Bloomberg: Türkiye, Doğu Akdeniz’de gazın yanısıra en büyük bölgesel güç olmanın peşinde

ABD merkezli haber sitesinde  Marc Champion’ın imzasını taşıyan ‘Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki güç gösterisi yalnızca gazla ilgili değil’ başlıklı makalede “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ülkesinin bölgesel güç olarak çıkarlarına sahip çıkmaya muktedir bir donanma inşa ediyor” görüşüne yer verildi.

Türkiye’yi Yunanistan ve Fransa ile karşı karşıya getiren Doğu Akdeniz’deki güç kaynakları üzerinden güç gayretiyle ilgili tahliller yapan makalede, ‘Türkiye’nin donanma gücünü tekrar inşa ederken ve tartışmalı sularda hak savı uğraşına girerken, Batı’daki klasik düşmanlarıyla bir defa daha ihtilaf halinde olduğuna’ dikkat çekildi.

Memleketler arası toplumun dikkatinin Doğu Akdeniz’de doğal gaz rezervleri için girilen yarışa odaklandığını, çünkü yalnızca Türkiye değil, birebir vakitte Kıbrıs, Mısır, Yunanistan’ın dünyanın en kabalık denizlerinden birinde hak tez ettiğini, lakin tansiyonun köklerinin çok daha derinde yattığını lisana getiren makalede şöyle denildi:

“Donanmanın büyümesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın -genelde Türkiye’nin dışında ciddiye alınmayan- Avrupa, Rusya ve ABD’ye zıtlaşmaya muktedir Müslüman bölgesel güç hüviyetiyle ülkesinin çıkarlarına sahip çıkma hırsının çapını gözler önüne seriyor.” 

Yeni yerli üretim savaş gemileri ve denizaltıların güç verdiği, daha büyük fırkateynlerin yolda olduğu, 27 bin tonluk bir uçak gemisinin de gelecek yıl katılmasının beklendiği donanmanın Erdoğan’ın ülke sonları dışında muvaffakiyetle güç kullanmasını sağladığını, bu durumun kıyıdaş ülkeleri hem şaşırttığı hem de alarma geçirdiği aktarılarak bir uzman görüşüne yer verildi.

Kaliforniya Deniz Çalışmaları Yüksek Lisans Okulu’nda Ulusal Güvenlik Bağlantıları profesörü ve Türkiye’nin denizlerde yürüttüğü çalışmalar konusunda uzman Ryan Gingeras, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Yüzeyin çok da altında olmayan yerde çok daha duygusal bir dizi sıkıntı yatıyor, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki en büyük güç olduğu ve buna uygun muamele görmesi gerektiği üzere. Kendini rakipler ve hasımlarla çevrili algılıyor, otoritesini kabul ettirmek için gücünü kullanacak, zira buna muktedir.”

Türkiye’nin savaş gemilerinden hücum helikopterlerine ve silahlı insansız hava araçlarına dek yerli silah endüstrinin git gide geliştiği, Türk yetkililerin bununla Batılı tedarikçilerden ‘stratejik bağımsızlık’ kazanılmasının amaçlandığını söylediği, çünkü Batılı tedarikçilerden artık ortaktan çok rakip olarak görüldüğü sıralanarak şöyle devam edildi:

“Erdoğan 2023’ü, Türkiye’nin tüm askeri teçhizatına sahip olacağı yıl olarak hedefliyor. Lakin bu pek mümkün gözükmüyor. Birebir vakitte meseleler yaşayan 750 milyar dolarlık bir iktisatta, günümüz kaidelerinde ‘büyük güç’ hayallerini gerçekleştirmek için de kuşkular var. Avrupa Birliği de Türkiye’ye yönelik yaptırımları gündemine aldı.”

“Türk ordusu bu kaideler altında da Suriye’nin kuzeyine girerek masadaki yerini aldı. Libya’da da Türk savaş gemileri Trablus’ta işgal altındaki hükümete yardım götürerek savaşın seyrini değiştirdi.”
Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki doğalgaz arama ve sondaj çalışmaları yapan gemilerine de donanmanın eşlik ettiğini hatırlatan makale, bu sularda Yunanistan ve Kıbrıs’ın da hak argüman ettiğini belirtiyor:
“Geçen ay iki NATO üyesi olan Yunanistan ve Türkiye’nin gemileri karşı karşıya geldi. Bu, Ege Denizi’ndeki adacıklar üzerinden tansiyonun yaşandığı 1996’dan bu yana iki ülkenin savaşa en yaklaştığı an oldu.”

