedilir. Atatürk zihninde kazanmadığı savaşa girmiyor; her daim gücünü ve hudutlarını bilerek hareket ediyor. Bu da gerilimle başa çıkmasını kolaylaştırıyor.”

İstiklal Savaşı’nın Sovyetler sayesinde kazanıldığını öne sürenler var?

“Atatürk, Sovyetlerle ile İngiltere ve Fransa’ya karşı cephe paydaşlığı yaptı. İngilizlerin Kafkasya’daki emellerini Sovyetler ile işbirliği yaparak yıkmıştır. İşbirliği yapmıştır anacak ulusal bağımsızlığa yönelik en ufak bir taviz vermemiştir. Ruslar, İstiklal Harbi sırasında Kocaeli ve Sakarya’ya 3 Kolordu çıkarma teklifinde bulunduğunda, bu teklifi kabul etmemiştir. Bu türlü bir teklifi kabul etmek bağımsızlığı kaybetmek demekti. Savaş sonrası Sovyet modelini seçmediği üzere, başındaki özgün modeli hayata geçirmiştir. Sovyetlerden yardım almıştır fakat temel olarak yoksul de olsa milletin gücüne dayalı olarak çabayı sürdürmüştür.”

Atatürk’ün Musul’u almadığı, askeri harekât düzenlemediği tenkidinde haklılık hissesi var mı?

“Mustafa Kemal Paşa’nın 1917’de yazdığı rapor dikkate alınsaydı, her şey farklı gelişebilirdi. Türkiye’nin sonları daha farklı olurdu. Tahminen de emperyalizmin Kürt kartı bölge dinamiklerini alt üst etmeye elverişli olmazdı. Etnik sorunların bir kısmını yaşamıyor olurduk. Sorun güçlü olmak ve o gücü akıllı, aktif kullanmak sıkıntısıdır. Bütün aksiliklere karşın Başkomutan, Musul için harekât düzenlemiş lakin sonuç alıcı olmamıştır. Bugünden bakıp o günün şartlarını dikkate almadan değerlendirmede bulunmak akıllı adam işi değildir. Şayet niyetler düzgünse saflıktır. Değilse ahmaklıktır. Daha ötesidir. Muhakkak bir niyete matuftur.”

‘Her savaşa has bir stratejisi vardı’

Atatürk’ün özel bir savaş stratejisi var mıydı?

“Atatürk, bütün kara muharebe çeşitlerini yaşayan seçkin kumandanlardan biriydi. Mesela Gerilla savaşını Kurtuluş Savaşı içinde de kullanmıştır. Çanakkale ve Sakarya’da savunma; Muş, Filistin ve Ulusal Mücadele’de geri çekilmeyi icra ettirmiştir. Taarruzu Kafkas Cephesi, Muş ve Bitlis’in kurtarılması esnasında ve Büyük Taarruz’da yönetmiştir. Savaşta stratejinin niyeti kendi iradeni düşmana kabul ettirmektir. Lakin her savaş için geçerli bir strateji yoktur. Her savaşa mahsus bir stratejisi olmuştur. Temel olan şartlara uygun olarak en uygun olanı bulmak ve yapmaktır. O da bunu yapmıştır.”

‘Atatürk’ün yolunu takip etmediğimiz için kaybetme noktasına geldik’

2021’den geriye baktığınızda Atatürk’e layık olduğumuzu düşünüyor musunuz?

“Kesinlikle hayır. Kurtuluş Savaşı’nda 3 yıl Türk askerleriyle yaşayan Hans Tröbst, 1925’te yazdığı kitapta,  ‘Türkler dünyanın en pak insanlarıdır. Şayet Mustafa Kemal’in yolundan giderlerse bunlarla kimse başa çıkamaz. Lakin o yolu bırakırlarsa tekrar başa dönerler’ tabirlerini kullanıyor. Tahminen tam olarak başa dönmedik lakin Atatürk’ün yolunu tam olarak takip etmediğimiz için kaybetme noktasına geldik.   Askeri zaferi ekonomik ve bilimsel zaferle taçlandıramadık. Benim için Atatürk sonsuza dek ebedi başkomutanımdır. Her subay için de ebedi başkomutan olması gerektiğini düşünüyorum. Dönemsel değil, üniversal gereksinimleri dikkate alarak hayatımızı kurgulamak zorundayız.”