Yunanistan ile Güney Kıbrıs hak ilan ettiği sularda Türk donanma filolarının gaz arayan sismik araştırma gemilerine rutin olarak eşlik etmesinin geçen ay bir Türk ve Yunan fırkateyninin çarpışmasına yol açmasıyla iki NATO üyesindeki düşmanlığın 1996 Kardak krizinden beri en yüksek noktaya ulaştığına dikkat çekilerek Erdoğan’ın 26 Ağustos’ta 1071 Malazgirt Zaferi’nin yıldönümü için düzenlediği törende “Türkiye Akdeniz’de de Ege’de, Karadeniz’de hakkı olanı alacaktır. Yaparız diyorsak yaparız ve bedelini de öderiz” diye konuştuğu hatırlatıldı. Kurtuluş Savaşı’nda Yunan işgal güçlerine karşı alınan zaferi de 30 Ağustos’ta yeni bir gemiden fırlatılan güdümlü füzeyi ve sıvı yakıtla çalışan bir uzay roketi ‘müjdeleyerek’ kutladığı lisana getirildi. “Son olarak cumartesi günü de diplomatik bir tahlile varılmazsa ‘sahada’ acı çekeceğini söyleyerek Yunanistan’ı direkt tehdit etti” denilerek şöyle devam edildi:

“Erdoğan’ın bu savaşçı halini ne kadar ciddiye almak gerektiği şimdi meçhul. Danışmanı ve sözcüsü İbrahim Kalın, kısa mühlet evvel Bloomberg News’e verdiği röportajda ‘Türkiye’nin Akdeniz’deki ortaklarını, uzun müddettir dikkate alınmayan çıkarlarını ciddiye almaya ve müzakere etmeye zorlamayı amaçladığını’ söyledi.

“Yunanistan ise Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne dayanarak ülkenin kıta sahanlığı için adaların da dikkate alınması gerektiğini savunuyor. Lakin BM hukuk metnine Türkiye taraf değil. Ankara’ya nazaran bir ülkenin kıta sahanlığı, ana kara dikkate alınarak hesaplanmalı. İki taraf da masaya oturmayı teklif ediyor fakat bunun yakın vakitte olacağına dair bir işaret yok.”

“Türkiye’nin zorlayıcı yaklaşımı Akdeniz’deki öbür güçlerin de dikkatini çekmiş durumda. Lakin bu tavır, 83 milyon nüfuslu ulusu yalnız bırakmış görünüyor.”

Rusya’nın bu ay sonunda Akdeniz’de tatbikat yapacağı; Fransa’nın yüksek güçlü Rafale jetlerini Güney Kıbrıs’a gönderdiği; ABD’nin de Güney Kıbrıs’a yönelik silah ambargosunu kısmen kaldırdığı hatırlatılırken, milliyetçi yaklaşımıyla Türkiye’de geniş bölümlere hitap eden Erdoğan’ın uyguladığı ‘Mavi Vatan’ stratejisinin fikir babası olan Türk donanması eski siyaset planlama yöneticisi emekli amiral Cem Gürdeniz’in görüşlerine de geniş yer ayrıldı:

“Ben bir Kemalistim, İslam’ın siyasete alet edilmesine mutlaka karşıyım. Lakin ABD ve Batı Avrupa’nın asıl çıkarlarının Türkiye’nin çıkarlarına karşı olduğu niyetine katılıyorum. Baş yapıları çok kolay: 1923’te mağlup oldu ve Anadolu’yu terk ettik lakin Ege Denizi’ne sahip çıktık. Türklerin kara insanı olduğuna ve denizde ne isterlerse alabileceklerine inanıyorlar. Hayır, artık işler değişti.”

Yeni planlamalar sayesinde Türkiye’nin donanmasının, uzunca bir vakittir Ege Denizi’nde daha güçlü aktör olarak görülen Yunanistan’ınkine nazaran daha güçlü olacağına dikkat çekilirken, tüm bunlara karşın savaşın kaçınılmaz hale gelmediği söz edildi.

Lakin Londra merkezli niyet kuruluşu Memleketler arası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü’nün uzmanı Hugo Decis, ‘gerilimin yükselmesi riskinin arttığını’ söyleyerek “Gerçekten endişelenmemiz gereken şey, Türkiye’nin tıpkı Çin üzere adımlar atarak emrivaki dinamiğinin gelişmesi olmalı” görüşünü lisana getirdi.