‘Doğup büyüdüğü Selanik’te kendi dizaynını yeşertti’

Mustafa Kemal, Selanik’te doğmasa Atatürk olmazdı diyorsunuz?

“Selanik’te doğmayıp, Osmanlı’nın öbür bir vilayetinde dünyaya gelse Atatürk yani emsalsiz önder olamazdı. İnsanın karakteri üzerinde yetiştikleri ortamın tesiri büyüktür. Zira bedeller makul bir etraf içinde gelişir. Toplumsal yapı değerli rol oynar. Selanik İmparatorluğun en özgür kentiydi. Batı bedellerinin en yaygın olduğu ve benimsendiği yerdi. Atatürk de bundan hem etkilendi hem beslendi. Geniş ufuklu olmasında kentin kültürü en önemli etkendir. Atatürk, imparatorluğun yıkılmakta olduğunu, dünyadaki fikir akımlarını Selanik’te çok daha güzel gördü. O coğrafyada doğup, büyüdüğü ve o kültürünü aldığı için yeni dizaynın alt yapısını orada yeşertmiş oldu.”

‘Vahdettin tezi baştan aşağı yalan’

Atatürk’ü Samsun’a gönderen, İstiklal Savaşı’nı başlatmasını söyleyen kişinin Vahdettin olduğu tezleri da bitmeyen bir nakarat üzere değil midir??

“Baştan aşağı palavra ve düzmece telaffuzlar. Bugünün muhtaçlıklarını karşılamaya yönelik siyasi propaganda ve algı ögesinden öbür bir şey değil. Bu argüman yahut telaffuzun ciddiye alınması mümkün değildir.”

‘O’nu emsalsiz yapan kendini millete adaması’

Herkes Atatürk kitabı yazıp, tahlil yapabilir mi?

“Atatürk’ü abartarak anlatan, hatta Atatürk’ün bile rahatsız olacağı manada güç atfedenler var. Abartmaya gerek yok zira Büyük Önder’in kıymeti zati ortada. Onu Türkiye’nin emsalsiz önderi yapan kendini millete adamış olmasıdır. Vatanı kurtarmış olmasıdır. Bilimin rehberliğine nazaran devleti ülkeyi kurmasıdır. Bazen bakıyorsunuz Atatürk adeta ilahi güç üzere tasvir ediliyor. Atatürk’ün şahsî donanımları yanı sıra onun kişiliğe duyulan muhtaçlığın dönemsel denkliği çok kıymetlidir. Şartlar o çapta bir öndere gereksinim duyulmasına yol açmıştır. Şartlar ve durumlarla Büyük Önder’in tahayyül ve tasavvurları teğe bir denk düşmüştür. O’nu yazmak kimsenin inhisarında değildir. Elbette her isteyen Atatürk’ü yazabilir. Fakat hem onu âlâ tanımak hem de devrin şartlarını güzel tahlil etmek şartıyla…”  

‘Siyasete girmeyi düşünmüyorum’

Siyasete girecek misiniz?

“Siyaset girmeyi düşünmüyorum. Siyaseti önemsiyorum, ulvi bir iştir. En nitelikli bireylerin bu işi yapması gerekir. Ulusal siyasetin hayata geçirilmesi gerektiği kanısındayım. Bunun için uygun şartların ve takımların ortaya çıkması lazım. Mevcut hali ise içler acısıdır. Güzel yetişmiş insanların sorumluluk hissiyle yapması gerekir. Ancak o denli olmuyor. Bu yüzden uzak duruyorum.”

Pekala Galatasaray?

“Galatasaray ile duygusal bir bağım var. Son yıllarda ülke genelinde yaşanan bedeller erozyonu Galatasaray’ı da içine çekti ve etkiledi. Buna karşı durmak, kulübü borç batağından kurtarmanın adımlarını atmak, kendi ayakları üzerinde duran bir yapıya dönüştürmek için başkanlık seçiminde Sayın Eşref Hamamcıoğlu ile birlikte hareket etmeye karar verdim. Donanımlı bir grubumuz var. Seçimi kazandığımız takdirde kulübün idaresinde ehil aklı hâkim kılacağız. Gerçekçi, akılcı, şeffaf, disiplinli ve demokratik bir idare biçimiyle herkesi kucaklayarak muvaffakiyetin şartlarını sağlayacağız.”

-BİTTİ-